موضوعات
کنفرانس
بررسی تاثیرات انسانی تسلیحات هسته ای با هدف جلب توجه جامعه جهانی بر لزوم خلع سلاح
هسته ای از روز دوشنبه 17 آذر (8 دسامبر) به‌مدت
دو روز در وین پایتخت اتریش برگزار شد. برگزاری این کنفرانس در شرایطی است که بحران
اوکراین موجب به وجود آمدن صحبت هایی در خصوص جنگ سرد جدید بین غرب و روسیه شده است.
نمایندگان
بیش از 150 کشور جهان در سطوح دولت ها، سازمان های بین المللی، کارشناسان، دیپلمات
ها و سازمان های غیردولتی در این کنفرانس شرکت داشتند. تاکنون دو کنفرانس بین‌المللی
در نروژ و دیگری در مکزیک درباره خطرات این تسلیحات مخرب برگزار شده است و از زمان
آغاز این ابتکارعمل از 2013 تا به امروز شمار کشورهای شرکت کننده درآن از 127 به
146 کشور افزایش داشته است.
گفتنی است
مجموع تسلیحات هسته ای باقیمانده از جنگ سرد و دیگر کشورها دارای سلاح هسته‌ای بیش
از 16 هزار عدد برآورد می‌شود که 1800 عدد از آنها برای استفاده کاملا آماده است و
تا زمانی که این کشورها سلاح‌هایشان را در اختیار دارند امکان استفاده از آنها نیز
وجود دارد. مباحث مطروحه در کنفرانس وین در زمینه تاثیرات کوتاه مدت و بلندمدت انفجارهای
هسته‌ای روی سلامت عمومی، محیط زیست، آب و هوا، امنیت غذایی، مهاجرت، تاسیسات زیربنایی
و دیگر پیامدها بود.
در این کنفرانس
همچنین به خطرات مختلفی که می‌تواند یک انفجار هسته‌ای عمدی یا غیرعمدی به همراه داشته
باشد، شامل اشتباهات انسانی، بی‌توجهی، محاسبات غلط، خطاهای فنی و آسیب‌پذیری تسلیحات
هسته‌ای و زیربناهای‌شان رسیدگی شد. علاوه بر این، در این کنفرانس مروری بر قوانین
بین‌المللی موجود و پیامدهای احتمالی انفجار سلاح‌های هسته‌ای انجام شد.
نامه
120 شخصیت
قبل از
برگزاری این کنفرانس 120 نفر از شخصیت های سیاسی، نظامی و دیپلماتیک بین المللی طی
نامه ای درباره خطرات سلاح های هسته ای به رهبران جهان هشدار دادند و خواستار اقدام
آنها برای کاهش خطر جنگ هسته ای شدند. این نامه در آستانه برگزاری کنفرانس آثار انسانی
سلاح های هسته ای در وین منتشر شد. امضاکنندگان این نامه اعلام کردند که سران سیاسی
جهان خطر سلاح های هسته ای را دست کم گرفتند و یا به طور کامل از خطر آن بی اطلاع هستند.
تام کینگ
و دزموند براون وزرای دفاع سابق انگلیس، مارگارت بکت و دیوید اون وزرای سابق امور خارجه
انگلیس، جان مک‌کال معاون سابق فرماندهی نیروهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در اروپا،
منزیس کمپل از سران سابق لیبرال دموکرات های انگلیس، جیمز کارترایت ژنرال بازنشسته
ارتش آمریکا و دیوید ریچارد رییس سابق ستاد کل ارتش انگلیس از امضا کنندگان این نامه
بودند.
دیدگاهها
در سومین
کنفرانس بررسی ابعاد و تاثیرات انسانی استفاده از سلاح های هسته ای، نمایندگان کشورها،
کارشناسان و سازمان های غیردولتی بر لزوم خلع سلاح هسته ای در جهان تاکید کردند. شرکت
کنندگان در این کنفرانس تاکید کردند باید فشار از سوی کشورهایی که سلاح هسته ای ندارند
بر کشورهای دارنده سلاح هسته ای در جهت کاهش و نابودی این سلاح ها افزایش یابد. سباستین
کورتس، وزیر امور خارجه اتریش در حاشیه برگزاری این کنفرانس گفت: برخی سلاح هسته
ای را بعنوان ضمانتی برای امنیت تلقی می کنند، واقعیت این است که این گونه تسلیحات
خطری برای کل جهان محسوب می شوند. وزیر خارجه اتریش با اشاره به اینکه امیدوار است
این کنفرانس بتواند نقشی در جهت تغییر نظر کشورها در خصوص سلاح های هسته ای ایجاد کند،
تاکید کرد که فاجعه هسته ای عواقب بسیار وخیمی
بهمراه دارد و هیچ کس در آن پیروز نخواهد شد و همه شکست خواهند خورد.
سباستین
کورتز در عین حال متذکر شد که حضور دو عضو یعنی آمریکا و انگلیس از پنج عضو دائمی شورای
امنیت در این کنفرانس نخستین موفقیت این کنفرانس است. بر اساس پیمان ان پی تی، پنج
کشوری که تسلیحات هسته ای در اختیار دارند موافقت کرده اند تا برای از بین بردن تسلیحات
خود همکاری کنند و کشورهایی که این گونه تسلیحات را در اختیار ندارند قول داده اند
تا در این مسیر حرکت نکنند. رضا نجفی نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی
هم در حاشیه برگزاری این کنفرانس گفت: کشورهای هسته ای طبق ماده 6 ان. پی.تی متعهد
به خلع سلاح هسته ای هستند و ما معتقدیم این گونه حرکت ها می تواند فشار را بر کشورهای
هسته ای زیاد کند و امیدواریم فقط در حد نمایش نباشد.
امیدواریم
شاهد آن باشیم که روزی جهان عاری از سلاح های هسته ای شود. در نشست افتتاحیه این کنفرانس
سباستین کورتس وزیر خارجه اتریش, خانم آنجلا کن، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد
در امور خلع سلاح، رییس صلیب سرخ بین المللی و یکی از بازماندگان فاجعه هسته ای هیروشیما
و نماینده پاپ رهبر کاتولیک های جهان سخنرانی کردند. در ادامه موضوعات مختلف مربوط
به این بحث در جریان میزهای کارشناسی با حضور محققان و اندیشمندان صاحبنظر مورد بحث
و گفت وگو قرار گرفت.
تبعات
وپیامدها
برگزاری
کنفرانس وین که سومین کنفرانس با تمرکز بر موضوع تاثیرات و آسیب های انسانی تسلیحات
هسته ای است، برای تبیین مخاطرات ناشی از وجود زرادخانه های هسته ای و توسعه این تسلیحات
مخرب بر حیات انسانها صورت می گیرد. آمریکا نخستین بمب اتمی را در اوت 1945 بر فراز
شهر هیروشیما منفجر کرد و باعث مرگ هزاران نفر بر انفجار بمب و بعدها بدلیل پیامدهای
فاجعه بار آن روی افرادی که در معرض تشعشات آن قرار گرفتند، شد. طی چند دهه بعدی نیز
قدرتهای عضو دائم شورای امنیت یعنی شوروی، انگلیس، فرانسه و چین با دستیابی به فن آوری
هسته ای به ساخت و آزمایش انواع تسلیحات هسته ای مبادرت کردند و به‌تدریج زرادخانه
های هسته ای بزرگی در اطرف و اکناف جهان شکل گرفت. در کنار این، مساله ای که به‌شدت
محیط زیست زمین را به‌مخاطره افکند انجام آزمایشات هسته ای بی‌شمار از سوی این قدرتهای
هسته ای بود که در مناطق مورد آزمایش از صحرای نیومکزیکو و صحرای نوادا در آمریکا گرفته
تا جزایر مارشال و جزایر پلی نزی وکالدونیا در اقیانوس آرام وتا سیبری و چین در شرق
آسیا و صحرای الجزایردر آفریقا را در بر گرفت.
آثار زیست
محیطی و انسانی آزمایش انواع تسلیحات هسته ای
غیر قابل کتمان بود و لذا منجر به اعتراضات جهانی شد. در نهایت شاهد امضای پیمان
منع آزمایش تسلیحات هسته ای در فضا در سال 1963 بودیم. با این همه به دلیل نپیوستن
برخی قدرتهای هسته ای به این پیمان کماکان شاهد ادامه این آزمایش ها بوده ایم. این
در حالی است که با هسته ای شدن برخی دیگر از کشورها و دولتها در جهان امروزه خطر تسلیحات
هسته ای اعم از انبار کردن و استقرار این گونه سلاحها بمراتب افزایش یافته است. افشای
سهل انگاری پرسنل زرادخانه موشکهای هسته ای
قاره پیمای آمریکا و نیز نشت مواد هسته ای از تاسیسات اتمی در نیومکزیکو از جمله موارد
این مخاطرات محسوب می شوند.
در عین حال
امروزه امکان بکارگیری سلاح اتمی از سوی گروههای تروریستی در چارچوب استفاده از
"بمب کثیف" dirty bomb
مطرح است. بمب کثیف بمبی است که با استفاده از مواد رادیواکتیو و مواد
منفجره عادی ساخته می شود. در کنار آن آمریکا در چند سال اخیر مبادرت به استفاده از
اورانیوم ضعیف شده در زرادخانه تسلیحات متعارف خود کرده و شاهد کاربرد گلوله های توپ
و یا بمب ساخته شده از این فلز سنگین بویژه
در جنگ 2003 اشغال عراق بودیم که تاثیرات بسیار مخربی بر محیط زیست عراق و مردم این
کشور شده و باعث افزایش قابل ملاحظه شمار بیماران سرطانی و تولد نوزدان ناقص الخلقه
در مناطقی که از این سلاح مخوف استفاده شده است بوده ایم.
جمع
بندی
با گسترش
تسلیحات هسته ای و دیگر تسلیحات مرتبط با آنها جهان با ناامنی فزاینده ای مواجه شده
است. با این حال آمریکا به عنوان یکی
از بزرگترین دارنده‌هاي سلاح هسته‌ای در جهان در حالی به داشتن تسلیحات هسته ای خود
و آزمایش جدیدترین نوع این نوع سلاح ها ادامه می‌دهد که بر اساس معاهده عدم گسترش
سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) که عضو آن است، کشورهای دارنده تسلیحات هسته ای باید در مسیر
خلع سلاح حرکت کنند. به طور کلی
رویکرد کشورهای دارنده تسلیحات هسته ای در آژانس بین المللی انرژی اتمی معطوف به عدم
اشاعه تسلیحات اتمی تا خلع سلاح اتمی
است،
مساله ای که توسط آژانس نیز مورد تأکید قرار گرفته ولی این کشورها بدان توجه ندارند.
گفتنی
است آمریکا و انگلیس که برای اولین بار در نشستی با موضوع خلع سلاح هسته ای در وین
شرکت کرده اند با فشار دیگر کشورها برای نابودی زرادخانه هسته ای خود مواجه هستند.
آمریکا و انگلیس با انتقاد بسیاری از 157 کشور شرکت کننده در این نشست در خصوص کندی
روند امحای تسلیحات هسته ای خود مواجه شده اند. در این نشست روسیه، فرانسه و چین که
سه کشوری که رسما به عنوان دارنده سلاح هسته ای شناخته می‌شوند، شرکت نکردند. آمریکا
هم که دارای بزرگترین زرادخانه هسته ای در جهان است اعلام داشته است که ابعاد سازنده
ای برای تعامل با کشورهای شرکت کننده در کنفرانس وجود دارد و به همین دلیل در این نشست
شرکت می کند اما درباره خلع سلاح مذاکره ای نخواهد کرد. در عین حال وزیر خارجه اتریش
شرکت دو کشور عضو دائم شورای امنیت در این نشست را نشانه موفقیت این کنفرانس دانست.
دکتر
سید رضا میرطاهر
