نویسنده: زهرا چيذري
سهم 30 تا 50 درصدي زنان از فهرست اصلاح‌طلبان در شوراي شهر پنجم وعده‌اي بود كه تحقق نيافت تا پنجمين دوره شوراهاي شهر و روستا با وجود پديده‌هايي مانند ورود 415 نفري زنان در سيستان و بلوچستان يا ركورد‌شكني حضور شش زن در شوراي شهر تهران، در كل كشور چهره شوراها مردانه بماند و حتي نسبت به دوره قبل كاهشي 36 درصدي را تجربه كند. نكته قابل تأمل در اين ميان خلف وعده اصلاح‌طلبان در اختصاص سهم 30 درصدي فهرست اميد به زنان بود به گونه‌اي كه در 22 مركز استان از مجموع 253 نفري كه نام‌شان در ليست اميد پنجمين دوره انتخابات شوراهاي شهر و روستا به ثبت رسيد، تنها 42 نفر يعني چيزي حدود 16/6 درصد از فهرست اميد در اين شهرها به زنان اختصاص يافت، آن هم در شرايطي كه در بحبوحه ثبت‌نام‌ها براي اين انتخابات اصلاح‌طلبان وعده اختصاص 50 درصد ليست‌ها به زنان و جوانان را داده بودند.
اين خلف وعده‌ها اما مسبوق به سابقه است همچنان كه سهم زنان در دولت يازدهم نيز به رغم وعده‌هاي انتخاباتي روحاني از كابينه هيچ شد و دولت يازدهم در انتخاب مديران ارشد زن به دو معاونت زنان و خانواده و محيط زيست بسنده كرد. بدقولي‌هاي اصلاح‌طلبان و دولت تدبير و اميد در عمل به وعده‌هايشان در حوزه زنان موجب شده تا جبهه زنان اصلاحات براي گرفتن سهم خود از دولت جديد به تكاپو بيفتند و گمانه‌زني‌هاي متعددي درباره تعداد وزراي زن در كابينه دوازدهم از سوي جريان اصلاحات راه بيفتد. در اين ميان شهيندخت مولاوردي، معاون زنان و خانواده رئيس‌جمهور هم پيش‌بيني كرده است، دو سه وزير زن در كابينه دولت دوازدهم حضور خواهند داشت.
تأثيرگذاري سهم 50 درصدي زنان در نتيجه نهايي انتخابات‌ها همواره اين نيمه پيكره جامعه را مورد توجه قرار داده است. سهم 30 درصدي زنان از كرسي‌هاي انتخاباتي نخستين بار در انتخابات مجلس دهم مطرح شد. سهم‌خواهي براي زنان در اين سبك و سياق اما سياستي در پوشش حمايت از حقوق زنان و به منظور پيروزي جريان اصلاحات با چهره‌هاي زن اصلاح‌طلب كمتر شناخته شده‌اي بود كه هنوز مانند برخي چهره‌هاي اصلاحات در ذهن مردم پيشينه ناخوشايند نداشتند. پس با طرح سهم 30 درصدي زنان از صندلي‌هاي سبز بهارستان مي‌شد هم مردم را پاي صندوق‌هاي رأي آورد و هم با معرفي چهره‌هاي تازه جريان اصلاحات را پيروز ميدان رقابت كرد. اين سناريو موجب موفقيت اصلاح‌طلبان در برخي شهرها مانند تهران شد. ديري نپاييد كه نتايج اين انتخاب خود را در نطق سيده فاطمه حسيني چهره جوان فهرست اميد از تريبون مجلس در حمايت از همسر و پدر نجومي بگيرش رخ نمود.
تقلب در اختصاص سهم 30 درصدي فهرست اميد به زنان
با وجود اين اما دوباره جريان اصلاحات از سناريوي موفق مجلس براي شوراي شهر و روستا استفاده كرد. با اين تفاوت كه اين بار سهم 30 درصدي زنان در 22 مركز استان از شعار فراتر نرفت و از مجموع 253 نفري كه نام‌شان در ليست اميد پنجمين دوره انتخابات شوراهاي شهر و روستا به ثبت رسيد، صرفنظر از اينكه چه تعداد از آنها موفق به ورود به شوراها شدند تنها 42 نفر را زنان تشكيل دادند، يعني در عمل چيزي حدود 6/16 درصد از فهرست اميد در اين شهرها به زنان اختصاص يافت. بيشترين تعداد زنان راه يافته به فهرست اميد، در تهران با شش زن و پايين‌ترين تعداد نيز مربوط به شهر رشت بود كه عملاً در بين 11 نفر اعضاي فهرست اميد اين شهر هيچ زني قرار نگرفت! از سوي ديگر پديده انتخابات شوراها يعني سيستان و بلوچستان با راهيابي 415 زن به شوراها در دوره پنجم در حالي اتفاق افتاد كه عملاً كمترين ليست از سوي جناح‌هاي سياسي در اين منطقه معرفي شد و شايد تنها جايي كه راهيابي اين تعداد از زنان به شورا حكايت از تغيير نگاه به مباحث زنان در سطوح اجتماعي دارد منطقه سيستان و بلوچستان باشد.
نگراني زنان اصلاح‌طلب از كنار گذاشته شدن دوباره
حالا با روشن شدن ماجراي تقلب در سهم 30 درصدي زنان از ليست اميد در 22 مركز استان نوبت به وعده‌هاي انتخاباتي روحاني رسيده و زنان اصلاح‌طلب نگرانند به‌رغم تمام تلاش‌هايي كه در قالب تشكل‌ها و سمن‌هاي سياسي‌شان براي پيروزي دولت تدبير و اميد داشتند، اميدشان به تدبير دولت براي احقاق سهم زنان از هيئت دولت و كابينه نااميد شود! اين موضوع را مي‌توان از فهرست‌هاي منتشر شده در فضاي مجازي و رسانه‌هاي اصلاح‌طلب از چهره‌هاي زني كه مي‌توانند عهده‌دار سكانداري وزارتخانه‌هاي مختلف باشند، دريافت. همچنانكه صحبت‌هاي فعالان زن اصلاح‌طلب به روشني مؤيد اين موضوع است. به طور نمونه زهرا نژادبهرام، عضو اصلاح‌طلب تازه راه يافته به شوراي شهر مي‌گويد: در ستادهاي انتخاباتي (روحاني) جرقه اشتعال فعاليت‌هاي انتخاباتي در سراسر كشور، ستادهاي زنان بودند.
از نگاه وي جامعه مدني ممكن است بتواند در بخش‌هايي تأثيرگذار باشد، همانطور كه در ليست‌هاي انتخاباتي اصلاح‌طلبان تأثير گذاشت و توانست ۳۰ درصد ليست‌هاي انتخاباتي شوراي پنجم و مجلس دهم را به خود اختصاص دهد. اين بدان معنا نيست كه براي هميشه اثرگذار باشد، بنابراين آنچه از دولت انتظار مي‌رود، در جهت نهادينه شدن توسعه پايدار و توسعه همه‌جانبه و دسترسي زنان به قدرت، فعال‌سازي بخش‌هاي دولت به خصوص كابينه براي پذيرش مشاركت زنان در عرصه وزارت و معاونت و بقيه مديريت‌هاي ارشد است. اين عضو تازه شوراي شهر معتقد است زنان مي‌توانند نمايش عيني دولت پاكدستان براي دولت دوازدهم و روحاني باشند. از صحبت‌هاي نژادبهرام به روشني مي‌توان سهم‌خواهي زنان اصلاح‌طلب از كابينه دوازدهم را دريافت.
پيش‌بيني محتاطانه معاون زنان دولت
شهيندخت مولاوردي، معاون زنان و خانواده رئيس‌جمهور هم مي‌گويد: با تجربه‌اي كه از دولت يازدهم داريم و تفاوتي كه شرايط شروع كار دولت دوازدهم با دولت يازدهم دارد، زمينه براي استفاده از خانم‌ها به عنوان وزير در كابينه دوازدهم خيلي مساعدتر است. وي در پاسخ به اين سؤال كه چند وزير خانم در دولت دوازدهم حضور خواهند داشت، محتاطانه مي‌گويد: اين بستگي به تصميم رئيس‌جمهور دارد. ضمن آنكه تصميم نهايي نيز با مجلس است. ما پيش‌بيني‌مان معرفي دو سه خانم است و براي آن تلاش مي‌كنيم.
با تمام اينها اما زهرا سجادي، معاون فرهنگي سابق معاونت زنان و خانواده رياست جمهوري و دبير مجمع زنان فرهيخته انقلاب اسلامي در گفت‌وگو با «جوان» درباره نگاه دولت به زنان مي‌گويد: خود خانم مولاوردي در همان سال آغازين دولت يازدهم در جلسه‌اي كه با بسيج و نيروهاي دولتي داشتند، اعلام كردند كه دولت ادعا مي‌كند به زنان كمك مي‌كند و من به عنوان معاون رئيس‌جمهور اعلام مي‌كنم كه اينطور نيست و آقايان هيچوقت به خانم‌ها بها نمي‌دهند و در حال حاضر هم ما اين همه خون دل خورديم و تلاش كرديم تا خانم‌ها در رأس امور قرار بگيرند، اما آقايان اين اجازه را نمي‌دهند. از نگاه اين فعال زنان حتي پست معاونت زنان و خانواده هم در دولت دهم شكل گرفت در غير اين صورت اين جايگاه در حد مشاور و پستي تشريفاتي بيشتر نبود.
