هفته نامه روژان استان کردستان: تعطیلات فی نفسه مضر نیست و بنا بر نظر کار‌شناسان بعد از چند روز کاری استراحت و تفریح نیاز ضروری و مبرم فرد و خانواده‌ها است تا با انرژی بیشتر به کار و زندگی روزمره ادامه دهند. اما مسأله اینجاست که مرتب نبودن این تعطیلات به این شکل مفید به نظر نمی‌رسد. به عنوان نمونه، قرار گرفتن یک یا چند تعطیلی مناسبتی در روزهای کاری هفته نوعی بی‌نظمی را در بازار کار و سرمایه به وجود می‌آورد.
همچنین بین تعطیلی‌ها حالت بطالت و رخوت آوری را در سیستم اداری و کسب و کار جامعه ایجاد می‌کند. این در حالی است که متأسفانه در کشور ما کار و تفریح در جای خود قرار ندارد؛ به طوری که راندمان کار و ساعت مفید کاری بسیار کم و در روزهای تعطیل و اوقات فراغت هم مشغول کارهای عقب افتاده یا شغل دوم هستیم یا تفریح و اوقات فراغت مناسب در دسترس نداریم.
ایران مقام سوم کمترین ساعات مفید کاری!
ساعت کار مفید هفتگی در ژاپن هم اکنون ۴۰ تا ۶۰ ساعت و در کره جنوبی ۵۴ تا ۷۲ ساعت است. ایران در رده سوم کمترین ساعات کار مفید سالانه در جهان پس از کویت و عربستان قرار دارد. نماینده سابق کارگران در هیئت حل اختلاف اعلام کرد: سهم روزانه چای خوردن، تلفن زدن، مرخصی ساعتی گرفتن و ناهار خوردن از کار مفید بیشتر است و اینگونه نمی‌توان به بهبود بهره وری و افزایش ساعات مفید کاری امیدوار بود.
تنبلی اجتماعی
در بین مسائل اجتماعی و مشخصه‌هایی که کم و بیش، از آن‌ها با عنوان آسیب‌های فرهنگی یا اجتماعی یاد می‌شود، خصوصیتی اخلاقی را مشاهده می‌کنیم که به اعتقاد برخی صاحب نظران، بسیاری از ویژگی‌های نا‌مطلوب ما بر روی آن سوار شده است و در فرهنگ و خصلت جمعی ما ریشه دارد. این خصوصیت اخلاقی، «تنبلی اجتماعی» است که بسیاری از عادات فرهنگی و صفات اجتماعی ما از آن مایه می‌گیرند و تغذیه می‌کنند. آنچه مشخص است «تنبلی اجتماعی» یکی از مهم‌ترین ویژگی رفتاری ناپسند ایرانیان است.
این مسئله به ویژه در عدم تمایل به درس خواندن در مدارس و دانشگاه‌ها، و در کار اداری کارمندان، و در میزان بالای تماشای تلویزیون در ایران به جای کتابخوانی، در تمایل زیاد به استخدام در دستگاه دولتی و عدم تمایل برای کسب تخصص و مهارت و کارآفرینی، در وجود تعطیلی‌های فراوان سالانه، در پدیده‌ای به نام بین التعطیلین، و موارد فراوان دیگر موچود است. همین شیوع و گستردگی آسیب‌های اجتماعی «تنبلی اجتماعی» نشان از اهمیت ریشه یابی و تبیین دقیق این خصلت فرهنگی ایرانیان است...
واقعیت این است که در کشور ما علاوه بر ۲۵ روز تعطیل رسمی حدود ۱۲۰ روز دیگر نیز جزو تعطیلات آخر هفته هستند که وجود این تعطیلات، ایران را در ردیف کشورهای با تعطیلات زیاد قرار داده است
مقایسه تعطیلات رسمی در ایران و سایر کشور‌ها
مقایسه تعداد تعطیلات رسمی در ایران (که سالانه ۲۴ روز بود و یک روز هم در سال ۱۳۹۰ به آن اضافه شد) با سایر کشور‌ها، جلوه‌ای از وخامت اوضاع در ایران، از دیدگاه کار است. تعطیلات رسمی سالانه در هلند ۷ روز است، انگلستان، فنلاند و ایرلند جنوبی ۸ روز، دانمارک ۹ روز، بلژیک، لوکزامبورگ و یونان ۱۰ روز، فرانسه و سوئد ۱۱ روز، نروژ ۱۲ روز، اتریش ۱۳ روز، آلمان بین ۱۰ تا ۱۴ روز (به اقتضای سیاست‌های داخلی متفاوت دولت‌های محلی آن کشور)، اسپانیا و پرتغال ۱۴ روز، ایسلند ۱۵ و ایتالیا ۱۶ روز می‌باشد.
مطابق مطالعات انجام شده در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اثر یک روز تعطیلی اضافه در تولید ملی ایران، با توجه به آمار سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ مبلغ هزار و ۶۷۳ میلیارد تومان است. یعنی وقتی که یک روز در کشور اضافه‌تر تعطیل می‌شود، تولید ملی هزار و ۶۷۳ میلیارد تومان کاهش پیدا می‌کند. اثر تعطیلی اضافه در درآمد مالیاتی کشور نیز در یک روز، ۱۳۶ میلیارد تومان است...
کشورهایی که به تعطیلات خود اهمیت می‌دهند
چین، هنگ کنگ
برای کارگران چینی، علاوه بر تعطیلات آخر هفته، در طول سال روزهای دیگری همچون روز سال نو، جشنواره بهار، روز کارگر و روز ملی نیز به عنوان روزهای تعطیل محاسبه می‌شود. در بین کارگران آنهایی که در شرکت‌های چندملیتی مشغول به کار هستند علاوه بر روزهای گفته شده از تعطیلات کریسمس نیز بهره می‌برند. تعطیلات سالانه نیز که بین یک تا دو هفته است، معمولا به صورت توافقی میان کارگران و کارفرمایان تعیین می‌شود. اینگونه تعطیلات که جمعا ۱۶ روز هستند چین را به عنوان یکی از اولین کشور‌ها با تعطیلی زیاد معرفی می‌کنند.
مصر
۲۱ روز تعطیلی برای شغل‌های رسمی، ۱۶ روز تعطیلات عمومی در طول سال و دو روز تعطیلات آخر هفته، مجموع تعطیلات ثابت و متغیر را در مصر تشکیل می‌دهند. در صورت همزمانی تعطیلات عمومی با تعطیلات آخر هفته، این روز‌ها در هفته آتی کارمندان دولتی محاسبه می‌شود. شرکت‌های خصوصی نیز تعطیلات آخر هفته را نیز جزو روزهای تعطیل عمومی خود در نظر می‌گیرند. از این رو این روز‌ها در زمره تعطیلات سالیانه کارمندان قرار گرفته و باعث کاهش آن می‌شوند.
هند
تعطیلات سالانه به صورت میانگین برای کارمندان شرکت‌های خصوصی بین ۱۵ تا ۲۰ روز است. شلوغ‌ترین فصل مسافرت برای شهروندان هندی، تعطیلات تابستانی مدارس در ماه ژوئن است که در آن بسیاری از خانواده‌ها به سفر‌ها و تفریح‌های متعدد می‌پردازند.
اندونزی
جشن عید فطر در آخرین روز ماه مبارک رمضان یکی از برجسته‌ترین اعیاد و تعطیلات اندونزی محسوب می‌شود. در این روز که در زبان محلی لباران نامیده می‌شود، بسیاری از کلانشهرنشینان به ویژه مسلمانان به زادگاه‌های خود که اغلب مناطق روستایی هستند، باز می‌گردند. دولت نیز معمولا تعطیلاتی یک هفته‌ای (پنج روزه) را برای بهره گیری کامل شهروندان از عید درنظر می‌گیرد.
تایلند
مرخصی سالانه کارمندان تایلندی ۴۰ روز است که ۱۰ روز آن را تعطیلات، ۱۰ روز را مرخصی‌های استحقاقی و ۲۰ روز را مرخصی‌های استعلاجی تشکیل می‌دهند. علاوه بر مرخصی سالانه، ۱۳ روز نیز به عنوان تعطیلات مذهبی و ملی به جمع ایام غیرکاری شهروندان تایلندی اضافه می‌شود.
مراکش
بیشتر روزهای تعطیل به دو یا سه هفته ماه اوت مربوط است که معمولا صرف تفریح در کنار سواحل اقیانوسی و مدیترانه‌ای این کشور می‌شود. در این بین شاید خانواده‌هایی با سطح درآمد متوسط به دیگر مناطق کشور مسافرت کنند.
مالزی
کارمندان این کشور معمولا از ۱۴ تا ۲۴ روز مرخصی سالانه و از ۳۰ روز مرخصی پزشکی بهره می‌برند. اکثر این تعطیلی‌ها یا به نوعی مرخصی‌ها، در پایان یا آغاز سال که مصادف با جشن‌ها و مراسم سنتی و تعطیلات رسمی همچون عید مبارک، کریسمس، سال نو چینی و دیپاوالی است، گرفته می‌شوند. فصل تعطیلات مالزی معمولا از ماه نوامبر آغاز و تا فوریه سال بعد ادامه دارد.
شیلی
تعطیلات عمومی شیلی ۱۳ روز است. برخی از این تعطیلات که در روزهای کاری قرار می‌گیرند، معمولا به یکشنبه‌ها نزدیک می‌شوند تا به این وسیله کارمندان از سه روز تعطیلی استفاده کنند. اکثر رویدادهای فرهنگی و سنتی شیلی رابطه‌ای نزدیک با جشن روز استقلال این کشور دارد؛ جشنی که هرساله در هجدهم ماه سپتامبر برگزار می‌شود.
ترکیه
تابستان مهم‌ترین زمان برای تعطیلات در ترکیه است. تعطیلات مذهبی نیز یکی دیگر از ایام تعطیل ترکیه محسوب می‌شوند. دو جشنواره مذهبی و سه روز تعطیلات ملی از جمله روزهای غیرکاری این کشور هستند که شمار ایام تعطیل ترکیه را به ۱۳ روز می‌رسانند.
ایران
تعطیلات رسمی ایران در سال ۹۲ نزدیک به ۲۶ روز بود که با توجه به ۵۲ روز تعطیلات جمعه و تعطیلات ۵۲ روزه پنج شنبه کارمندان در برخی از ادارات دولتی همچنین ۳۰ روز مرخصی استحقاقی برای آن‌ها، مجموع تعطیلات سالانه کشور برای اغلب کارمندان حتی به ۱۶۰ روز در سال نیز می‌رسد.
این در حالی است که فقط چهار روز از تعطیلات رسمی در روز جمعه قرار گرفته است. بر این اساس تنها ۲۰۵ روز از ۳۶۵ روز سال جاری کاری خواهد بود که می‌توان گفت بیش از پنج ماه سال را کارمندان به محل کار خود نمی‌روند.
یک تقسیم ساده حاکی از تعطیلی نزدیک به ۴۴ درصدی ایام سال برای کارکنان در نظام اداری کشور است. اما معلمان و اساتید اوضاع تعطیلاتشان بهتر از این هم می‌شود چرا که آن‌ها سه ماه تابستان و نیز ۱۴ روز در ایام نوروز را نیز بیکارند. البته افرادی که در کلانشهرهایی نظیر تهران زندگی می‌کنند گاهی به بهانه آلودگی هوا توفیقی دیگر نصیبشان شده و چند روزی بیشتر از سایرین تعطیل می‌شوند. ضمن آنکه چند روز تعطیلات سرما و گرد و غبار را در برخی نقاط کشور، باید به آمارهای فوق افزود.
حال با توجه به این میزان ایام تعطیل در کشور که گاهی بسته به شرایط بیشتر هم می‌شود آیا می‌توان به تحقق افزایش سطح بهره وری کارکنان به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی تحول اداری امیدوار بود؟ یا اینکه آیا رابطه مستقیمی بین میزان کارایی و بهره‌وری کارمندان با میزان ساعت کاری آن‌ها وجود دارد یا خیر؟
با این حال نمی‌توان به راحتی از کاهش روزهای کاری به عنوان مانعی برای اجرای پیوسته برنامه‌های از پیش تعیین شده در راستای توسعه کشور و تحول نظام اداری گذشت چرا که در خوشبینانه‌ترین حالت، آمار حاکی از سه ساعت کار مفید روزانه در سازمان‌ها و ادارات کشور است و در حالت بدبینانه، این آمار به حدود ۲۰ دقیقه در روز تنزل می‌یابد. این در حالی است با در نظر گرفتن الزام کارکنان به هشت ساعت کاری در روز هر کارمند باید نزدیک به ۱۶۴۰ ساعت در ۲۰۵ روز کاری در طول سال کار کند اما با در نظر گرفتن سه ساعت کار مفید این میزان در نهایت به ۶۱۵ ساعت در سال می‌رسد.
بهره وری بالا، افزایش تولید ناخالص ملی، ارتقای روحیه و نشاط ملی، ارتقای انگیزه کار و تلاش و بلوغ فرهنگ گردشگری و تفریح، همگی این نیازهای مهم و انکارناپذیر جامعه ایران ارتباط مستقیم و مؤثری با اصلاح فرهنگ تعطیلات کشور دارد. امید است تحرکی که در سخن سیاستگزاران کشور در این راستا ایجاد شده است به خاموشی نگرویده و منشأ تغییر مؤثر گردد.
