آشفتگي در سينماي ايران اين روزها بيداد مي‌كند و تابعي از شرايط نابسامان فرهنگي كشور در حوزه اجراست. با روي كار آمدن دولت يازدهم طيف وسيعي از سينماگران نسبت به شعار تدبير و اميد دولت روي خوش نشان دادند و به استقبال دولتي رفتند كه اصولاً حتي در شعارهاي انتخاباتي خود نيز تعلقي به مسائل فرهنگي نشان نداده بود؛ اما شرايط به جايي رسيده كه تقريباً همه طيف‌هاي هنري و فرهنگي نسبت به شرايط كنوني گلايه‌مند هستند.
اين نابساماني از بالاترين رده اجرايي فرهنگ كشور يعني شخص وزير خود را نشان مي‌دهد. علي جنتي در تنگناي اعتراض علما و مراجع قم براي اكران فيلم «50 كيلو آلبالو» مجبور به توقيف ديرهنگام آن شد كه اين فيلم به بالاترين سطح فروش خود رسيده بود و خيلي‌ها اين اقدام او را به نوشدارويي پس از مرگ سهراب تعبير كردند. اين فيلم توانست به مدد برخورداري از بهترين شرايط اكران سال به فروشي خيره‌كننده دست پيدا كند.
از سوي ديگر وضعيت اكران فيلم «رستاخير» آخرين ساخته احمدرضا درويش پس از نزديك به يك سال بلاتكليفي هنوز مشخص نيست. اخيراً كارگردان اين فيلم پرهزينه كه قريب به يك دهه از عمر سازنده‌اش را درگير خود كرده، گفته است: براي اكران فيلمش ديگر اميدي به وزارت ارشاد ندارد و صدايش هم به رئيس‌جمهور نمي‌رسد. درويش در حالي از نرسيدن صدايش به رئيس‌جمهور سخن مي‌گويد و معتقد است اكران فيلمش به واسطه دخالت بالاترين مقام اجرايي كشور قابل حل است كه او و همفكرانش نسبت به تعطيلي شوراي عالي سينما كه رئيس‌جمهور در رأس آن قرار داشت و البته هيچ گاه اشتياقي نيز براي حضور و تشكيل آن نشان نداد، واكنشي نشان ندادند و حالا درويش در تنگناي بلاتكليفي فيلمش از نرسيدن صدايش به رئيس‌جمهور سخن مي‌گويد.
فيلم غير‌قابل نمايشي كه با حكم حكومتي ساخته شداخيراً همايون اسعديان به عنوان يكي از اصلي‌ترين اعضاي حلقه خانه سينما و كانون كارگردانان سينماي ايران از دخالت مستقيم حجت الله ايوبي براي اخذ پروانه ساخت يك فيلم سخن گفته و از آن به عنوان حكم حكومتي ايوبي ياد كرده است، در حالي كه اصولاً قانون به رئيس سازمان سينمايي چنين اختياري را تفويض نكرده است. اسعديان در گفت و گو با فريدون جيراني در برنامه 35 درباره اعمال نفوذ ايوبي براي صدور مجوز ساخت يك فيلم مي‌گويد: «اصولاً اين فيلم پس از ساخته شدن، شرايط نمايش عمومي را ندارد.» معناي اين حرف اين است كه زد و بندهاي پشت پرده يك سال گذشته سينماگران حامي دولت چون همايون اسعديان به اينجا منجر شده كه استقلال شورايي چون پروانه ساخت از سوي دولت خدشه‌دار شده و نتيجه اين دخالت دولتي نيز ساخت فيلمي است كه قابليت اكران ندارد.
اسعديان كه تا كمتر از يك سال پيش با حضور در برنامه شهر فرنگ شبكه خبر و مناظره با سجاده‌چي تمام قد از عملكرد سازمان سينمايي وزارت ارشاد دفاع كرده بود؛ حالا در برنامه اينترنتي «35» در مقابل فريدون جيراني ظاهر شده و مي‌گويد: يك نوع آشفتگي در اجرا مي‌بينم كه باعث بسياري از مشكلات شده است. در شوراي پروانه ساخت به دلايلي با صدور پروانه ساخت فيلمي مخالفت شد و فيلمساز رفت پيش آقاي ايوبي و آقاي ايوبي به ما گفتند پروانه ساخت ايشان را بدهيد و ما گفتيم تا حكم حكومتي ندهيد، اين كار را نمي‌كنيم و اين فيلم كه برايش حكم حكومتي دادند، امروز غير قابل نمايش است.
اصرار ايوبي براي ساخته شدن فيلمي مسئله‌دار چه توجيهي دارد؟ضياءالدين دري از اعضاي شوراي پروانه ساخت، مواضع بسيار تندي نسبت به كارگردان اين فيلم و اثرش اتخاذ كرده و از اين سخن گفته است كه در ساخت اين فيلم تعمدي در كار بوده است؛ چراكه فيلمساز هيچ واكنشي نسبت به توقيف فيلمش نشان نداده است. دري در اين باره در مصاحبه‌اي با «پايگاه خبري ديباچه» مي‌گويد: «فيلم كاهاني يك فيلم غيراخلاقي شفاهي است. مطمئنم اگر شما فيلم جديد كاهاني را ببينيد، مي‌گوييد كه اين فيلم نبايد اكران شود!... نمي‌دانم شايد كاهاني پول مفتي داشته است كه اين فيلم را ساخته است؛ چراكه مطمئن بوده است اين فيلم توقيف خواهد شد. ممكن نيست كارگرداني ندانسته چنين فيلمي بسازد! اگر مرد است بيايد و حرف بزند! يعني ما به اندازه كاهاني شعور نداريم؟!»
سؤال اينجاست كه رئيس سازمان سينمايي طبق گفته همايون اسعديان به چه دليلي اصرار بر ساخته شدن فيلمي داشته كه به اعتراف همه سينماگراني كه فيلم را ديده‌اند، به هيچ عنوان قابليت اكران عمومي را ندارد. نكته ديگر اينكه در صورت واكنش نشان ندادن از سوي برخي از مراجع و نيز گلايه رهبر معظم انقلاب نسبت به فضاي ولنگاري فرهنگي، احتمالاً فيلم «ارادتمند؛ نازنين، بهاره، تينا» هم مانند فيلم «50 كيلو آلبالو» با دخالت‌هاي حجت الله ايوبي و چراغ سبز حبيب ايل بيگي به عنوان معاون ارزشيابي و نظارت سازمان سينمايي راه به اكران مي‌برد؛ چراكه شايد پيش‌بيني اين را نمي‌كردند كه فضا به سمتي برود كه حساسيت‌هاي فرهنگي در سال آخر عمر دولت يازدهم تا اين حد بالا بگيرد.
شعر درماني ديگر جواب نميدهدآشفتگي اجرا در كلام سينماگر حامي دولت را به نوعي بايد برآمده از شرايط ولنگاري فرهنگي دانست، اما چه اتفاقي افتاده كه خوش‌بين‌ترين حاميان دولت يازدهم امروز از آشفتگي عرصه هنر و فرهنگ سخن مي‌گويند و به آن اعتراف مي‌كنند. نا اميدي از شرايط معيشتي سينما نيز چيزي است كه از مدت‌ها پيش از سوي بدنه اصلي سينماگران و اصناف مختلف در فضاي رسانه‌اي مطرح مي‌شد، اما گوش شنوايي وجود نداشت و خانه سينما نيز به عنوان نماينده اصناف همواره درگير اموري بوده كه نسبت مشخصي با نياز جامعه سينمايي برقرار نكرده است.
اين آشفتگي در عرصه فرهنگ و هنر كه ريشه در بي‌برنامگي كلان فرهنگي از سوي نهاد دولت دارد و به طور طبيعي به عرصه سينماي كشور نيز تسري پيدا كرده، شرايط را به جايي رسانده است كه افق اميدوار‌كننده‌اي را نمي‌توان ترسيم كرد و تنها راه چاره در تعريف استراتژي مشخص و شفاف از سوي مديريت كلان دولتي و همفكران ايشان است. چيزي كه اغلب به عنوان پاشنه آشيل همه دولت‌هاي پس از انقلاب مطرح است و البته بيش از همه دولت يازدهم را وارد چالش جدي كرده است.
مديران فرهنگي دولت از جمله حجت‌الله ايوبي احتمالاً پس از سه سال آزمون و خطا و رويه شعر درماني بايد نسبت به بغرنج بودن شرايط فرهنگي كشور ايمان پيدا كنند تا با قرار گرفتن در چنين نقطه‌اي، سياست‌هاي خود را با استراتژي‌هاي فرهنگي كشور تطبيق دهند و اين چيزي نيست كه در مدت يكساله باقي مانده از عمر دولت يازدهم مجال اجرا داشته باشد.
