تقابل
جدید
با
افزایش رویارویی نظامی بین روسیه و ناتو، مقامات ارشد ناتو درباره اقدامات آتی
روسیه هشدار می دهند. از جمله ژنرال فیلیپ بریدلاو فرمانده نیروهای سازمان پیمان آتلانتیک
شمالی (ناتو) در اروپا با هشدار درباره تحرکات نظامی روسیه در منطقه کریمه، نسبت به
احتمال کنترل این کشور بر کل منطقه دریای سیاه ابراز نگرانی کرد. ژنرال بریدلاو
اخیرا سفری به اوکراین داشت. سفر این مقام ارشد ناتو به اوکراین در حالی انجام شد که
پیش از این روسیه نسبت به پیوستن اوکراین به ناتو و افزایش همکاری های کی یف - ناتو
هشدار داده بود.
اظهارات
ژنرال بریدلاو با توجه به افزایش نگرانی ها از تلاش جدایی طلبان مسلح تحت حمایت روسیه
برای اشغال سرزمین های بیشتر در شرق اوکراین بیان شده است. گفته می شود هدف مخالفان
دولت كنوني، ایجاد یک مسیر ارتباطی زمینی به شبه جزیره کریمه است که در مارس 2014 ضمیمه
خاک روسیه شد. ژنرال بریدلاو پس از ملاقات
هایی با رهبران ارشد سیاسی و نظامی اوکراین در کی یف با اشاره به انتقال موشک های کروز
و موشک های زمین به هوا به این منطقه گفت: ما به شدت نگران نظامی شدن شبه جزیره کریمه
هستیم. بریدلاو افزود: تجهیزات نظامی در حال استقرار از سوی روسیه در کریمه، می تواند
بر کل منطقه دریای سیاه تاثیر گذار باشد. وزارت دفاع روسیه در 26 نوامبر 2014 اعلام
کرد که 14 فروند جنگنده را به عنوان بخشی از یک اسکادران متشکل از 30 فروند هواپیمای
جنگنده برای استقرار در شبه جزیره کریمه، اعزام کرده است. روسیه در هفته های اخیر حضور
نظامی خود را در کریمه تقویت کرده است. این کشور به ویژه تصمیم گرفته در این شبه جزیره
ایستگاه هشدار ضدموشکی راه اندازی کند و بیش از یک میلیارد و 750 میلیون یورو تا سال
2020 به توسعه ناوگان خود در دریای شمال اختصاص دهد.
این در حالی
است که روسیه نیز متقابلا افزایش حضور ناتو در دریای سیاه را مورد انتقاد قرار داده
است. از جمله در اوایل اوت 2014 "الکساندر گروشکو"، سفیر روسیه در ناتو شدیدا
به حضور طولانی مدت کشتی‌های جنگی ناتو در دریای سیاه انتقاد کرده و تصریح کرد که این
گونه اقدامات ضد روسی ناتو بار دیگر این ائتلاف نظامی را به چالش جنگ سرد وارد می‌کند.
سفیر روسیه در ناتو همچنین اظهار داشت که این اقدام نه تنها توافق نامه های بین المللی
را نقض می کند، بلکه کمکی به تنش زدایی نمی کند.
اقدامات
تحریک آمیز
در اواسط
اکتبر 2014 یک منبع نظامی ناتو اعلام کرد كه ناوهای جنگی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی
( ناتو) درحال بازگشت به دریای سیاه هستند و رزمناو فرماندهی یو اس اس مونت ویتنی و
ناو شکن یو اس اس کول از روز یکشنبه 12 اکتبر در دریای سیاه مستقر می شوند. گفتنی است
بر اساس کنوانسیون" مونترو "که در سال1936 امضا شد، ناوهای کشورهای غیر حاشیه
دریای سیاه می توانند 21 روز متوالی را در این دریا سپری کنند.کنوانسیون مونترو که
در مورد رژیم دریانوردی در تنگه های بسفر و داردانل و دریای سیاه است همچنین ممنوعیت
وزنی برای ناو های کشورهای غیر حاشیه این دریا به میزان سی هزار تن تعیین کرده است.
ناو آمریکایی یو اس اس تیلور بهار گذشته این کنوانسیون را نقض کرد و 11 روز بیشتر از
زمان پیش بینی شده در دریای سیاه حضور داشت. کارشناسان روس حضور ناوهای ناتو در دریای
سیاه را بمنزله جنگ روانی می دانند که ناتو به‌راه انداخته است. از دیدگاه روس‌ها استقرار
ناوهای ناتو در دریای سیاه ابزاری برای فشار فزاینده بر روسیه است.
همچنین وزارت دفاع
بلغارستان در اوایل ژوئیه 2014 با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که سازمان پیمان آتلانتیک
شمالی( ناتو) قصد دارد رزمایش دریایی موسوم به" بریز 2014" را در بخش غربی
دریای سیاه برگزار کند. این رزمایش دریایی طی روزهای ۴ تا ۱۳ ژوئیه در دریای سیاه برگزار
شد. ناوهای جنگی بلغارستان، یونان، رومانی، ترکیه و آمریکا در این رزمایش دریایی حضور
و مشارکت داشتتند. علاوه بر این گشت هوایی متشکل از جنگنده های آمریکایی و 4 فروند
ناو مین یاب ناتو نیز در این رزمایش دریایی شرکت کردند. وزارت دفاع بلغارستان در بیانیه
خود تصریح کرد هدف اصلی از برگزاری این رزمایش ارتقای قابلیت و توانایی تاکتیکی و هماهنگی
نیروهای دریایی کشورهای عضو ناتو برای مقابله با شرایط غیر منتظره و حساس منطقه اعلام
شد. کادر اصلی عملیاتی این رزمایش در پایگاه دریایی شهر بندری بورگاس مستقر شد.
در 5 اکتبر
ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در اظهاراتی که ظاهراً به قصد به چالش کشیدن توافقات جنگی
پس از دوران جنگ سرد و خطاب به مسکو بود، اعلام کرد که این ائتلاف می‌تواند نیروهایش
را هرجا بخواهد مستقر کند. استولتنبرگ گفته بود: «ناتو ارتش قدرتمندی دارد؛ ما می‌توانیم
نیروهایمان را هر جا بخواهیم مستقر کنیم.» این در حالی است که ناتو به موجب پیمانی
با روسیه در سال ۱۹۹۷ متعهد شده است نیروهای نظامی خود را به طور دائمی در مناطق شرقی
اروپا مستقر نخواهد کرد.
تحلیل
رویارویی
در واقع
پس از تحولات اخیر اوکراین و اقدام روسیه در الحاق کریمه به خاک خود، ناتو حضور نظامی
خود در بخش غربی دریای سیاه را گسترش داده است. روسیه بارها ضمن رد ادعاهای کشورهای
غربی اعلام کرده است که هدف اصلی کشورهای غربی در قالب ناتو، گسترش حضور نظامی در مرزهای
شرقی اروپا به بهانه بحران اوکراین است. به نظر می رسد که شواهد تا حد زیادی موید این
مطلب است که ناتو به بهانه افزایش تهدیدات از جانب روسیه علیه اعضای شرقی خود، در صدد
افزایش حضور نظامی در شرق اروپا است. در مقابل روسیه دلیل اصلی تنش ها در شرق اوکراین
را نگرانی از استقرار نیروهای ناتو در این منطقه می داند.
در واقع راسموسن دبیر کل وقت ناتو بارها بر افزایش
بودجه نظامی کشورهای عضو تاکید کرده و در زمینه لزوم این امر، بر افزایش مداوم هزینه
های نظامی روسیه در سال های اخیر و طرح های بلند پروازانه این کشور برای تقویت نیروهای
مسلح و افزایش حضور نظامی در نقاط مختلف از جمله دریای سیاه و دریای مدیترانه تاکید
کرده است. در مقابل فشارهای فزاینده ناتو بر روسیه و استقرار نیروهای نظامی در مجاورت
مرزهای آن با واکنش شدید روسیه مواجه شده است. از جمله ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری
روسیه همزمان با افزایش تنش‌ها بین غرب و روسیه، تاکید کرده که افزایش نیروهای ناتو
در نزدیکی مرزهای روسیه جنبه دفاعی ندارد بلکه بخشی از سیستم تهاجمی آمریکا در خارج
از مرزهای این کشور است. روسیه قبلا اعلام کرده بود در صورت تقویت حضور نظامی ناتو
در شرق و مرکز اروپا، به توافق همکاری خود با سازمان ناتو که در سال 1997 امضا شده،
پایان خواهد داد.
روس ها با
اقداماتی مانند افزایش استقرار نیرو و تجهیزات در شبه جزیره کریمه و نیز افزایش
شمار رزمایش های هوایی و دریایی خود از جمله در دریای سیاه قصد دارند به مقامات ناتو
و آمریکا این مساله را گوشزد کنند که در مواجهه با اهداف تجاوز طلبانه غربی ها در شرق
اروپا، نه تنها قصد عقب نشینی ندارند، بلکه بر عکس، به طور جدی با افزایش استقرار تجهیزات
و نیروهای نظامی و همچنین برگزاری رزمایش های زمینی، هوایی و دریایی، به مبارزه طلبی
غرب، پاسخ قاطعی خواهند داد.
در این باره
اظهارات اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در جلسه اضطراری شورای امنیت این کشور
را باید ياددآور شد که هشدار داد ائتلاف نظامی غرب (یعنی ناتو) با گستاخی در حال افزایش
نیروهای خود در اروپای شرقی از جمله دریای سیاه و دریای بالتیک است. از دیدگاه پوتین،
افزایش نیروهای ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه جنبه دفاعی ندارد بلکه بخشی از نظام تهاجمی
آمریکا در خارج از مرزهای این کشور است. روسیه با توجه به موضع تهاجمی و فعال ناتو
در قبال اروپای شرقی و داعیه ناتو مبنی بر حضور مسلط در این منطقه مهم، قصد دارد تا
به طور عملی، قدرت نظامی ناتو را به چالش بکشد.
جمع
بندی
موضع گیری
ها و اقدامات خصمانه ناتو باعث تقویت این باور در مسکو شده که اقدامات این سازمان در
اروپای شرقی صرفا در راستای تنش آفرینی در منطقه بوده و موجب تهدید امنیت ملی روسیه
شده است و به همین جهت روسیه اقدامات خود را
در این منطقه تدافعی و بازدارنده می خواند. در این میان اظهارات گاه و بیگاه مقامات
ارشد ناتو درباره توانمندی نظامی روسیه و نیات توسعه طلبانه مسکو درباره اروپای شرقی
بویژه علیه اوکراین با انتقاد شدید روس‌ها مواجه شده است. مسکو، ناتو را متهم به پیگیری
سیاست تهاجمی در اروپا کرده و در این باره هشدار داده است.
این در حالی
است که اقدامات اخیر ناتو در شرق اروپا مانند تشکیل نیروهای واکنش سریع برای این منطقه
و افزایش قابل توجه رزمایش ها و نیز قصد برپایی پایگاه‌های نظامی در کشورهای اروپای
شرقی و افزایش قابل توجه حضور نظامی در دریای سیاه، شکی برای روسیه باقی نگذاشته که
ناتو با توجه به تحولات امنیتی اخیر، استراتژی نظامی خود را در قبال اروپای شرقی تغییر داده و بار دیگر این منطقه را در مرکز توجه
خود قرار داده است. در عین حال بدعهدی ناتو و زیر پا گذاشتن توافقنامه 1997 در زمینه
عدم استقرار دائمی نیروهای نظامی در شرق اروپا باعث شده تا روسیه نیز حضور فعال نظامی
در مرزهای غربی خود و در مجاورت کشورهای اروپای شرقی مانند لهستان و جمهوری های بالتیک
وهمچنین در دریای سیاه را در سر لوحه اقدامات
نظامی خود قرار دهد.
