سمیرم؛ سرزمینی به استواری دنا

در پهنای نقشه اصفهان و در جنوب این استان پهناور، نگین سبز و سپید این دیار با نام سمیرم یا همان سرزمین هزار چشمه ایران زمین قرار گرفته است، سرزمینی به استواری دنا که بلندای چشم نوازش عرصه تبلور زیبایی و به تصویر کشیدن عینی فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِین است.

دیرزمانی است این خطّه زرخیر و سبزینه پوش را با نام سمیرم می شناسند اما اگر کمی به عقب بازگردیم نام های سمیرامیس، سام آرام، شمیران و ...گویای آن است که از دیرباز این منطقه به سردی و کوهستانی بودن شهرت داشته و تفرجگاه شاهزادگان و خوانین و بزرگانی از نواحی گوناگون بوده است.
قریب به یکصد سال پیش «ظل السلطان» وابسته دربار شاه قاجار در دفتر خاطراتش در باره این وادی خوش نوشته است: «همین که به این سمیرم رسیدیم وضع زمین و خاک تغییر کلی می کند و هر قدر بخواهیم تعریف آب و هوا و قدرت و نظارت و خوبی چشم انداز آشکار آب و هوایی آنجا را بگویم دقیقا ممکن نیست. جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ در حق این خطّه از زمین است.»
امروز سال ها و بلکه بیش از یک قرن از آن دوران گذشته و علاوه بر آن شاهزادگان و خوانین امروز هم مسافران و رهگذران بسیاری از گوشه و کنار کشور به این منطقه می آیند و قطعه ای از بهشت را به نظاره می نشینند و با خود نوای شاد و مسروری «به به چه هوایی، چه سیبی، چه زمینی چه خوش و خرمی و آب گوارایی» سر می دهند.
در این شرایط و با وحود استعدادها و پتانسیل های فراوانی که در این جا مجال پرداختن به آن نیست باید به چند مطلب به اختصار پرداخته شود که سمیرم، سمیرم نماند. یا سمیرم، سمیرم پویا و فعال و پرشور و پرجنب و جوش جلوه کند تا نه کوه ها را عامل بهانه جویی های تک بعد انگارانه بدانیم و نه سرما و برف را مامن و مأوای بی تحرکی و خستگی و ...بهانه بگیریم.
هرچند پرداختن به مسائلی همچون صنعت، کشاورزی، اشتغال، گردشگری و این اواخر خشکسالی به نظر تکراری است اما این نکته حائز اهمیت است که دیدگاه ما در این درگاه، عبور از چارچوب ها و مواردی است که به اذعان مسئولان امروز و دیروز بسی تحول و تغییر کرده و تفاوت ها و تمایزهای زیادی داشته است.
توسعه و ترقی جدی این دیار نیازمند برنامه ای بلندمدت و اراده ای همگانی از سوی دولت هاست، برنامه ای مدون، کارشناسی شده و خاص این منطقه و نه تنها در این دولت، بلکه به گونه ای دوراندیش محور و حداقل در مدت زمان دو یا سه برنامه چهار ساله که طی هر دوره، میزان این پیشرفت و ترقی یا پسرفت احتمالی تحلیل شده و زوایای پنهان چرایی برخی موانع و مشکلات یا عدم هماهنگی ها مورد به مورد بررسی و موشکافی شود.
-فرهنگ
این خطه با مساحت پنج هزار و 279 کیلومتر مربع دارای اقوام و قبایل متنوع و مختلفی است که هر کدام به اقتضای سنت و آداب و سوم خویش در بسیاری مقولات متفاوت هستند، از نوع لباس و گویش و لهجه گرفته تا برپایی مراسمی مثل عزاداری ها و جشن ها و عروسی ها.
در این پیوند اشاره به پیشینه عمیق فرهنگی و تاریخی سمیرم و سابقه شهر شدن آن که به بیش از 60 سال قبل می رسد، نشانگر توسعه ناهماهنگ و بی برنامه ای است که با وجود سالیان متمادی اراده غلبه بر فرهنگ یکجانبه گرایی و زُدودن گرد و غبار یکسونگری همچنان به رویای شهروندان سمیرمی می ماند تا تبدیل شدن به واقعیت. این یکسونگری تنها یک قربانی محوری دارد و آن عقب ماندگی و محرومیت بیشتر است.
-اقتصاد
تلاش ها و کوشش های همه دلسوزان، ارتقای کل شهرستان در ابعاد مختلف و توسعه ای همه جانبه است. اگر به همین تابستان کنونی یا چند تابستان تاریخ گذشته سال های قبل برگردیم و در باره خشکسالی و حواشی آن اندک تاملی داشته باشیم متوجه حقایق تلخی می شویم که پرداختن به تک محصول سیب یا خشکی چشمه ها یا مهاجرت سمیرمی ها به دیگر شهرها بخشی از همین گذشته نه چندان دور تاریخی است.
اگرچه چند سالی است گردو، بادام، کلزا و گندم نیز هم راستا با سیاست های کشاورزی دولت برای مقابله با کشت تک محصولی کشت شده اما جوابگوی توسعه اقتصادی و معیشتی این شهرستان نبوده است.
به عنوان نمونه کاهش چشمگیر کشت چغندرقند در سال های اخیر که در برهه ای نه به علت نبود یا کاهش منابع آبی بلکه بدلیل نخریدن محصول کشاورز از سوی کارخانه ها ، نشانه آن است که توسعه اقتصادی صرفا با پرداختن به کشاورزی حتی چند محصولی کردن آن دور از ذهن است.
البته خدمات شایان و قابل ملاحظه ای برای مقابله با پدیده خشکسالی با همت و تلاش مسئولان صورت می گیرد ولی بازهم نارضایتی بسیاری از زارعان و باغداران که از نبود آب کافی سخن می رانند و از عدم تخصیص آب به مزارع گلایه دارند فقط یک مطلب را می رساند و آن احتمال خشکسالی های دیگر و به بن بست رسیدن بخش اقتصادی و نفوذ ترکش های اجتماعی آن به لایه های جامعه ای است ک نقطه قوت و قُوت زندگیشان کشاورزی است و بس.
-گردشگری
این روزها کلمه گردشگری آنقدر در میان مردم و مسئولان متداول شده که اگر فقط و فقط یکبار به سمیرم هزار چشمه سفر و از نزدیک آب و هوایش را استنشاق کنید بی گمان جملاتی همچون بَه به چه هوایی یا بَه از این هوا را بر زبان می رانید.
«دکتر رضا پورزاهد» در کتاب'نقطه های پاک شده'، از سمیرم با نام «سوئیس کوچک» نام می برد، سوئیس کوچکی که گفتنی ها در باره اش بسیار و وقت ما همچون اندک است.
هرچند همین سوئیس کوچولوی خوش آب و هوا دستخوش همان خشکی است که ذکرش گذشت و حتی کار به کاهش آب ذخیره سدهایش کشیده تا گردشگری حاشیه یکی از سدهایش با خطر خروج سرمایه گذار هم مواجه باشد اما باز با همان همت ها و برنامه هایی که ذکرش گذشت، کورسوی امیدی برای بازگشت به هزارچشمگان واقعی باقی است

محمود افشاری

.