هر ساله از اواخر فروردین ماه فصل صید ماهیان استخوانی دریای خزر به پایان رسیده و درس تر آنکه بگوییم "ممنوع می شود" و رودخانه‌های گیلان از جمله سفیدرود محل مهاجرت ماهیان سفید و تکثیر طبیعی آنها می شوند. اما این پایان ماجرا نیست و قصه از جایی آغاز می شود که صیادان غیر مجاز بدون توجه به فصل و وضع رودخانه ها و ماهیانی که مولد به شمار می آیند و نقش موثری در تخم ریزی دیگر ماهی ها و بخصوص ماهی های خاویاری و ماهی سفید دارند، دام هایشان را برای به دست آوردن چند هزار تومان بیشتر در رودخانه ها پهن می کنند.
***
بدون شک یکی از بزرگترین دغدغه های مسئولان و ماهیگیرانی که نان شبشان را در دل دریا جستجو می کنند، صیدهای غیرمجازی است که توازن را در آبها به هم می زند. تاسف بارتر اینکه همیشه با پایان یافتن فصل قانونی صید، فعالیت صیادان غیرمجاز به صورت چشمگیری گسترش می‌یابد و دام‌های نامرئی آنها برای ماهیان مولد پهن و عرصه آبها را برای حرکت ماهیان تخم ریز تنگ و ناامن می کنند.
این روزها سفیدرود به عنوان مهمترین رودخانه ای که به دریای خزر می ریزد شرایط سختی را سپری می کند. صیادانی که هیچ چیز برایشان مهم نیست، دام های خود را برای به دست آوردن ماهیان مولد و ذخایر دریای خزر در بستر این رودخانه چنان پهن کرده اند که روزگار سفید روز، سیاه شده. البته تخلفات صیادان غیرمجاز فقط به سفید رود ختم نمی شود و تمام رودخانه ها و دست آخر پهنه دریای خزر را نیز دربرمی گیرد.
براساس گزارش های رسیده، بارها مشاهده شده که این صیادان آنقدر مجهز پیش می آیند که ماهیگیران و صیادان دارای مجوز هم به گرد پایشان نمی رسند.
هر نوع صیدی ممنوع
ذخایر دریای خزر متعلق به همگان است و همه باید در حفظ ذخایر این نعمت الهی برای آیندگان تلاش کنند اما هم اکنون صید غیرمجاز موجب از بین رفتن این ذخایر ارزشمند شده که در آینده مشکلات عدیده و بزرگی به همراه خواهد داشت.
اینها حرف های مدیرکل شیلات استان گیلان است که با دلی پر، صید غیرمجاز را یکی از معضلات جامعه صید و صیادی عنوان کرده و با بیان اینکه 6 هزار صیاد مجاز در قالب 58 شركت تعاوني پره و دیگر تعاونی های گیلان فعالیت می‌کنند، می گوید: صیادان غیرمجاز با پهن کردن دام‌های نامرئی و صید ماهیان حق این صیادان را ضایع می‌کنند و این در حالیست که رودخانه‌های گیلان وضعیت خوبی برای تکثیر ماهی ندارند.
حجت سعیدی با تاکید بر اینکه صید هرگونه ماهی در رودخانه ها ممنوع است، ادامه می دهد: در هیچ رودخانه‌ای از گیلان صید ماهی نداریم و هر نوع صیدی ممنوع است. زیرا اکنون فصل تکثیر ماهیان است و ورود ماهیان به رودخانه‌ها برای تکثیر یک امر طبیعی به شمار می آید. با این اوصاف این وظیفه ماست که از ماهیانی که به رودخانه‌ها مهاجرت می‌کنند محافظت کنیم.
این یک حقیقت است که صید حتی یک ماهی که در حال حاضر هزاران تخم در شکم آن وجود دارد، به منزله نابودی هزاران ماهی در آینده است. این مسئله را صیادانی که به ماهی ها به عنوان رزق و روزیشان نگاه می کنند، خوب می دانند اما صیادان غیر مجاز هیچ محدودیتی برای خود قائل نیستند و برایشان فرقی نمی کند که در سال آینده چه بر سر دریا و ذخایرش خواهد آمد.
مدیرکل حفاظت زیست گیلان نیز با اشاره به اینکه صید ماهی به صورت تورها و دسته جمعی همواره ممنوع است و در مدت مذکور صید ماهی با قلاب نیز ممنوع اعلام می‌شود، می گوید: معمولاً تخم ریزی ماهیان رود کوچ از 15 اسفند ماه شروع می شود و تا پایان اردیبهشت ماه ادامه دارد و این زمان فرصتی برای آبزیان دریای خزر و ماهیان است تا امکان تخم ریزی و تولید مثل را از دست ندهند.
امیر عبدوس ادامه می دهد: تمامی رودخانه‌هایی که مکان تخم ریزی ماهیان در گیلان هستند، توسط 190 نفر از محیط بانان استان کنترل و محافظت می شوند.
این مسئول با اشاره به اینکه رودخانه سفیدرود مهمترین رودخانه برای ماهیان کوچ رود در گیلان است، تصریح می کند: در پارک ملی بوجاق نیز 30 نفر از محیط بانان استان برای حفاظت از این رودخانه به صورت شبانه روزی فعالیت دارند و در صورت مشاهده متخلفین ابزارآلات و کشفیات آنها را ضبط و در اولین فرصت به دستگاه قضایی معرفی می کنند.
هر قطعه برابر با 700 هزار ماهي
بر اساس گزارش های موجود، امسال از زمان فصل شروع صيد تاكنون بيش از 31 هزارو 750 تن ماهي در گيلان صيد شد كه نسبت به پارسال 21 درصد افزايش داشته است. از اين مقدار، 61 درصد ماهي سفيد، 36 درصد ماهي كفال و مابقي نيز ساير ماهيان بوده است.
با توجه به اینکه ارقام فوق یک افزایش حدود 20درصدی را نشان می دهند با این حال کارشناسان، وضعیت صید را مناسب ارزیابی می کنند. البته لازم به توضیح است که در حوزه گیلان دریای خزر، اغلب، انواع ماهی سفید صید می شود که آمارها نیز گواهی بر این ادعاست.
مدير كل شيلات گيلان با تایید آمار و ارقام فوق به ممنوعيت صيد ماهيان خاوياري در سفيد رود نیز اشاره کرده و ادامه می دهد: با توجه به اينكه فصل تخم ريزي اين گونه ماهيان فرا رسيده و رودخانه سفيد رود زايش گاه اينگونه است، لذا صيد ماهيان خاوياري در اين روخانه ممنوع است.
سعیدی می گوید: براي تكثير ماهيان خاوياري نيازبه مولد داريم به همين دليل از مردم مي خواهيم در حفظ مولد اين ماهيان كه براي جلوگيري از انقراض آنان صورت مي گيرد ما را ياري دهند.
وی خاطر نشان می کند: سفيد رود یک رودخانه بين‌المللي و شاخص حوزه جنوبي درياي خزر است كه بيش از 70 گونه ماهي دارد و هريك قطعه از آنها برابر با 700 هزار ماهي است بنابراين حفاظت از ذخاير ارزشمند ماهيان خاوياري بر عهده تک تک ایرانیان قرار داد.
به عقیده کارشناسان، شرايط اقليم خاص در فصل صيد، بستر سازي و فرهنگ سازي مناسب بين صيادان و مردم حاشيه نشين رودخانه ها از دلايل افزايش صيد ماهيان است.
با این حال باز هم مسئولان و مدافعان محیط زیست از مردم متعهد حاشيه رودخانه ها و بخصوص سفید رود و نيز صيادان ناآگاه در خواست دارند تا از صيد ماهيان خاوياري خودداري كنند تا تكثير طبيعي آنها انجام و تنوع گونه ها حفظ شود.
حفاظت از ماهی های مولد و تخم های آنها که در طول رودخانه ها ریخته می شوند تا جاییست که از 15فروردین تا 15 اردیبهشت ماه برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه نیز ممنوع است و اگر مسئولان نیاز ببینند حتما دوره این ممنوعیت را تمدید خواهند کرد.
برترین ماهی خورها
بر طبق نوشته های کتابهای تاریخی، قدمت صید در استان گیلان به 8هزار سال قبل بازمی گردد. صیدی که اگر با اصول و معیارهای مشخص صورت بگیرد، نه تنها ضربه ای به ذخایر دریا وارد نمی کند بلکه به تولید ماهی ها و افزایش داشته ها و ذخایر دریا نیز کمک می کند.
تک تک ایرانیان به گوشت سفید و بخصوص ماهی برای سلامت و تندرستی خود احتیاج دارند. با اینکه پزشکان به تمام افراد توصیه می کنند تا مصرف گوشت ماهی را در برنامه غذایی خود قرار دهند اما در میان استانهای کشور، هنوز هم گیلانی ها جزو سه استان برتر در مصرف ماهی هستند.
به گفته مدیرکل شیلات گیلان برای هر نفر در گیلان سرانه 25 کیلو ماهی تولید می‌شود، به همین خاطر مشکلی برای دسترسی به ماهی وجود ندارد و حدود 46 هزار و 500 تن ماهی در این استان پرورش می‌یابد.
نکته حائز اهمیت اینکه با وجودی که گوشت ماهی با نرخ پایین‌تری نسبت به گوشت قرمز و مرغ عرضه می شود از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و در سلامت افراد نیز نقش بسزایی دارد پس بیاییم وظیفه مان را در جهت حفظ این نعمات الهی درست به انجام برسانیم.
