روایت ثریا قاسمی از زنان مقاوم خرمشهر

زنده کردن مستند آوینی پس از 23 سال

«اسماعیل به روایت هاجر» به تهیه کنندگی ناهید دل آگاه در شبکه مستند سیما تولید شد و پنج شنبه این هفته 7 خرداد ماه ، ساعت 23 در قالب برنامه « دریچه » پخش می شود.

محمد حسین کشاورز، نویسنده و کارگردان این مستند ، ضمن اعلام این خبر گفت: «اسماعیل به روایت هاجر» روایتی است از آن چه بر خرمشهر گذشت اما این بار از زاویه نگاه بانوانی که در آن جا حضور داشتند.

کشاورز درباره شکل گیری ایده این مستند نیز توضیح داد : حدود دو سال است که بر روی این ایده یعنی ثبت نگاه افراد پشت خاکریز و ثبت مشاهداتشان از خرمشهر، تحقیق می کنم. بیشتر این افراد پشت خاکریز را زنان تشکیل می دادند. زنانی که 75 روز در خرمشهر مقاومت کردند. این افراد در آبادان ، خرمشهر و حومه آن ساکن بودند و این مستند روایت گر مشاهدات آن هاست . آن هم در زمانی که در آن مکان نه زندگی وجود داشت و نه عکاس و خبرنگار ، ولی آن ها به واسطه عزیزانشان ماندند و مقاومت کردند.

وی ادامه داد : مرتضی آوینی یک سال قبل از شهادتش، سال1371، مصاحبه ای را با همین بانوان انجام داده که به دلیل از دنیا رفتنش، فیلم هیچوقت ساخته نشد و تصاویر آن مصاحبه هیچوقت پخش و دیده نشد، من در طی تحقیقاتم تصاویر این مصاحبه را پیدا کردم و به سراغ همان بانوان رفتم، که حالا در کنار هم قرار گرفتند . آن هم با فاصله ی زمانی بیست و اندی ساله و شنیدن صحبت هایشان در این بازه زمانی، جزئی از ساختار و شاید جذابیت این مستند شده است.

این کارگردان مستند درباره ساختار « اسماعیل به روایت هاجر » گفت : این مستند ترکیبی است از گفت و گو و فضاهای تجربی و از جریان سیال ذهن در روایت استفاده کرده است. در واقع در این مستند یک روایت از صفر تا صد نداریم. روایت مستند روایتی زمانی نیست بلکه روایتی موضوعی است. تمام تلاش ما این بود که در ساخت این مستند متفاوت برخورد کنیم و لزوما از فیلم های آرشیوی جنگ استفاده نکردیم بلکه نماهایی طراحی کردیم تا با مفهوم جنگ تحمیلی هماهنگ و در عین حال امروزی باشد تا تبدیل به تصویری شود که به کشف معنای مورد نظر ما کمک کند.

محمد حسین کشاورز از ثریا قاسمی به عنوان گوینده « اسماعیل به روایت هاجر » نام برد و افزود : مالک سراج نیز به عنوان راوی – بازیگر در این مستند حضور خواهد داشت. راوی عنوان جمشید ابرازی است و بتول کازرونی ، کبری عارف زاده ،سکینه حورثی و صفیه مقینمی راویان شفاهی خاطرات هستند. ضمن این که با توجه به این که « اسماعیل به روایت هاجر » یک مستند ساده نبود از سه تصویر بردار در تولید آن استفاده کردیم. سینا گنجوی ، مهدی رشوند و محمد خلفی تصویربرداران این مستند هستند. صدابردار مسیح سراج است و تدوین نیز بر عهده خودم بوده است. همچنین ناهید دل آگاه تهیه کنندگی « اسماعیل به روایت هاجر » را بر عهده دارد.

کشاورز در پایان گفت : اسماعیل نماد خرمشهر و مردانی است که در راه آن شهید شدند و هاجر نمادی است از زنانی که از این آرمان ها پاسداری می کنند و این نگاهی است که این مستند در پی آن خواهد بود.