حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسیه تصريح كردند: نقشه بلندمدت امريکا براي منطقه به زيان همه ملت‌ها و کشورها، به‌ويژه ايران و روسيه است و بايد با هوشمندي و تعامل نزديک‌تر، آن را خنثي کرد و خواستار توسعه روابط ايران و روسيه شدند.
از سوي ديگر توسعه روابط ايران و چين نيز يكي از مهم‌ترين اهداف نظام جمهوري اسلامي، به خصوص در تقابل با كشورهاي غربي و تحريم‌هاي امريكا بوده است. در دوران تحريم‌ها چين حضور خود را به عنوان يكي از اصلي‌ترين خريداران نفت ايران حفظ كرد.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در سفر چندي پيش شي‌جي‌پينگ، رئيس‌جمهور چين نيز بر همين نكته تأكيد و در ديدار با وي با اشاره به تلاش‌هاي امريكا براي ايجاد اختلاف در بين كشورها تصريح كردند: اين وضعيت موجب شده است که کشورهاي مستقل، به دنبال همکاري‌هاي بيشتر با يکديگر باشند و توافق ايران و چين براي روابط استراتژيک ۲۵ ساله در همين چارچوب است که بايد با پيگيري جدي دو طرف، توافق‌ها حتماً به مرحله عملياتي برسند. حالا به نظر مي‌رسد كه با تغييرات جديدي كه در سياست‌هاي امريكا ايجاد شده، اهميت اين پيوندها بيش از گذشته آشكار شده است.
اتحاد راهبردي ايران و روسيه بحث روسیه يكي از مهم‌ترين مباحثي است كه طي رقابت‌هاي انتخابات رياست جمهوري همواره مورد تأكيد نامزد منتخب امريكا قرار داشته است. حال به نظر مي‌رسد كه ترامپ بايد در محاسبات خود براي هر مذاكره‌اي با روسيه، ايران را به عنوان يك عامل مهم در نظر بگيرد.
مقابله ايران و روسيه با تهاجم تروريستي به كشور سوريه توانسته است به يك همكاري دوجانبه عميق بين دو كشور تبديل شود. كما اينكه در جريان حمله به تروريست‌ها در حومه حلب، اين ايران بود كه توانست امكان پرواز هواپيماهاي روسي را از پايگاه نوژه همدان با حداكثر ظرفيت فراهم كند.
اين مسئله آن‌چنان مورد توجه امريكايي‌ها قرار گرفت كه برخي از نشريات امريكايي خواستار بزرگ‌نمايي جنگ‌هاي قرن نوزدهم ايران و روسيه شدند تا بدين وسيله خشم عمومي را عليه روسيه برانگيزند. در كنار اين بحث روسيه به سر پلي براي گسترش هرچه بيشتر روابط دو كشور تبديل شده است.
در شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز چين و روسيه از هرگونه اقدامي عليه ايران به دليل شليك موشك‌هاي بالستيك متعارف جلوگيري كرده‌اند. اين در صورتي است كه گسترش همكاري‌هاي اقتصادي و فني را محسوب نكنيم. كما اينكه هم‌اكنون چين يكي از بزرگ‌ترين كشورهاي سرمايه‌گذار در ايران محسوب مي‌شود و طرح‌هاي بسياري در اين‌باره همچون خطوط آهن و سد‌سازي در حال اجراست.
نكته جالب اينجاست كه روس‌ها هم به برخي حساسيت‌هاي ايران درخصوص رفتارهاي گذشته‌شان آگاهند و در مواقع گوناگون تلاش كرده‌اند تا شك و ترديد ايراني‌ها را نسبت به اين مسئله رفع كنند.
ولاديمير پوتين با علم به همين مسئله در ديدار سال گذشته خود با رهبري بر همين موضع تأكيد كرده و مي‌گويد: ما متعهديم که برخلاف برخي‌ها به شرکايمان از پشت خنجر نزنيم و هيچ‌وقت در پشت پرده اقدامي بر ضد دوستانمان انجام ندهيم و اگر اختلافي هم داشته باشيم، با صحبت به تفاهم برسيم.
كنگره روابط ايران و روسيه را تحت نظر ميگيرددر اين ميان امريكايي‌ها با حساسيت زايدالوصفي جريان مذاكرات بين ايران و روسیه را تعقيب مي‌كنند و انتشار برخي از اخبار در خصوص همكاري‌هاي دفاعي بين دو كشور باعث واكنش هايي از سوي آنان مي‌شود.
امسال شاهد سفر چندين مقام نظامي چين و روسيه به ايران براي همكاري بيشتر در امور دفاعی بوديم، به گونه‌اي كه حتي هشدارهايي نيز در همين زمينه در رسانه‌هاي غربي مطرح شد. از جمله اظهارنظرهايي كه به شدت سبب واكنش كشورهاي غربي شد، خبري بود كه در خصوص قرارداد نظامي 10 ميليارد دلاري بين ايران و روسيه از زبان يكي از نمايندگان روسي مطرح شد.
در آن‌سو هم كنگره امريكا درصدد است با تصويب قطعنامه، روابط نظامي بين ايران و روسيه را به طور كامل زير ذره‌بين ببرد.
يازدهم مي سال جاري ميلادي مجلس نمايندگان امريکا شاهد لايحه‌اي براي نظارت دقيق‌تر بر روابط ميان ايران و روسيه به عنوان عاملي تأثيرگذار بر امنيت ملي امريکا بود. اين لايحه توسط «مايک پومپئو» از اعضاي جمهوريخواه مجلس نمايندگان، آماده و تقديم مجلس شد.
لايحه موسوم به «لايحه گزارش همکاري ايران- روسيه» (با کد H. R. 5200) در همان روز به کميته‌هاي «خدمات نظامي» و «روابط خارجي» ارجاع داده شد تا بررسي‌هاي لازم روي آن صورت گيرد. اين لايحه چهار ماه بعد به دو کميته فرعي «اروپا، اوراسيا و تهديدهاي نوظهور» و «خاورميانه و شمال آفريقا» رفت تا بررسي‌هاي تکميلي را هم طي کند. «لايحه گزارش همکاري ايران- روسيه» با نام کامل «دستور به وزير دفاع براي تسليم گزارش به کنگره درباره همکاري ميان ايران و فدراسيون روسيه اکنون در اين مرحله قرار دارد.
لايحه مذکور وزير دفاع امريکا را ملزم مي‌کند هر سال گزارشي را درباره همکاري در زمينه‌هاي مختلف ميان ايران و روسيه در اختيار کنگره بگذارد. برنامه موشک‌هاي بالستيک ايران، منافع موازي ايران و روسيه در امريکاي لاتين، مرکز اشتراک اطلاعات ميان ايران و روسيه و عراق، افزايش همکاري‌ها ميان دو کشور بعد از برجام، و همکاري روسيه با حزب‌الله از جمله محورهاي همکاري ميان تهران و مسکو هستند که نگراني کنگره امريکا را در پي داشته‌اند.
اين در حالي است كه مصوبه فوق با توجه به تسلط جمهوريخواهان بر كنگره و مجلس نمايندگان از شانس بالايي براي تصويب در کنگره دارد. ماه جولاي سال جاري ميلادي، استيو چابوت ديگر عضو جمهوريخواه مجلس نمايندگان امريکا لايحه‌اي موسوم به «لايحه تشخيص انتقال سلاح‌هاي روسيه- ايران 2016» را به کنگره برد که رئيس‌جمهور را ملزم مي‌کرد تا تشخيص دهد که آيا فروش يا انتقال سيستم‌هاي يکپارچه پدافند هوايي به ايران جزو مواردي هست که بتوان بر اساس آن تحريم‌ها عليه تهران را بار ديگر بازگرداند.
چشم‌انداز اتحاد استراتژیک ایران، روسیه و چینبه نظر مي‌رسد در صورتي كه روابط ايران با ابرقدرت‌هاي شرق فاقد تأثيرگذاري بود، چنين واكنش‌هايي از سوي سناي امريكا و مقامات امريكايي ابراز نمي‌شد.
همين مسئله به خوبي نشان مي‌دهد كه اين روابط توانسته منافع حياتي امريكا را در منطقه خاورميانه به صورت جدي با مشكل روبه‌رو كند. ازسوي ديگر روي كار آمدن ترامپ ضرورت گسترش اين روابط را نشان مي‌دهد. به طور حتم برخي در داخل كشور به اين مسئله واكنش نشان مي‌دهند و آن را خلاف استقلال ملي و سياست نه شرقي و نه غربي عنوان مي‌كنند، اما تاريخ پس از انقلاب اسلامي نشان داده است كه امريكايي‌ها همواره دشمن بزرگ‌تري براي استقلال ايران بوده‌اند.
از سوي ديگر تأكيد بر همكاري با غرب به جاي نگاه منطقي و عقلاني به شرق مي‌تواند نقطه ضعف‌هايي را در داخل نظام جمهوري اسلامي ايجاد كند كه در نهايت به ضربه‌پذيري نظام منجر شود. روابط ايران با روسيه و چين راهبردي است كه مي‌تواند مانع تغییر چهره غرب آسیا به نفع امریکا و شرکای منطقه‌ای باشد.
