ديروز وين و هتل كوبورگ شايد آرام‌ترين روز مذاكرات را از زمان آغاز آن پشت
سر گذاشت. وزراي خارجه اكثراً به پايتخت‌هاي خود برگشته‌اند و به غير از
جان كري، وزير امورخارجه امريكا كه زمينگير است، خبري از بقيه نيست.
ظريف
قرار است سه‌شنبه (امروز) به وين بازگردد و البته لاوروف هم همان روز
مي‌رسد تا سه‌گانه ايران، روسيه و امريكا براي ادامه مذاكرات اتمي تكميل
شود. در اين ميان ساير وزراي خارجه نيز همان روز يا روز سه‌شنبه سر
مي‌رسند تا تكليف حساس‌ترين دور مذاكرات را روشن كنند و شايد بتوانند كار
را تمام كنند. شايد بتوان وضعيت فعلي مذاكرات وين را در يك كلمه خلاصه كرد و
آن هم چيزي نيست، جز حالت انتظار تا شايد اميد بار ديگر به مذاكرات
بازگردد. در اين ميان همچنان رايزني‌ها باقي است تا كار كمي تا رسيدن
وزراي خارجه به جلو برود.
همه رفتندديروز
بخش عمده‌اي از رايزني‌هاي هسته‌اي بر ديدارهاي دوجانبه و سه‌جانبه
مذاكرات هسته‌اي بين معاونين وزراي خارجه ايران و امريكا، همچنين اشميت
معاون كميسيون سياست خارجي اتحاديه اروپا متمركز بود؛ مذاكراتي كه همچنان
بر سر مسائل كارشناسي است و البته اختلافاتي كه به نظر مي‌رسد تا زمان حل
آنها راه درازي باشد. در اينكه هنوز چه محورهايي محل اختلاف است، اخبار
دقيقي وجود ندارد اما بحث‌هاي مرتبط با فردو، آينده تحقيق و توسعه
سانتريفيوژ‌هاي ايراني و همچنين لغو تحريم‌ها مهم‌ترين محورهاي اختلاف
طرفين در رسيدن به تفاهم است. در اين ميان آنچه جالب توجه است، شانتاژ
رسانه‌اي گروه‌هاي مختلف در جريان مذاكرات است كه حدس و گمان‌هاي مختلفي را
منتشر مي‌كنند و مهم‌ترين آن بحث فروش اورانيوم ايران به كشورهاي خارجي
است كه حسابي سر و صدا كرده است و البته همچنان مقامات ايراني آن را با
قدرت تكذيب مي‌كنند.
بحث نظارت آژانس بر جنبه‌هاي مختلف توافق از موضوعاتي است كه به نظر مي‌رسد مورد اختلاف است.
صف‌آرايي رسانه‌اي ايراني‌ها و امريكايي هادر
ميان مقاماتي كه وارد وين شده‌اند، شايد بتوان از خانم افخم، سخنگوي وزارت
امور خارجه نام برد كه ديروز وارد وين شد تا صف‌آرايي رسانه‌هاي ايراني در
وين با حضور وي كامل شود.
اين در حالي است كه تيم سخنگويي و رسانه‌اي
وزارت امور خارجه امريكا به صورت فعال در جريان مذاكرات حضور دارد. آلن
اير، سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا و ماري هارف، معاون رسانه‌اي جان كري
از جمله مقاماتي هستند كه به صورت مداوم در بين خبرنگاران حضور دارند. محل
اقامت تيم رسانه‌اي امريكا در هتل ماريوت است، هتلي در نزديكي محل مذاكرات
كه بسياري از خبرنگاران ايراني و خارجي براي استراحت به آنجا پناه
مي‌برند. در اين ميان جلسات هر روزه توجيه رسانه‌اي در محل هتل ماريوت بين
خبرنگاران خارجي و تيم رسانه‌اي امريكا در جريان است تا قضيه آن‌گونه كه
امريكايي‌ها دوست دارند، در رسانه‌ها منعكس شود. در اين ميان تيم رسانه‌اي
وزارت امور خارجه عملاً در خواب به سر مي‌برد و جريان اخبار و شايعات
گوناگون رسانه‌هاي ايراني را سردرگم كرده و همين امر به انتشار اخبار
نادرست و غيرحقيقي دامن زده است؛ اخباري از جمله حضور حسن روحاني در وين يا
موافقت ايران با برخي شرط‌هاي امريكايي‌ها كه بازتاب وسيعي در رسانه‌هاي
داخلي ايجاد كرده است. شايد بد نبود كه وزارت امورخارجه توجه بيشتري به
پشتيباني محتوايي رسانه‌ها داشت و تنها به اطلاع‌رساني برخي اخبار از طريق
شبكه‌هاي اجتماعي كه در نهايت هم بسيار دير به دست رسانه‌هاي خارجي
مي‌رسيد، اكتفا نمي‌كرد.
پيام اوباما و شايعات رسانه‌اي در
اين ميان خبر ديگري كه سبب شده است شايعات وسيعي در بين خبرنگاران مطرح
شود، بحث پيام اوباما بود كه از سوي يكي از همسايگان ايران به مقامات داخلي
نظام رسيده است.
در اين باره برخي شايعات حاكي است كه محتواي اين پيام
سخنان قبلي مقامات امريكايي بوده است و تغييري تازه در مواضع آنها به وجود
نياورده است و مقام معظم رهبري نيز پيش از آن بر ضرورت لغو تمام تحريم‌ها
در روز اول توافق تأكيد كردند.
سفر ظريف به تهران نيز بحث ديگري را
مطرح كرده كه ظريف براي برخي مشورت‌ها به تهران سفر كرده است و البته خود
ظريف نيز بر اين نكته تأكيد كرده است كه سفر وي تنها براي برخي مشورت‌ها در
تهران بوده است. از سوي ديگر احتمال سفر علي اكبر صالحي، معاون رئيس‌جمهور
و رئيس سازمان انرژي اتمي نيز پررنگ به نظر مي‌رسد. هنوز مسائل فني بسياري
بين ايران و امريكا باقي مانده است كه به‌تدريج بايد حل شود.
از نكات
ديگر حضور چند باره آمانو، رئيس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بود كه
همچنان در حال رفت و آمد به محل مذاكرات است و ديدارش با وزراي خارجه و از
جمله مونيز وزير انرژي امريكا تا شايد راه حلي براي بحث بازرسي‌ها پيدا
شود.
معجون مذاكرات به مزه حقوق بشر هم آغشته ميشوداز
حاشيه‌هاي پر رنگ ديروز مذاكرات مي‌توان به نشست خبري خانواده امير رضا
حكمتي اشاره كرد كه به اتهام جاسوسي در كشورمان دستگير شده است. حكمتي متهم
است كه از طريق خدمت به ارتش بيگانه مرتكب جرايم فراواني شده است و حالا
در انتظار حكم اعدام خود به‌سر مي‌برد. در اين نشست خبري كه اغلب
خبرنگاران رسانه‌هاي غربي دعوت شدند خانواده حكمتي بر بي‌گناهي فرزند خود
تأكيد كردند و خواستار آزادي وي شدند. در اين ميان شايعات ديگري نيز وجود
دارد كه برادر جيسون رضاييان ديگر امريكايي دستگير شده در ايران نيز در اين
مذاكرات حضور دارد. رضاييان نيز با اتهام جاسوسي روبه رو است و چندين جلسه
محاكمه وي در دادگاه انقلاب برگزار شده است. نكته جالب اينجا بود كه
خانواده حكمتي بر اين نكته تأكيد كردند كه حضور آنها هيچ گونه ارتباطي با
مقام امريكايي ندارد، اما نمي‌توان باور نكرد كه در پس ارتباطات رضاييان با
آلن اير سخنگوي فارسي‌زبان وزارت امورخارجه چه مسائلي نهفته بود؛
بحث‌هايي كه سبب دستگيري رضاييان توسط دستگاه‌هاي امنيتي ايران شد.
شايد
حضور خانواده‌هاي اين افراد در ايران اين نكته را به مقامات ايراني
يادآوري مي‌كند كه بحث حقوق بشر پس از مسائل هسته‌اي در انتظار مطرح شدن
است. مقامات كنگره امريكا چندي پيش در يك قطعنامه غير الزام آور خواستار
مطرح شدن موضوع امريكايي‌هاي زنداني شده در ايران توسط مقامات وزارت
امورخارجه ايران شدند و حتي در قطعنامه خود درباره مذاكرات هسته‌اي اين
نكته را مطرح كردند كه بايد نقض حقوق بشر توسط ايران از سوي وزارت
امورخارجه امريكا رصد شود و به صورت دائم به اطلاع كنگره امريكا برسد.
حالا
سؤال اينجاست كه آيا مطرح شدن بحث‌هاي حقوق بشري در حاشيه مذاكرات
زمينه‌اي نخواهد شد كه در آينده پرونده‌هاي جديدي عليه ايران در مجامع
بين‌المللي و كنگره امريكا گشوده شود. به نظر معجون مذاكرات خيلي زودتر از
آنچه كه تصور مي‌شد به مزه حقوق بشر آلوده شد. بايد در آينده ديد كه اين
مسير به كجا مي‌رسد. از سوي ديگر ديروز پنهان كاري در مسير مذاكرات بسيار
بدتر از گذشته جلب توجه مي‌كرد و نمونه آن حضور در مقابل در‌هاي ورودي هتل
بود.
