«ما امسال عيد مي‌خواستيم هند برويم اما كارها جور نشد، تعطيلات چند روزي كيش مي‌رويم.»
اين بخشي از صحبت‌هاي خاله بزرگم در جمع خانوادگي‌مان بود و من با كنجكاوي پرسيدم: «يك سفر چند روزه كيش چقدر مي‌شود؟» و خاله‌ام از آن سر اتاق گفت: «چيز زيادي نمي‌شود، فكر كنم نفري يك و دويست تمام شود» پيش خودم حساب كردم با كنار گذاشتن پول قسط‌هايم چند ماه بايد پول‌هايم را جمع كنم تا بدون دغدغه به يك سفر داخلي بروم. خاله‌ام با شوق خاصي گفت: «تابستان مي‌خواهيم استانبول برويم، پول‌هايت را جمع كن كه تو هم بيايي» دود از سرم بلند شد يعني من بايد حقوق چند ماهم را روي هم بگذارم تا بتوانم به اين سفر بروم؟ مگر مي‌شود با اين درآمد به فكر سفر خارج از كشور بود؟
مثل هر سال دور هم جمع شده بوديم تا درباره تعطيلات عيد به توافق برسيم، هر كس نظري مي‌دهد، يكي شمال، يكي كيش و يكي هم مشهد را پيشنهاد مي‌دهد. براي كيش رفتن بايد به فكر بليت و اقامت بود و براي شمال بايد به جا، ماشين و هزينه‌هايش فكر كرد. در واقع هر كدام دردسرهاي خاص خودش را دارد، هركس در مورد اينكه از چه راهي و چطور بايد سفر كنيم حرف مي‌زند و دلايلش را مي‌گويد. بحث حسابي داغ است يعني هميشه در اين روزها داغ‌ترين و مهم‌ترين بحث خانواده‌مان مسافرت عيد است و تقريباً هيچ كدام هم در مورد مقصد اصلي به اتفاق نظر نمي‌رسيم. افراد براي سفر كردن در چند مورد به نقطه اشتراك نمي‌رسند، يكي وقت دارد، پول دارد اما ماشين ندارد، يكي پول ندارد اما وقت و ماشينش را دارد، يكي پول و ماشين را دارد ولي وقت و حوصله ندارد. هركس در اين گيرودار يك مشكلي دارد و به همين دليل است كه هر كدام به طرق مختلف سفر مي‌كنيم. مهم اين است كه بالاخره پس از كش و قوس فراوان به اين نتيجه مي‌رسيم كه براي يك مسافرت خانوادگي و دسته جمعي برنامه‌ريزي كنيم. در اين سفر با كمترين هزينه بيشترين استفاده را مي‌بريم، هم در كنار هم هستيم و هم برايمان خاطره‌انگيز مي‌شود.
برنامه‌ريزي و حساب و كتاب
اكثر مردم ما فقط در تعطيلات عيد نوروز مي‌توانند مسافرت بروند چون در طول سال با توجه به مشغله كاري كه دارند چنين فرصتي برايشان كم پيش مي‌آيد اما شكل و شمايل سفرها با هم فرق مي‌كند. مسافراني هستند كه دوست دارند جاي جاي كشورشان را ببينند و در داخل كشور سير و سياحت كنند. اين دست از افراد زميني، برخي ريلي و بعضي نيز هوايي و دريايي سفر مي‌روند. مسافرت‌هاي خارجي هم براي كساني است كه به قولي پول پارو مي‌كنند و مي‌توانند از پس هزينه‌هاي ميليوني تورهاي گردشگري و اقامت در كشورهاي مختلف بربيايند. آسياگردي بيشتر از اروپاگردي، استراليا و امريكا گردي طرفدار دارد و اين درصد كم براي رفتن به اين كشورها هم وقت و هم هزينه لازم را دارند و اگر هم وقت نباشد، سعي مي‌كنند با پول آن را جبران كنند.
براي يك ايرانگردي لازم نيست كه حتماً جيب پرپولي داشته باشي، با امكانات و پول كمتر نيز مي‌توانيم در طول مدت تعطيلات به چند استان و شهر مختلف ايران سفر كنيم و با توجه به امتيازات در نظر گرفته شده در اين مدت، از طبيعت و مكان‌هاي گردشگري ديدن كنيم. حساب كردن هزينه‌هاي سفر بسته به داخلي و خارجي بودن كمي متفاوت است. زمان، هزينه و داشتن ماشين شخصي در اين ميان عنصرهاي اصلي هستند.
هزينه اقامت، خورد و خوراك، تفريحات و ساير ملزومات سفر جدا محاسبه مي‌شود و بايد ديد خانواده‌ها براي گذراندن اين مدت چقدر مي‌خواهند بودجه كنار بگذارند. اكثر ايرانيان در اين ايام با وسيله شخصي و به صورت خانوادگي و دسته جمعي مسافرت مي‌روند كه تمامي هزينه‌ها بين آنها تقسيم و از اين نظر به نفعشان مي‌شود. سهم هر نفر و كل خانواده در اين تقسيم‌بندي منصفانه بوده و به نسبت تورهاي گردشگري مبلغ كمتري خرج مي‌كنند، البته اين مدل سفر سختي‌هايي هم دارد كه داشتن يك همسفر خوب و خانواده‌اي كه با شما در همه موارد همراه باشد، اين سختي‌ها را برايتان به شيريني تبديل خواهد كرد. اگر بخواهيم يك خانه محلي، سوئيت يا ويلا كرايه كنيم، هزينه اجاره روزانه آن از 50هزار تومان در نقاط مختلف كشور شروع مي‌شود و در برخي شهرها و بسته به موقعيت مكاني و امكانات تا 900هزار تومان هم ديده شده است. بايد ديد بودجه مالي كه خانواده‌ها براي اين منظور در نظر گرفته‌اند چقدر است؟
مسافران ايرانگرد
سرتاسر ايران هنگام بهار و شروع سال نو حال و هواي خاصي دارد و هر نقطه از اين سرزمين كه پا مي‌گذاريم، از ديدن زيبايي‌هايش خسته نمي‌شويم. در واقع راست است كه مي‌گويند ايران كشور چهار فصل است و مسافران به جاي اينكه خارج از كشور بروند مي‌توانند آب و هواي قاره‌هاي ديگر را در داخل نيز تجربه كنند. غرب، شرق، شمال و جنوب ايران فرقي ندارد. همه جاي ايران ديدني است و با خرج كمتري مي‌توانيم ايرانگردي متفاوتي داشته باشيم.
وسيله شخصي بيشترين طرفدار را دارد و اكثراً دوست داريم كه با ماشين خودمان سفر كنيم و هزينه كمتري هم بابت اين چند روز بپردازيم. دست به نقد ماشين در پاركينگ است و هر وقت كه اراده كنيم مي‌توانيم بار سفر ببنديم و خودمان را به جاده بسپاريم. در واقع اختيار در دست خودمان است و هر جا كه دوست داريم اتراق مي‌كنيم.
حالا اگر ماشين نداشته اما وقت كافي داشته باشيم اولين گزينه چيست؟ اتوبوس‌هاي بين شهري، به شرطي كه مسير خسته‌كننده و طولاني نباشد. قيمت بليت‌‌هاي مسافرتي متفاوت است و بستگي به ميزان مسافتي دارد كه براي سفر انتخاب مي‌كنيم. البته پيدا كردن بليت مقصد مورد نظر در روزهاي پاياني سال و در طول تعطيلات بسيار سخت است و مسافران براي اينكه با مشكل مواجه نشوند بايد برنامه‌ريزي دقيق داشته باشند. براي يك سفر داخلي از 15 تا 50هزار تومان هزينه لازم است. گزينه بعدي استفاده از خطوط ريلي است كه محدوديت داشته و فقط چند مسير مشهد، تبريز، اصفهان، جنوب، شمال و بندرعباس را پشتيباني مي‌كند. قيمت‌هاي بليت يك سفره قطار از 19 تا 67هزار تومان است. با يك حساب سر انگشتي براي يك سفر زميني با ناوگان حمل‌ونقل برون‌شهري بايد متوسط نفري 50هزار تومان هزينه كرد. حالا تصور كنيد وقت نداريم و مسير طولاني است، هزينه هم برايت اهميت ندارد، ذهنمان بعد از اين دو گزينه به سفر هوايي مي‌رسد. هزينه سفر هوايي بيشتر از ساير سفرهاست كه طبق تعرفه‌هاي سال 92 ارزان‌ترين مسير 192و گران‌ترين آنها 405 هزار تومان به صورت رفت و برگشت است.
البته سازمان گردشگري هر ساله براي تشويق هموطنان به سفرهاي داخلي و استفاده از هتل‌ها مزايا و تخفيف‌هايي در نظر مي‌گيرد. در همين تهران استفاده از هتل‌ها و اماكن تاريخي تخفيف ويژه‌اي دارد و كساني كه حوصله سفرهاي برون‌شهري را ندارند مي‌توانند با يك برنامه‌ريزي خوب و دقيق از اين امكانات و مزايا استفاده كنند. اطراف شهر بهترين گزينه براي كساني است كه نمي‌توانند به جاهاي دور بروند و از اين فضاي خوب و محيط خلوت استفاده كنند.
هتل‌هاي سراسر كشور قيمت‌هاي تقريباًَ ثابتي دارند كه با در نظر گرفتن ستاره هتل‌ها و درجه‌بندي‌ها، اتاق‌هاي يك تخته هتل‌هاي سه ستاره شبي 39هزار تومان و هتل‌هاي پنج ستاره 385هزار تومان تخمين زده شده‌اند و مسافران به فراخور جيب‌شان براي اقامت آنها را انتخاب مي‌كنند. تجربه‌اي كه در خانه‌هاي اجاره‌اي يا محلي به دست مي‌آوري قابل مقايسه با هتل نيست و بايد كارهاي شست‌و‌شو، غذا درست كردن و نظافت بين نفرات تقسيم شود و خبري از راحتي و غذاي حاضر آماده نيست.
برخي هم كم‌حوصله هستند و اصلاً دوست ندارند به خودشان سختي بدهند و زحمت فكر كردن و برنامه‌ريزي براي سفرشان را به ديگران مي‌سپارند. براي اينكه بدانيم سفر با تورهاي گردشگري چه قيمتي دارد، گشتي در سايت‌ها و روزنامه‌ها مي‌زنيم تا از آخرين قيمت‌هاي تورهاي داخلي ويژه نوروز 93 آگاه شويم. با يك نگاه سرسري هم مي‌توان فهميد كه قيمت‌ها از سال پيش افزايش يافته و برخي از آنها نيز تعجب‌آور است. براي تهران گردي يك روزه حداقل بايد 40 تا 60 هزار تومان خرج كرد، تورهاي دوتا سه شب مشهد از 250 تا 500هزارتومان و شمال هم در همين حدود قيمت است. در اين ميان براي سفر به شيراز از 700 تا يك ميليون و200، اصفهان از 280تا 800هزار تومان، قشم از 700 تا يك ميليون و200 و كيش كه طرفداران خاص خودش را دارد از 500 تا يك ميليون و200 بايد هزينه كنيم.
تورهاي مسافرتي يك خوبي دارد كه هزينه خوراك، گردش و بازديد را قبل از سفر حساب مي‌كنند اما ساير مسافران بايد براي بازديد از برخي اماكن و كلاً گشت‌وگذارشان در طول مسافرت هزينه‌اي كنار بگذارند. البته برخي نيز با توجه به اين قيمت‌هاي سرسام‌آور نوروزي، در هر موقعيت جغرافيايي كه هستند، چادر مي‌زنند و در استراحتگاه‌ها ساكن مي‌شوند. البته اين مدل سفر رفتن به همين سادگي‌ها هم نيست و با هر كسي نمي‌توان همسفر شد وگرنه كل سفر به شما زهر مي‌شود و از رفتن پشيمان مي‌شوي. به غير از اين بايد با تجهيزات كامل عازم شد، از چادرمسافرتي و ظروف مورد نياز گرفته تا لوازم خواب و استراحت، مواد شوينده و بهداشتي، يعني كلا بايد حساب همه چيز را كرد و مجهز عازم سفر شد. با اين شرايط براي يك ايرانگردي چند روزه از طرق مختلفي كه گفته شد مي‌توانيد براي يك سفر خوب برنامه‌ريزي كنيد، همين الان بار سفر ببنديد و كاملاً از اين تعطيلات لذت برده و احساس رضايت داشته باشيد.
جهانگردان پولدار
سفرهاي ايام نوروز فقط به داخل كشور محدود نمي‌شود و درصدي از افراد هستند كه با توجه به درآمد و وضعيت مالي خوبي كه دارند به كشورهاي مختلف سفر مي‌كنند. هرچند درصد اين افراد كم است اما در سال‌هاي اخير رشد پيدا كرده است و انگيزه بيشتر آنها مواردي است كه به هيچ وجه با قوانين و سبك زندگي اسلامي ما سنخيت ندارد. وقتي درآمد افراد از يك حدي بالا مي‌رود افراد دوست دارند تفاوتشان را با بقيه يك جورايي نشان دهند و سفر خارج از كشور بهترين راه فخرفروشي است. طبق آمارها در اين ايام حداقل 5/4 ميليارد دلار ارز از كشور خارج مي‌شود كه شايد با توجه به نوسانات قيمت دلار اين رقم در سال جديد افزايش پيدا كند. بيشتر كساني كه به سفرهاي خارجي مي‌روند تورهاي گردشگري را انتخاب مي‌كنند و عده قليلي هستند كه با توجه به شناخت و آشنايي كه از كشور موردنظرشان دارند شخصا سفر مي‌كنند.
اين از ما بهتران هم دو دسته هستند كساني كه كشورهاي اطراف و آسيايي را براي سفر انتخاب مي‌كنند و گروهي كه حاضرند قيمت يك اتومبيل را براي اين چند روز بپردازند و هزينه سفرشان بيش از 30ميليون مي‌شود. البته اين ارقام فقط مختص به يك نفر است و اگر يك خانواده سه يا چهار نفري قصد سفر داشته باشند اين مبلغ سر به فلك مي‌كشد. تركيه، امارات، ارمنستان، گرجستان، قبرس، يونان، مالزي و تايلند از جمله كشورهايي هستند كه در ايام نوروز مورد استقبال قرارمي گيرند. برزيل، چين، لبنان، ژاپن و هند در رده بعدي قرار دارند اما اقيانوسيه، امريكا و اروپاگردي داستان ديگري دارد و بايد يك كيف پر از يورو و دلار داشته باشي تا براي يك سفر چند روزه هوس رفتن به فرانسه، هلند يا اسپانيا به سرت بزند.
به طور متوسط در ايام عيد امارات از يك ميليون و 800 شروع و تا 3ميليون هزينه دارد. تركيه هم در همين حدود قيمت است. شرق آسيا 2ميليون و 800 تا 4ميليون، چين از 5/4 ميليون تا 5/6 ميليون، كشورهاي همسايه ارمنستان و گرجستان هم تا 5/2 ميليون هزينه دارد. براي سفر به قاره‌هاي ديگر هم هزينه را طور ديگري حساب مي‌كنند، اين تورها قيمتي بين 7/2 تا 4ميليون به اضافه 3 تا 5 هزار دلار براي يك هفته بيشتر در نظر مي‌گيرند. در كل مي‌توان گفت يك سفر برزيل، استراليا و چند كشور اروپايي براي هر نفر در حدود 16 تا 19ميليون آب مي‌خورد. آنچه مسلم است اين مسافران برايشان فرق نمي‌كند كه بازار ارز چه وضعيتي دارد، فقط هدفشان گذراندن اين ايام در بيرون از مرزهاي كشور است، پول كه از پارو بالا مي‌رود به جاي خرج كردن آن در سرزمين خود و استفاده از خدمات و كالاي ايراني به دنبال هرچيزي كه به كشورهاي ديگر ربط دارد، هستند.
سفر ارزان و خاطره‌انگيز
طولاني بودن تعطيلات، روحيات ايرانيان و رسم ديرينه‌اي كه داريم باعث مي‌شود در اين ايام سفرهاي زيادي انجام شود. لطف مسافرت به اين است كه از تك‌تك لحظاتمان بهره برده و از زمان ممكن نهايت استفاده را براي كسب تجربه و ديدن زيبايي‌ها ببريم. در اين بين خانواده‌هايي هم هستند كه ترجيح مي‌دهند به جاي ماندن در خانه حتي در اطراف شهرشان گردش كنند و با كمترين امكانات و هزينه بهترين اوقات را براي خود رقم مي‌زنند. در اين ايام و كلاً در تعطيلات به كرات ديديم كه خانواده‌ها در پارك‌ها و تفرجگاه‌ها چادر مي‌زنند، از امكانات محل مورد نظر استفاده كرده و با به راه انداختن آتش، اجاق و منقل غذا درست مي‌كنند.
اين دست مسافران دوست دارند خورد و خوراكشان را خودشان تأمين كنند و مطمئناً نسبت به كساني كه همه وعده‌هاي غذايي‌شان را به رستوران، فست‌فود و اغذيه فروشي مي‌روند، هزينه كمتري مي‌كنند. در واقع با توجه به وسع مالي‌شان سعي مي‌كنند خوش بگذرانند. وقتي كه به ياد اين روزها مي‌افتيم، لبخند بر لبمان نقش مي‌بندد، ديدن عكس‌هاي يادگاري اين ايام برايمان جالب بوده و مرور خاطراتش هر از چند گاه بسيار لذت‌بخش است. بي‌شك بدون رفتن به سفر خارجي، اقامت در هتل پنج ستاره و اقامت در ويلاهاي لوكس هم مي‌توان از اين تعطيلات لذت برد و خوش گذراند.
