پس از گذشت 80 سال از شهادت آيت الله شهيد مدرس توسط دارالقرآن امام علي(ع) انجام شد:

احياء خانه شهيـد آيـت الله مدرس

خانه شهيد مدرس بعد از گذشت قريب هشتاد سال از شهادت اين عالم مجاهد و پس از آنکه سالها اين خانه مخروبه گشته و غير قابل استفاده شده بود، سال گذشته به همت دارالقرآن امام علي (ع) خريداري و در مدت زماني حدود 9 ماه مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت و هم اکنون اين خانه مصفا روحي تازه يافته تا پذيراي علاقمندان و ارادتمندان شهيد مدرس شود.

مرتضي نجفي قدسي مدير دارالقرآن امام علي (ع) با اظهار اين مطلب گفت: اين خانه که درقلب بافت قديمي محله تاريخي "عودلاجان" تهران در نزديکي سرچشمه قراردارد، سالها محل زندگي اين شهيد والا مقام بوده و بسياري از ملاقاتها و ديدارهاي سياسي و اجتماعي شهيد مدرس در اين مکان بوده است و علاوه بر اينها کرسي درسي در بخشي از آن وجود داشته که شهيد مدرس به طلاب علوم ديني تدريس علوم حوزوي و تفسير قرآن و نهج البلاغه داشته است .اين قسمت از خانه که در حکم بيروني منزل بوده و حياط مستقلي داشته و درب جداگانه اي هم دارد، در بالاي آن حديث شريف نبوي " انا مدينه العلم و علي بابها" بر کاشي بالاي آن نقش بسته است.

به هرحال اين خانه خاطرات فراواني دارد و بسياري از بزرگان، نمايندگان مجلس و رجال سياسي از داخل و خارج به منظور ديدار و ملاقات شهيد مدرس به آنجا رفت و آمد داشته اند، حتي حضرت امام خميني (رض) که در آن زمان، جواني برومند بوده اند، به اين خانه بارها رفت و آمد داشته و با شهيد مدرس ملاقات‌هايي داشته اند.

وي گفت: حضرت امام خميني هميشه بر حفظ نام و ياد شهيد مدرس تأکيد داشتند و برهمين اساس به آيت الله واعظ طبسي مأموريت دادند تا آستان قدس رضوي نسبت به احياء مقبره ايشان در کاشمر اهتمام ورزد و آستان قدس نيز به حق اثر ارزشمندي را در آن مکان بنا نهاد و يادمان شهيد مدرس در آن محل شهادت ايشان به نحو شايسته اي احياء گرديد.

وي افزود: در تهران، تنها جايي که منتسب به شهيد مدرس بوده است، منزل وي در محله عودلاجان بود که مخروبه گشته و سالها به آن بي توجهي مي شد، عليرغم آنکه الگوي امام خميني در نهضت و انقلاب اسلامي شخصيتي مانند شهيد مدرس بود که با شهامت تمام در مقابل دسيسه هاي استعمارگران و وطن فروشان خائن ايستادگي مي کرد.

مرتضي نجفي قدسي مسئول دارالقرآن امام علي(ع) که خانه شهيد مدرس يکي از شعبه هاي اين دارالقرآن نيز شده است، بيان کرد: همانطور که شهيد مدرس سياست و ديانت را با هم ممزوج کرده بود و آن جمله مشهور از ايشان است که "سياست ما عين ديانت ماست و ديانت ما عين سياست ماست" سعي کرده ايم تا در اين خانه هر دو بعد سياسي و ديني شهيد مدرس را به نمايش بگذاريم، از همين رو بخشي از اين خانه به عنوان موزه که نمايانگر مجاهدت ها و مبارزات سياسي شهيد مدرس با استعمار و استبداد است به نمايش گذاشته ميشود و بخش ديگري از اين خانه که محل درس و بحث علمي ، حوزوي و تفسيري شهيد مدرس بوده به عنوان دارالقرآن مورد استفاده قرار مي گيرد.

وي افزود: شهيد مدرس نسبت به قرآن اهتمام خاصي داشت به طوري که در وصيتي به فرزندش سيد عبدالباقي ، در پشت جلد قرآن مينويسد: "فرزندم نماز را با قرآن خواندن هيچ گاه ترک نکن ، پدر و مادر را دعا کن و در زندگي خود قناعت کن " .

مدير دارالقرآن امام علي(ع) اضافه کرد: حضرت امام خميني که همواره نسبت به شهيد مدرس اظهار ارادت و علاقه نموده و توصيفات بسياري در وصف اين شهيد بزرگوار فرموده اند، در جمله اي بسيار زيبا شهيد مدرس را يک انسان قرآني معرفي مي کنند، آنجا که مي فرمايند : "يک آدم اگر موافق تعليم قرآن درست شود، يک وقت مي بينيد که يک "مدرس" از کار درمي آيد."

نجفي قدسي گفت: آيت الله شهيد مدرس به موازات مجاهدتها و مبارزات ضد استعماري و ضد استبدادي ، از شان علمي ، روحاني و معنوي خاصي در حوزه هاي علميه برخوردار بود، ايشان در جواني از جمله شاگردان عارف و مجتهد عظيم الشان مرحوم ميرزاجهانگيرخان قشقايي بودند که اين عالم بزرگ از اعاظم علماي مهذب و مشهور در اصفهان بود و در فقه ، اصول ، عرفان و اخلاق شهرت داشتند، درک حضور اين عالم وارسته و همچنين حضرات آيات سيد محمدباقر درچه اي و شيخ مرتضي ريزي نيز در حوزه اصفهان براي مرحوم شهيد مدرس بسيار مغتنم بود، وي پس از آن به نجف اشرف مشرف شده و در نزد آيات عظام و مراجع عظيم الشان آن دوران يعني حضرات آيات ميرزاي شيرازي بزرگ (صاحب فتواي تنباکو) ، آخوند خراساني و سيد محمدکاظم طباطبايي يزدي فيض برده و به دريافت اجازات اجتهادي نائل آمد.

مدير دارالقرآن امام علي(ع) افزود: شهيد مدرس پس از مراجعت به ايران مدتي در حوزه علميه اصفهان در مدارس جده بزرگ و جده کوچک به بيان فقه ، اصول ، حکمت و کلام و تدريس نهج البلاغه مي پردازد که حضرت آيت الله العظمي بروجردي از کساني بودند که در درس نهج البلاغه ايشان شرکت مي کردند و ازجمله شاگردان ايشان محسوب مي‌شدند .

وي افزود: مرحوم شهيد مدرس بنا به تاييد و سفارش مراجع عظام نجف اشرف ، ابتدا به عنوان يکي از پنج مجتهد طراز اول که وظيفه نظارت بر قانون اساسي مشروطيت را داشتند، انتخاب گرديدند و پس از آن پنج دوره نمايندگي مردم تهران را در مجلس شوراي ملي بر عهده داشتند . شرح مبارزات ايشان با نفوذ بيگانگان مخصوصا روس و انگليس در جريان قرارداد ننگين وثوق الدوله که در سال 1298 قصد داشتند بخش اعظمي از شمال ايران را به روسها و بخشهاي جنوبي را به انگليس و تنها بخشي کويري را براي ايران باقي گذاشته بودند، بسيار مهم و حائز اهميت است.

وي اضافه کرد: طبق اسناد تاريخي دولت انگليس با پرداخت مبلغ چهارصد هزار تومان به وثوق الدوله و دو وزير همدست او ، قصد داشت با اجراي قرارداد ننگيني ايران را به سه قسمت تقسيم کرده و موجوديت کشور ايران را از بين ببرد که با مخالفت هاي شديد شهيد مدرس روبرو شدند و بيانات افشاگرانه و روشنگرانه اين شهيد بزرگوار در مجلس شوراي ملي آن زمان موجب شد تا نمايندگان به مخالفت با اين قرارداد برخاسته و نگذارند که اساس کشور ايران بر باد رود ، گرچه دولت انگليس ، يکسال پس از سرخوردگي از اين توطئه ننگين ، طي کودتايي رضاخان قلدر را در سال 1299 بر کشور ايران مسلط کرد و از آن پس صفحات سياهي را در تاريخ ايران مسبب شد. وي گفت: اين خانه در عين حال که محل زندگي شهيد مدرس بود، برکات علمي و معنوي ايشان را نيز با هم داشت. ما پس از آنکه باخبر شديم سازمان ميراث فرهنگي سال ها است که مي خواهد اين خانه را مرمت کند، اما بودجه ندارد با مديرکل ميراث فرهنگي استان تهران صحبت کرده و اعلام آمادگي کرديم که اين خانه را در تملک قرار داده و مرمت کنيم.

نجفي قدسي با بيان اينکه موسسه دارالقران امام علي(ع) 4 سال پيش هم خانه مرحوم علامه طباطبايي صاحب تفسير گرانقدر الميزان را در قم خريداري و طي يک سال مرمت کرده است، ادامه داد: شهيد مدرس در تبعيدگاه خود نامه اي به فرزندش سيد عبدالباقي نوشته و اين خانه را به پسرش واگذار کرده بود، که ما متن آن را در سايت دارالقرآن نيز قرار داده ايم.

وي اضافه کرد: اين خانه تا سال 1325 در اختيار مرحوم سيد عبدالباقي فرزند شهيد مدرس بوده و پس از آن وي اين خانه را به مرحوم سيد احمد کتابچي، ناشر کتاب فروشي اسلاميه ميفروشد.

وي گفت : سازمان ميراث فرهنگي اين ارتباط را برقرار کرد تا بتوانيم با ورثه مرحوم سيد احمد کتابچي مذاکره کرده و اين خانه را بخريم، که بالاخره يک سال و نيم پيش طي بازديدي که در روز مشروطيت به همراه موسس دارالقرآن از اين خانه داشتيم، بسيار راغب گشتيم تا به منظور حفظ يادماني براي شهيد مدرس و ترويج افکار و ايده هاي اين مجاهد بزرگ اين مکان را پس از آنکه بسيار مخروبه شده بود، از ورثه مرحوم کتابچي خريداري و پس از آن مراحل مرمت و بازسازي اين خانه تحت نظر کارشناسان ميراث فرهنگي با سرعت در مدت 9 ماه انجام شد.

وي در شرح برنامه هاي دارالقرآن شهيد مدرس اظهار کرد: درصدد هستيم تا پس از افتتاح رسمي اين مکان از اساتيد قرآني در سطوح مختلف به منظور آموزشهاي تعليم و تعلم قرآن و تفسير و علوم ديني و حوزوي استفاده کنيم و بخش موزه اي آن نيز براي بازديد عموم مردم مخصوصا جهت آشنايي دانش آموزان و دانشجويان از تاريخ معاصر ايران و مجاهدتهاي شهيد مدرس، گشايش و مورد بهره برداري قرار گيرد.

وي در مورد اينکه آيا براي ورود به اين خانه مانند ساير موزه ها بليتي فروخته خواهد شد، گفت: براي اين منظور هيچ تصميم گيري نشده است، وليکن آنچه مسلم است دارالقرآن امام علي (ع) از مرمت و بازسازي خانه شهيدمدرس هيچ قصد انتفاعي ندارد و همانطور که تا کنون هزينه کرده است، پس از اين نيز براي اداره اين مکان هزينه خواهد کرد.

وي در خصوص اشياء و اسناد به نمايش گذاشته شده در اين خانه گفت: از جمله استاد گرانقدري که از شهيد مدرس باقي مانده دلنوشته هاي ايشان در زندان خواف بوده که آن هم منتشر شده و دست نوشته هاي ايشان را نتيجه دختري شهيد مدرس به مرکز ملي اسناد کشور تحويل داده و ما کپي آن را به نمايش گذاشتيم.

وي افزود: به منظور تقريب ذهني بازديد کنندگان با دوره شهيد مدرس، بخشي از اشياي آن دوره و تنديس‌هاي مربوط به ايشان و شخصيت هايي که با شهيد مدرس ملاقات ميکردند را در اين خانه به نمايش در آورديم.

وي در پاسخ به اين سوال، که چرا حياط اين خانه مسقف شده، گفت: اين خانه داراي اتاق هاي کوچکي است و براي برگزاري مراسم هاي مرتبط با دارالقرآن و تجمعات قرآني به فضاي بيشتري نياز داشت ، به همين دليل اين حياط را در فاصله اي بلند از ساختمان اصلي مسقف کرده که در حکم سايبان بوده و اطراف آن باز مي باشد و البته ممکن است در صورت لزوم در زمان برگزاري مراسم اطراف آن با چادر پوشانده شود ، در هرحال ايجاد اين سايبان و پايه هايش نه تنها به اين بنا آسيبي نزده بلکه موجب حفظ آن نيز خواهد شد .وي درباره پرونده ثبتي اين خانه نيز گفت: خانه شهيد مدرس هنوز در فهرست ميراث ملي ثبت نشده است، اما اين خانه در بافت تاريخي و ثبت شده محله عودلاجان قرار دارد و مرمت کامل اين خانه مي‌تواند الگويي براي خانه‌هاي ديگر هم باشد.