براي اينكه زن استحقاق دريافت نفقه را داشته باشد، دو شرط لازم است؛ اول دائمي بودن ازدواج و دوم تمكين و اطاعت زن از شوهر. بنابراين زن در ازدواج موقت حق نفقه ندارد مگر اينكه در هنگام عقد موقت، پرداخت نفقه شرط شده باشد. از طرف ديگر اگر زن بدون دليل شروع از اداي وظايف زوجيت خودداري كند، مستحق دريافت نفقه نمي‌باشد. بنابراين استحقاق نفقه در عقد دائم مشروط به تمكين زن است مگر اينكه مانع مشروعي مانند حيض، نفاس، روزه واجب، كسالت پزشكي يا امور واجب ديگر كه شرعاً و قانوناً براي زن در نظر گرفته شده است، وجود داشته باشد، اما اگر زن بدون دليل از انجام وظايف زناشويي خودداري كند، مرد مي‌تواند با مراجعه به دادگاه الزام او را به تمكين خواستار شود و در صورتي كه زن باز هم از اين تكليف خودداري كند، ناشزه محسوب مي‌شود و مستحق دريافت نفقه نمي‌باشد، ولي اگر زن وظايف زناشويي خود را ادا كرده باشد، زن مي‌تواند به دادگاه مراجعه و شوهر را به دادن نفقه مجبور كند.
دادگاه مجاز است به اندازه نفقه زن، از اموال مرد بگيرد و در اختيار زن قرار دهد. در اين مورد دادگاه مي‌تواند تمام نفقه ايام گذشته را كه مرد از پرداخت آن خودداري كرده، در اختيار زن قرار دهد،از طرف ديگر ترك انفاق جرم محسوب مي‌شود و اگر مردي با داشتن توان مالي از پرداخت نفقه زن در صورت تمكين و اطاعت خودداري كند، دادگاه مي‌تواند او را به حبس از سه ماه و يك روز تا پنج ماه حبس محكوم كند. نكته ديگر اينكه نفقه زن در ايام عده طلاق رجعي نيز بر عهده مرد مي‌باشد. همچنين در صورتي كه مرد فوت كند و يا در ساير مواردي كه طلاق به درخواست مرد نبوده نيز، در صورت بارداري زن، نفقه او بايد تا زمان وضع حمل پرداخت شود.
