رشد اقتصادي حقيقي در گرو توليد ثروت از طريق دانش و علم است. اگر شركتهاي دانشبنيان جدي گرفته شوند و از توسعه كمي و كيفي آنها حمايت شود، بهواسطه ثروتآفريني از طريق علم، اقتصاد كشور به شكوفايي حقيقي خواهد رسيد». تأكيد رهبري بر تشكيل و حمايت از شركتهاي دانشبنيان باعث شد كه از سال 91 تاكنون روند ايجاد و فعاليت اين نوع شركتها افزايش پيدا كند.
مهدي منصوريار، مديرعامل مؤسسه دانشبنيان راسخون، عضو فدراسيون جهاني مخترعان IFIA، عضو بنياد ملي نخبگان و ستاد ويژه نانو كشور، مخترع بيش از 20 اختراع داخلي و بينالمللي، دومين مخترع برتر دنيا و دارنده مدال نقره اختراعات جهاني در سال ۲۰۱۴ از طرف دولت سوئيس و سازمان ملل متحد WIPO، دارنده مدال افتخار علمي كشور روماني، مخترع برتر حوزه نانو كشور در سال ۹۳، مخترع برتر صنعت نفت كشور در سال ۹۱، عضو مؤسسات بينالمللي Edans و Springer، عضو هيئت علمي چندين شركت دانشبنيان و مجري بيش از 200 طرح دانشبنيان در كشور است.
وي معتقد است نياز امروز جامعه ما جهاد علمي است، يعني همان جهاد بيچشمداشتي كه احمديروشنها جانشان را براي آن هديه كردند.
به اعتقاد وي جوان ايراني اگر بخواهد در هر شرايطي ميتواند تحقيق و پژوهش كند و براي ايران و ايراني پيشرفت و سربلندي بياورد و حتي تحريمها هم نميتواند مانع كار و تلاش علمي او شود.
مهدي منصوريار نخبه 20 ساله كشورمان سال گذشته جوايز بينالمللي خود را به مادر شهيد احمديروشن اهدا كرد.
ظاهراً در شركتهاي دانشبنيان از انجام خدمات مالي و دريافت پول خبري نيست و دغدغههاي اين كار صرفاً براي اعضاي گروه است. چطور راضي شديد تجربههايي را كه با سختي و با دوندگي زيادي كسب كردهايد رايگان به اشتراك بگذاريد؟
وقتي كار جهادي باشد آن هم از نوع جهاد علمي بايد همينگونه باشد، يعني هدف پيشبرد علم و فناوري كشور است حتي اگر از پول خبري نباشد. ما اعضاي گروه به اين نتيجه رسيديم كه اگر سختيهايي داشتيم نبايد مانع ادامه كار و فعاليت افراد جديد شود. آنها نبايد مثل گذشته ما دغدغه داشته باشند. بايد بتوانند حداقل با دغدغه كمتري كارشان را انجام دهند. دقيقاً هدف ما از ايجاد اين شركت و جمع شدن اين همه نخبه كنار هم اين است. ما ايمان داريم كه بنا به فرموده رهبر معظم انقلاب اگر يك طرح جهادي راه بيفتد كه در وهله اول جهاد علمي را دربرداشته و دوم نگاهش به اقتصاد مقاومتي باشد به واسطه آن ميتوان اقتصاد ايران را در همه زمينهها و در بين ساير كشورها تأمين كرد.
هدف اوليه از ايجاد راسخون چه بود؟
راسخون مركزي است كه همه اعضاي آن را مخترعين تشكيل ميدهند. اكثر اعضا عضو اصلي شركتهاي دانشبنيان هستند كه كارهاي پژوهشي و اقتصادي انجام ميدهند. اما هدف اصلي از تشكيل مؤسسهاي با نام راسخون اين است كه كساني كه تا به حال اختراعي را تجربه نكردهاند و فقط به اختراع يك محصول فكر كردهاند و در مورد آن فقط مطالعه كردهاند ميتوانند با مراجعه به اين مركز ايده و فكر خود را مطرح كنند. در اين مجموعه از طرح و ايده آنها استقبال ميشود و آن را بر اساس رشته به كارگروه تخصصي ميسپاريم كه طرحشان را بررسي كنند.
پس از بررسي طرح دو مسير پيش روي ماست. مسير اول شامل طرحهايي است كه قبلاً اجرا شدهاند، اصلاً قابل اجرا نيستند و توجيهي براي خود ندارند كه در اصطلاح سوختهاند و صاحب ايده به اين نتيجه خواهد رسيد كه ايده خود را كنار گذاشته و به دنبال خلق اختراعات جديد باشد. دومين مسير در مورد ايده و طرحهايي است كه جديد و نو هستند، از آنها استقبال شده و مراحل ساخت و آزمايشات را آغاز ميكنيم. در مورد اين طرحها مرحله به مرحله تا ثبت آن در داخل و خارج كشور همراهي و حمايت ميكنيم. پس از آن بر اساس نيازهاي كشور خود و كشورهاي خارجي به دنبال سرمايهگذاري براي توليد و توسعه طرح ميگرديم. از ابتدا و در مراحل اوليه طرح كه در حال پژوهش است مخترعين را با سرمايهگذار محصول نهايي خود آشنا ميكنيم تا در تمامي مراحل تا ثبت و توليد مخترع را حمايت كنند.
درباره طرح « از ايده تا محصول» توضيح دهيد.
در طرح از ايده تا محصول كه تمام بخشهاي يك اختراع را دربرميگيرد اگر جوان پژوهشگر و نخبهاي براي اولينبار و بدون تجربه اختراع، ايدهاي دارد بايد تحت آموزشهاي لازم براي اختراع خود قرار گيرد. در طي مسير پژوهش آزمايشگاه، لوازم و وسايل لازم در اختيارش گذاشته ميشود و اساتيد مجرب به او آموزش ميدهند چطور ايده خود را پياده كند تا به هدف نهايي برسد.
در بخش ايدهپردازي و ايدهپروري، اولويت اول و كار اصلي ما همراهي و حمايت از دانشجوياني است كه ايدهاي دارند و بر اساس آن مطالعاتي انجام دادند و ميخواهند آن را پرورش دهند و به اختراعي دست يابند و آن را ثبت و توليد كنند و در بخشهاي مختلف اين روند احتياج به راهنمايي، كمك و همراهي دارند.
يكي از مراحل اساسي در شركت ما ساخت طرح پايلوت و روند ساخت است. براي ايجاد يك محصول (اختراع) وسايل، لوازم، آزمايشگاه، كارگاه و... لازم است كه روند ساخت يك طرح كامل شود و محصولي به دست آيد. شركت راسخون طي اين روند تمامي هزينههاي يك طرح را به عهده ميگيرد تا محصول نهايي به دست آيد و يك مخترع با خيال آسوده و بدون فكر كردن به هزينهها مشغول كار خود باشد.
در حوزه ايدهپروري دانشآموزان چه فعاليتي داريد؟
اولويت دوم براي ما كارهاي بنيادي است كه براي تربيت و كشف افرادي است كه از قابليتهاي خود در بحث اختراع بيخبرند و در پايگاههاي علمي مانند مركز رشد و مركز استعدادهاي تهران كه مخصوص دانشآموزان است انجام ميشود. در سال گذشته در اين پايگاهها از 11 هزار دانشآموز مناطق 22 گانه تهران آزموني گرفته شد كه از اين تعداد 400 نفر به مرحله بعد راه يافتند و از اين تعداد مصاحبه گرفته شد و پس از مصاحبه تعدادي به عنوان دانشآموزان نخبه در تهران معرفي شدند.
طي آموزشهاي مختلف بر اساس رشته مورد علاقهشان زمينهاي براي رشد فكري آنها ايجاد كرديم و در ادامه نيز به آنها كمك كرديم و ميكنيم تا بتوانند به رشد چشمگيري در زمينه اختراعات دست يابند.
ثبت اختراع نخبگان چه كمكي به آنها و به عرصه دانش و فناوري ميكند؟
بله در واقع با ثبت اختراع جوانان نخبه، مخترع ميتواند سايرين را مكلف كند كه به حقوق حاصله از آفرينش فكري خود احترام گذاشته و مانع از هرگونه كپيبرداري (به صورت انحصاري)، بدون اجازه مالك اين حقوق شود. اداره ثبت اختراعات در ايران زير نظر اداره كل مالكيت ميباشد و مؤسسه ما با كمك گرفتن از متخصصين مجرب در رشتههاي متعدد و وكلاي زبده متخصص در حوزه مالكيت فكري، در زمينه ثبت اختراع به محققين و مبتكرين كشورمان از آغاز مراحل پژوهش تا اخذ گواهي نهايي ياري ميرساند. به علاوه اينكه ما در مورد مشاوره و پيگيريهاي دعاوي حقوقي مالكيت فكري به مخترعان كمك كنيم.
در مورد ثبت اختراعات خارجي نيز در ثبت بينالمللي اختراع در معاهده همكاري وايپو (WIPO) و ثبت اختراع در كشورهاي عضو اتحاديه اروپا كه در حال حاضر (سال 2015 ميلادي) 148 كشور عضو اين معاهده بينالمللى هستند و شرايط استفاده از مزاياى ثبت بينالمللى را براى اعضايشان فراهم ميكنند.
درباره جذب سرمايهگذار و تجاريسازي محصول چه بايد كرد؟
تجربه ثابت كرده است در بسياري از موارد شاهد نتيجه نگرفتن مخترعان و به توليد نرسيدن اختراعشان هستيم. اين موضوع به دغدغهها و مشكلات خود مخترع بازميگردد كه به دنبال توليد محصول نهايي نميروند و به ثبت اختراع خود و به رزومه و سابقه اختراع بسنده ميكنند اما بسياري از اين اختراعات ثبت شده را ميتوان توليد كرد ولي مشكلي كه وجود دارد اين است كه مخترع زمينه توليد و سرمايهگذار اختراع خود را نمييابد.
حتي در بسياري از موارد مخترعين نميتوانند اختراع خود را جلو ببرند زيرا يك اختراع پشتوانه مالي ميخواهد و هزينه ساخت يك محصول براي اولينبار هزينه بيشتري نسبت به توليد انبوه آن نياز دارد. به همين دليل ما از سرمايهگذاران داخلي و خارجي دعوت ميكنيم ما را براي توليد و برخي از مخترعين كه مراحل پژوهش و پس از آن توليد اختراعشان با هزينه زيادي روبهرو است همراهي و حمايت كنند. اولويت اول ما سرمايهگذار داخلي و ايراني است كه اكثرشان شركتهاي خصوصي هستند كه نسبتاً تعداد زياد و چشمگيري هستند. البته در انتخاب و صحبت با سرمايهگذاران خارجي بايد اين نكته را بگويم كه سرمايهگذار توجيه ميشود كه توليد محصول در ايران انجام شود و نام ايران براي محصول حفظ شود و بايد سرمايه را به كشور ايران بياورند و توليد انبوه انجام دهند و نميتوانند محصول نهايي را در كشور خود توليد كنند.
آيا شركتهاي دانش بنيان در زمينه صادرات محصولات و اختراعات هم فعاليت دارند؟
در حال حاضر محصولات شركتهاي دانشبنيان به كشورهاي تركمنستان، ارمنستان و ساير كشورهاي همسايه شمالي صادر ميشود... از آنجا كه اين كشورها از نظر علمي بسياري از اين كارگاهها را ندارند و اين نيازهاي علمي را مخترعين كشور ايران ميتوانند برطرف كنند كه متأسفانه توليدكننده داخلي از اين نيازها بيخبر است. توليدكنندههاي ما سقف فروششان بسيار پايين آمده و فقط فروش داخلي دارند و از فروش محصولات خود در كشورهاي مختلف خبر ندارند و نميدانند صادرات اين محصولات باعث ورود نقدينگي زيادي به كشور ميشود.
ما بايد بازار فروش محصول خود را در كشورهاي خارجي نيز پيدا كنيم. بسياري از اين نمايشگاههاي بينالمللي كه برگزار ميشود و در آنها محصولات ارائه ميشود صرفاً براي بازاريابي در خارج از كشور است و در اينگونه نمايشگاههاست كه همه متوجه ميشوند كارهايي كه علم را يك قدم به سمت جلو حركت ميدهند اختراعات ايرانيهاست يعني اختراعات خارجيها اختراعاتي است كه شكل اقتصادي دارد و براي توليد و فروش محصولشان است ولي كار مخترعان ايراني بخش اقتصادي را كنار گذاشته و تمام تلاش مخترعان براي اين است كه علم را به سمت جلو حركت دهند و اختراعات يك ايراني را هر جا كه ببينيد متوجه بزرگي و تفاوت آن ميشويد.