«ملكان عذاب»، «آه‌بـا‌شيـن»، «زندان الرشيد»، «سفر برگذشتني» و «گشودن رمان» عنوان پنج كتابي است كه به‌عنوان برگزيدگان هفتمين دوره جايزه جلال معرفي شدند و جمعاً ۳۳۰ سكه را از آن خود كردند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در مراسم اختتاميه جايزه جلال آل‌احمد با اشاره به موضوع نقد ادبي گفت: اساساً نقد در كشور ما چه در حوزه فرهنگ و چه حوزه‌هاي سياسي اجتماعي پذيرفته شده نيست. علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين برنامه گفت: در زمان كودكي‌مان وقتي مي‌خواستند درستي كاري را به ما گوشزد كنند سعي مي‌كردند از زبان داستان و روايت و نه استدلال منطقي و فلسفي استفاده كنند.
وي ادامه داد: اين نحوه ارتباط اصالت دارد و قرآن هم از همين روش استفاده مي‌كنند «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ» داستان است كه تجربه‌ها و سهم ما را از هستي تناور مي‌كند. بيان داستاني، بيان هنرمندانه‌اي است كه فرد را با ظرايف جهان هستي آشنا مي‌كند. داستان اثر شگرفي بر شكل‌گيري شخصيت ما داشته و همدردي، برادري، انسان‌دوستي و عشق به يكديگر را از داستان‌ها آموخته‌ايم. وي افزود: با خواندن داستان بود كه با غم‌ها و رنج‌هاي ديگران آشنا شديم و شريك شادي‌ها و كاميابي‌هايشان گشتيم. داستان‌ها به ما آرامش، شور، هيجان، صبر و شكيبايي مي‌بخشند. قصه‌ها به تدريج با ما بزرگ مي‌شوند و به تناسب ذهني ما گسترش و غناي بيشتري مي‌يابند. وزير ارشاد ادامه داد: يكي از راه‌هاي آشنايي با فرهنگ و آداب و رسوم هر جامعه، آشنايي با متون داستاني و كشف سنت‌هاي داستان‌نويسي آن جامعه است. امروز با انبوه آفرينش‌هاي زيبا در حوزه ادبيات داستاني مواجهيم. در اين ميان نهادي كه آثار نويسندگان فارسي‌زبان را در معرفي و داوري قرار بدهد، وجود نداشت و جايزه جلال براي پرداخت به اين مهم به‌وجود آمد.
جايزه جلال قابليت بين‌المللي شدن داردوي افزود: اين جايزه هر چند از هنگام تولد تا امروز با افت و خيزهايي روبه‌رو بوده اما امروزه با پشتيباني‌هايي كه از آن به عمل آمده به جايگاهي متناسب با اسم جلال آل احمد رسيده است. وراي حمايت‌هاي مادي، كوشش پديد‌آورندگان اين جايزه اهميت دارد كه آثار بررسي شده در آن را قابل ترجمه و عرضه در حوزه بين‌المللي كرده است. اين وضعيت در بخش‌هاي مختلف اين جايزه نشان‌دهنده پركاري پديد‌آورندگان اين عرصه‌ها است هر چند در دو رشته نقد ادبي و مستندنگاري كار چنداني نشده در اين دو حوزه آن طور كه بايد شناخته شده نيستند و اهميتشان درك نشده است.
شفافيت و صراحت بيشتر در جايزه جلالوزير ارشاد گفت: اين دوره جايزه جلال نسبت به شش دوره قبلي از شفافيت و صراحت بيشتري در برنامه‌ريزي و اجرا بهره مي‌برد به طوري كه پيش از برگزاري اختتاميه اسامي داوران و برگزيدگان اعلام شد و همه آثار حاضر در جايزه نيز نام همه آثار اعلام شد كه اين مسئله خود بيانگر همين موضوع است. اصلاح شيوه‌نامه و دعوت از همه براي شركت در اين جايزه امكان حضور همه گرايش‌ها و سبك‌ها را فراهم كرد و تلاش شد از همه ظرفيت‌هاي فرهنگي كشور و شخصيت‌ها در تركيب هيئت علمي داوران استفاده شود. جنتي ادامه داد: خلاف تصور عمومي، كار منتقد اعلام عيب‌ها يا بزرگ كردن آنها نيست، نقد وقتي مفيد خواهد بود كه از روي غرض نباشد. اميدوارم اين مفهوم بيش از پيش در جامعه فرهنگي ما شناخته شود و همچنين گونه‌هاي مختلف ادبيات داستاني در مسيرهايش به تعالي ادامه دهند. اثري مي‌تواند مؤثر افتد كه هم خوب معرفي شود و هم آسان در دسترس علاقه‌مندان قرار بگيرد. جوايز مادي به ظاهر مناسب هستند اما پديد‌آورنده مي‌خواهد هميشه اثرش به دست مخاطب برسد بنابراين از معاونت فرهنگ وزارت ارشاد مي‌خواهم تا براي تجهيز كتابخانه‌ها آثار اين دوره جايزه جلال را خريداري كند تا شرايط آسان‌يابي آثار فراهم شده و زمينه تصويب اين كار براي دوره‌هاي بعدي جايزه جلال فراهم شود.
برگزيدگان هفتمين دوره جايزه جلال عصر روز گذشته ( دوشنبه) در تالار وحدت معرفي شدند و برخلاف دوره‌هاي گذشته كه غالباً بدون معرفي اثر برگزيده به پايان مي‌رسيد، اين‌بار دو رمان، دو اثر مستندنگاري و يك كتاب در حوزه نقد ادبي به‌عنوان آثار برتر معرفي شدند. بر اين اساس در بخش رمان و داستان بلند، ابوتراب خسروي با رمان «ملكان عذاب» و محمدكاظم مزيناني با رمان «آه‌با‌شين» برگزيده شدند و جايزه ۱۱۰ سكه‌اي اين بخش به صورت مشترك (هر اثر ۵۵ سكه) به اين دو نويسنده اهدا شد. «ملكان عذاب» سومين رمان ابوتراب خسروي پس از «اسفار كاتبان» و «رود راوي» محسوب مي‌شود كه سرگذشت سه نسل از يك خانواده را روايت مي‌كند كه سرنوشت‌شان به دلايلي به هم گره خورده است. اين رمان سال گذشته توسط نشر ثالث روانه بازار كتاب شد.
رمان «آه با شين» هم به نوعي تكمله‌اي بر رمان قبلي مزيناني يعني «شاه بي‌شين» محسوب مي‌شود. اين رمان در سال ۹۲ و از سوي نشر سوره مهر روانه بازار شد. «بي‌ترسي» نوشته محمدرضا كاتب، «روز حلزون» اثر زهرا عبدي و «سنگ و سايه» نوشته محمدرضا صفدري ديگر نامزدهاي اين بخش بودند.
گشودن رمان؛ برترين نقد ادبيحسين پاينده ديگر چهره برگزيده جشنواره هفتم جلال آل‌احمد بود كه با كتاب «گشودن رمان» توانست جايزه اصلي بخش نقد ادبي را از آن خود كند و تنها نويسنده‌اي باشد كه در اين دوره ۱۱۰ سكه را به تنهايي كسب مي‌كند. پاينده در اين كتاب كه سال گذشته از سوي انتشارات مرواريد روانه بازار شد به‌دنبال پاسخ به اين سؤال است كه «چگونه از منظر يك منتقد ادبي رمان بخوانيم؟»
«آينه‌هاي دور و نزديك» نوشته صابر امامي، «نشانه ـ معناشناسي ديداري» به قلم حميدرضا شعيري، «شهر و تجربه مدرنيته فارسي» نوشته نرگس خالصي مقدم و «كاركرد گفتماني سكوت» اثر ليلا صادقي ديگر نامزدهاي اين بخش بودند.
جايزه مستندنگاري هم تقسيم شددر بخش مستندنگاري نيز دو كتاب «زندان الرشيد» و «سفر برگذشتني» به‌عنوان آثار برگزيده معرفي شدند و ۱۱۰ سكه اين بخش مشتركاً به نويسندگان اين دو كتاب تعلق گرفت. «زندان الرشيد» نوشته محمدمهدي بهداروند است كه خاطرات رئيس ستاد سپاه ششم نيروي زميني سپاه، سردار علي‌اصغر گرجي‌زاده در سال ۶۷ و سال‌هاي اسارت وي در زندان‌هاي عراق را روايت مي‌كند. اين كتاب از مجموعه آثار مرتبط با خاطرات شفاهي دفاع مقدس است كه توسط نشر سوره مهر تدوين و روانه بازار شده‌است. «سفر برگذشتني» نوشته محمدرضا تفكري صابري هم با عنوان فرعي «پا به پاي ناصر خسرو بر جاده ابريشم در هزارمين زادروز او»، نگاهي تازه بر سفرنامه تاريخي ناصرخسرو دارد كه در دو جلد و از سوي انتشارات قطره روانه بازار شد. «۱۹۷۰ روز در شماره شش ژان پارت» نوشته حجت‌الله ايوبي، «شرح بي‌نهايت» از آزرم و فرهاد فخرالديني و «پنجره‌هاي تشنه» به قلم مهدي قزلي، ديگر نامزدهاي اين بخش بودند.
بخش داستان كوتاه؛ بدون برگزيدهدر بخش داستان كوتاه اما به سنت سال‌هاي قبل هيچ برگزيده‌اي معرفي نشد و تنها مجموعه داستان «رازهاي سانتي‌متري» نوشته مردعلي مرادي شايسته تقدير معرفي شد. «رازهاي سانتي‌متري» نخستين اثر منتشر شده از مردعلي مرادي است كه سال گذشته از سوي نشر روزنه روانه بازار شده بود. «در هواي گرگ و ميش» نوشته محسن عباسي، «گرمازدگي» به قلم فرشته احمدي، «سرطان جن» نوشته رامبد خانلري و «دوربرگردان» اثر ميثم كياني ديگر نامزدهاي اين بخش بودند.
دوره‌اي كه مثل دوره‌هاي قبل نبودجايزه ادبي جلال آل‌احمد در حالي با مصوبه شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي از سال ۱۳۸۷ آغاز به كار كرد كه به دليل جايزه اصلي‌اش كه ۱۱۰ سكه بهار آزادي در نظر گرفته شده بود، عنوان گران‌ترين جايزه ادبي ايران را از آن خود كرد. در شش دوره برگزاري اين جايزه رويكرد اصلي داوران اعلام آثار «شايسته تقدير» و در نتيجه اعطا نشدن ۱۱۰ سكه به اثر برگزيده بود. رويكردي كه تنها در دوره چهارم و با رمان پنج جلدي «جاده جنگ» ناديده گرفته شد تا منصور انوري تنها برگزيده اين جايزه در شش دوره گذشته باشد. دوره هفتم جايزه جلال آل‌احمد اما با معرفي چهار اثر برگزيده و اهداي جمعاً ۳۳۰ سكه از اين منظر دوره‌اي خاص و متفاوت محسوب مي‌شود.
