نشست «آستانه» درباره سوريه درحالي از ديروز آغاز شده است كه به نظر ميرسد گروههاي معارض شركتكننده در آن كه از حمايت تركيه نيز برخوردارند، قصد سنگاندازي در مسير مذاكرات را دارند. بشار جعفري، رئيس هيئت دولت سوريه در مذاكرات آستانه اعلام كرد كه هيئت مخالفان از چارچوب ديپلماتيك مذاكرات آستانه خارج شده است. معارضان همچنان بر كنارهگيري بشاراسد اصرار دارند و از مذاكره مستقيم با هيئت دمشق خودداري ميكنند. همچنين رئيس مخالفان سوريه در سخناني مدعي شد كه ايران در تهيه بيانيه پاياني نشست آستانه كه ضامن آتشبس است، هيچ نقشي ندارد. كارشناسان باتوجه به هويت تروريستي بودن گروههاي مخالف حاضر در آستانه دورنماي روشني را متصور نيستند.
اولين مذاكرات سياسي براي حل و فصل بحران سوريه پس از آزادسازي كامل شهر «حلب» توسط نظاميان سوري روز دوشنبه در شهر «آستانه» پايتخت قزاقستان برگزار شد. جلسه افتتاحيه مذاكرات دو روزه آستانه با قرائت پيام نورسلطان نظربايف، رئيسجمهور قزاقستان آغاز شد و بعد از حدود دو ساعت به كار خود خاتمه داد. هرچند بسياري از ناظران اميدوار بودند كه نشست آستانه بتواند به شش سال درگيريهاي خونين در سوريه پايان دهد اما مخالفان حاضر در آستانه سعي در به شكست كشاندن مذاكرات سياسي دارند. بشار جعفري، سفير دائم سوريه در سازمان ملل و رئيس هيئت اعزامي دمشق به مذاكرات آستانه روز دوشنبه با بيان اينكه مخالفان براي شكست مذاكرات ميكوشند اعلام كرد كه هيئت مخالفان از چارچوب ديپلماتيك مذاكرات آستانه خارج شده است. به گزارش شبكه اسكاي نيوز عربي، بشار جعفري، در اين خصوص گفت: «مذاكرات آستانه عملا رويدادي مهم در مسير حل و فصل سياسي در بحران سوريه است اما ما در نشست آستانه با يك حقيقت روبهرو شديم و آن اينكه مخالفان اهميت اين رويداد و مذاكرات را درك نميكنند، درحقيقت صحبتهاي هيئت مسلح بي ربط به نشست بود و خيلي مسائل نامربوط به نشست آستانه مطرح شده و اين نشان ميدهد كه آنها نماينده يك جريان يا گروه يا طرز فكر هستند». جعفري تاكيد كرد: «هيئت مخالفان از چارچوب ديپلماتيك و ساختار مذاكرات خارج شده است.
لحن هيئت مخالفان كاملا تحريكآميز بود و حاضران در جلسه را تحريك ميكرد، همچنين تفاوت و تغييرات در عملكرد و گفتار گروههاي مسلح امري واضح بود.» بشار جعفري پيش از آغاز نشست گفته بود كه اين مذاكرات تنها بين دولت سوريه و گروههاي سوري انجام ميشود و هيچ گفتوگويي بين سوريه و تركيه انجام نخواهد شد. تلاش مخالفان براي به بن رساندن مذاكرات آستانه درحالي است كه دولت سوريه و متحدانش با آزادسازي حلب و تغيير موازنه ميداني به نفع خود در موضع برتر قرار دارند. پيش از آزادسازي حلب، گروههاي معارض و همچنين حاميان آنها از جمله تركيه در مسير تحقق راهكارهاي سياسي در سوريه سنگ اندازي و مانع تراشي ميكردند و بسياري از مذاكرات سياسي كه پيش از آزادسازي حلب ميان طرفهاي درگير برگزار شد با كارشكنيهاي معارضان و حاميان آنها به شكست انجاميد. اما آزادسازي حلب، تركيه و گروههاي تروريستي تحت امرش را به بازنگري در سياستهاي خود وادار كرد و آنها بدون هيچگونه پيش شرطي مشاركت در نشست آستانه را پذيرفتند. در نشست آستانه، نمايندگان دولت سوريه، هيئتي از معارضان سوري، هيئت اعزامي از سوي جمهوري اسلامي ايران، هيئت روسي، هيئت تركيهاي و استفان دیميستورا نماينده ويژه سازمانملل در امور سوريه شركت كردند. همچنين امريكا نيز در سطح سفير در اين دوره از مذاكرات حضور داشت. همانگونه كه پيشتر توسط مقامات دولت دمشق اعلام شده، هدف اصلي برگزاري اجلاس آستانه دستيابي به راه حلي جهت تثبيت آتش بس سراسري در سوريه است. علاوه بر اين، هيئت سوري انتظار دارد كه در جريان اين نشست، پروژه تفكيك گروههاي تروريستي از جمله تروريستهاي داعش و جبهه النصره از گروههاي مسلح كليدزده شود. محمد علوش، رئيس هيئت معارضان در اين نشست با بيان اينکه خواستار تقسيم قدرت سياسي نيستند، گفت: روسيه بايد به دولت سوريه فشار بياورد تا آتشبس را در سراسر اين کشور برقرار كند و تصميمات پاياني در آستانه بايد براساس حسن نيت به دست آيد. معارضان بار ديگر مدعي شدند كه بشار اسد بايد از قدرت كنار برود. همچنين اپوزيسيون سوريه اعلام کرده حاضر به گفتوگوي رودررو با نمايندگان اسد در مذاکرات نيست. اپوزيسيون همچنين مدعي شد در صورتي كه مذاكرات آستانه شكست بخورد در گفتوگوهاي ژنو مشاركت نميكند.
ادامه مذاكرات در ژنو پس از پايان نشست آستانه گروههاي حاضر خود را براي نشست آتي در ژنو سوئيس آماده ميكنند. جورج كرول، سفير امريكا در قزاقستان اظهار داشت: «ماه آينده نشستي در ژنو وجود خواهد داشت». وي تاكيد كرد: «امريكا به راهكار سياسي براي حل بحران سوريه كه تا حد ممكن سوريها را جمع كند، پايبند است». از سوي ديگر، السكاندر لاورنتيف، رئيس هيئت روسيه نيز گفت: «بايد از تماميت ارضي سوريه حمايت كرد و در وهله اول اجازه نداد دولتي طايفهگرا روي كار بيايد». به گزارش خبرگزاري اسپوتنيك، لاورنتيف افزود: «اميدواريم فضاي خوب مذاكرات ادامه يابد و مقدمهاي شود براي از سرگيري مذاكرات ژنو».
لفاظي معارضان عليه ايران در شرايطي ايران به عنوان يكي از كشورهاي تأثيرگذار در بحران سوريه مطرح است كه گروههاي مسلح همچنان به لفاظيهاي خود عليه ايران ادامه ميدهند. محمد علوش، رئيس هيئت مخالفان مسلح در حاشيه نشست ديروز آستانه مدعي شد: «وجود شبه نظاميان حامي نظام سوريه در ادامه خونريزيها نقش دارد و بايد آنها را در ليست تروريسم بينالمللي قرار داد.» وي هر گونه نقش ايران را در تهيه بيانيه پاياني اين نشست كه ضامن آتشبس است، رد كرد. اين ادعاها درحالي است كه ايران و حزبالله بنابه درخواست دولت قانوني سوريه در اين كشور حضور دارند.
نشست آستانه در هالهاي از ابهام هرچند كشورهاي حاضر در نشست آستانه اميد دارند تا نشست آستانه پيشزمينهاي براي آتشبس فراگير در سوريه باشد اما برخي ناظران باتوجه به هويت گروههاي مخالف، چشمانداز روشني براي گفتوگوها متصور نيستند. هادي محمدي، كارشناس مسائل غرب آسيا ميگويد كه نبايد نشست آستانه را نقطه آرماني براي پايان دادن به درگيريها در سوريه فرض كرد كه ميتواند همه هدفها را محقق كند. به گفته وي، گروههاي مسلح حاضر در آستانه كه خود را معارضه مينامند، با گروههاي تروريستي داعش و جبهه النصره همكاري دارند و اگر درگيريهايي نيز بين اين گروهها بوده به خاطر كسب غنايم بيشتر بوده است. اين كارشناس غرب آسيا درباره موضع تركيه به عنوان يكي از ناظران آتشبس در سوريه نيز گفت: «از طرفي تركيه كه يكي از طرفهاي مديريتكننده در نشست آستانه است، بزرگترين حامي تكفيريهاست و ممكن است به نفع گروههاي مسلح موضعگيريهايي داشته باشد. به همين منظور نبايد انتظار داشت كه نشست آستانه بتواند هدفهاي حداكثري را محقق كند.» محمدي معتقد است براي اينكه نشست آستانه موفقيتي داشته باشد، بايد دو هدف را محقق كند. «نخست، اينكه روي آتشبس فراگير در سوريه توافق شود و تروريستها را استثنا كنند. دوم، گروههاي مسلح بپذيرند كه با تروريستهاي داعش و النصره مبارزه كنند.» تحقق تثبيت آتشبس به عنوان مقدمه هرگونه راهكار سياسي جهت برونرفت از بحران سوريه منوط به ارائه ضمانت اجرايي از سوي دولت تركيه براي اعمال نفوذ بر گروههاي مسلح تحت امر خود است؛ گروههايي كه همچنان با تكفيريهاي داعش و النصره ارتباط دارند.