پر فروشترين كتاب منتشر شده در ايران، رماني است در مورد حضرت زهرا (س) كه هم اكنون با ۴۰ نوبت تجديد چاپ در ۵۴۰ هزار نسخه منتشر شده است. كتاب كشتي پهلو گرفته، رماني است اثر سيد مهدي شجاعي در مورد حضرت صديقه كبري (س) كه امسال و در آستانه ايام فاطميه انتشار آن از چاپ چهلم گذشت.
چند سالي است كه نويسندگاني چون سيدمهدي شجاعي در حوزه ادبيات داستاني سري هم به تاريخ اسلام زدهاند و وقايع صدر اسلام را به زباني ساده و بياني قابل فهم براي عموم خوانندگان به نثر در آوردهاند.
وقتي كتاب جور بقيه را ميكشد اگرچه در زمينههاي هنري مانند سينما و تئاتر تاكنون اثري جامع در مورد شخصيت والاي حضرت زهرا(س) توليد نشده باشد و اين انتقاد به همه هنرمندان فعال در اين هنرها وارد باشد كه چرا تا به حال و با وجود فعاليت در نظام اسلامي به سراغ موضوعاتي چون زندگاني و شهادت حضرت فاطمه(س) نرفتهاند، اما در زمينه ادبيات ميتوان به تك نمونههايي برخورد كرد كه همچون چراغي روشن و پر فروغ ظاهر شدهاند. بيشك كتاب كشتي پهلو گرفته از جمله شاخصترين آثار نگاشته شده در حوزه ادبيات و با نگاه به تاريخ اسلام و شخصيت دختر گرامي رسول خدا(ص) نگاشته شده است.
تا چندي پيش تصور حاكم بر ادبيات حتي وجود المانهاي ديني در نوشتههاي ادبي را نميپسنديد؛ نگاهي كه برخاسته از موج اول ورود ادبيات از غرب به ايران بود و تا سالها توسط بسياري از نويسندگان ايراني رعايت ميشد. اما ميتوان ورود گفتمان دين محور به ادبيات را به وقوع انقلاب اسلامي و ورود نسل جديدي از نويسندگان به عرصه ادبيات، مرتبط دانست. نويسندگاني كه دغدغه دين داشته و دينداري خود را در آثارشان به نمايش ميگذارند. اين دسته از نويسندگان نشان دادهاند كه ميتوان در كنار داشتن قلمي روان و شيوا و سبك خاص نگارش، پايبند به عقايد اسلامي بود و در جهان بيني نويسنده مسلمان ايراني لازم نيست كه خود را در بند «ايسم»هاي وارداتي بداند.
مظلوميت كشتي پهلو گرفته سيدمهدي شجاعي در گفتوگويي پيرامون كتاب ميگويد: «كشتي پهلو گرفته» در سالهاي اولش خيلي مظلوميت كشيد. اينگونه نبود كه همان موقع از آن استقبال شده باشد. سال ۶۰ بود يا ۶۱. اما گاهي مظلوميت براي آدم خيلي خوب است، چون بعد از آن خدا آنقدر مواهبش را زياد ميكند كه انسان دوست دارد در مظلوميت باشد.
در آن زمان من سردبير مجله رشد بودم و اين كتاب را سازمان پژوهش چاپ كرد و آقايي كه در آن زمان مسئول بود و الان هم از شخصيتهاي مسئول مملكت است، گفت به هيچ وجه نبايد اين كتاب به اسم آموزش و پرورش بيرون بيايد چون مواردي در آن هست كه ممكن است مشكل ايجاد كند و وحدت شيعه و سني از بين برود و كتاب كه با آرم آموزش و پرورش بود، برگشت خورد و...
مقدمه كتاب بعضي اوقات نويسنده در مقدمه كتاب خود، تمام حرفهايي را كه قرار است در طول نوشتارش بگويد، به صورت خلاصه و موجز بيان ميكند. سيد مهدي شجاعي نيز كتاب كشتي پهلو گرفته را چنين آغاز ميكند: هيچكس آيا توانسته است غم فاطمه(سلام الله عليها) را در سوگ پدر به تصوير بكشد، جز نالههاى بيت الاحزان فاطمه؟ در اندوه جگرسوز على (سلام الله عليه) در مواجهه با فاطمه ميان در و ديوار و گاه شستن صورت نيلى و بازوى كبود فاطمه، هيچ هنرمند عارفى توانسته است مرثيه بسرايد آنچنان كه از عمق رنج آدمى در چروكهاى پيشانى على خبر دهد و وسعت غمهاى خلقت را در پهناى اشك على بشناسد و بشناساند جز بار اشك پنهانى على؟ هيچكس را ياراى آن بوده است كه آلام محض زينب را به هنگام ديدن سر برادر بر سر نيزهها بيان كند، جز خون جارى از سر مبارك زينب؟
اگر زينب (سلام الله عليها) با مشاهده سر برادر، حسين روحى فداه سلامت سر خويش را تاب آورده بود و سر بر ستون كجاوه نكوبيده بود، چه كسى عشق را، درد را و هجران را در آفرينش تفسير ميكرد؟ اينها دردهايى است كه نويسنده را، اگر احساس داشته باشد، خاكستر ميكند و قلم را، اگر به تعداد درختان عالم باشد، ميسوزاند و دفترى به پهناى گيتى را آتش ميزند. سوز اشكهاى فاطمه، هنوز پاى عارفان را در بيتالاحزان او سست ميكند و كمر ابرار را ميشكند و آتش به جان اولياء الله مياندازد.
معاذالله كه رشحه هيچ قلمى بتواند با اشك سوزناك على به هنگام شستن پيكر فاطمه برابرى كند. كجاست اسماء؟ از او بپرسيد، فرشتگانى كه در اشكهاى آن هنگام على به تبرك غسل ميكردند، بال و پرشان نسوخت؟
آنچه بر پيشانى تاريخ تشيع، چروكهايى اينچنين عميق آفريده، دردهايى از اين دست است؛ دردهايى كه گفتنى نيست، بيان كردنى نيست، تصوير و تصور كردنى نيست. درد را اگر بسيار عميق باشد به زخم تشبيه ميكنند و زخم را اگر بيش از حد سوزنده باشد، به آتش و حرارت. كدام آتشى ميتواند با هرم قلب على در ۲۵ سال سكوت خار در چشم و استخوان در گلوى او برابرى كند؟ پس اينگونه دردها «مشبه» نيستند، «مشبه به»اند.
آمار نامعلوم مخاطبان واقعي در چكيدهاي كه توسط انتشارات نيستان در معرفي كتاب كشتي پهلو گرفته منتشر شده است، چنين آمده است: كشتي پهلوگرفته، پرفروشترين اثر سيد مهدي شجاعي و همچنين پرتيراژترين كتاب ادبيات داستاني ايران - طبق آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بيش از ۶۰۰ هزار - ضمن مروري بر نقاط عطف حيات حضرت فاطمه زهرا(س)، روايت مصائب زندگي ايشان از زبان اطرافيانشان و نيز شخص خودشان است. در واقع ميتوان گفت اين كتاب مرثيهاي است منثور از زبان و دل صاحبان عزاي فاطمي. كتاب از ۱۴فصل تشكيل شده و راوي اول شخص در هر كدام از فصول، يكي از وابستگان حضرت فاطمه(س) هستند؛ فصل اول حضرت رسول، فصل دوم حضرت خديجه(س)، فصل سوم خود حضرت زهرا (س)، فصل چهارم حضرت اميرالمؤمنين علي(ع)، فصل پنجم امام حسن(ع)، فصل ششم امام حسين(ع)، فصل هفتم مجدداً حضرت زهرا(س)، فصل هشتم حضرت زينب(س)، فصل نهم فضّه، فصل دهم حضرت ام كلثوم(س)، فصل يازدهم اسماء، فصل دوازدهم براي بار سوم حضرت فاطمه(س)، فصل سيزدهم مجدداً حضرت امير(ع) و فصل چهارم از زبان آسمان روايت ميشود.
با آنكه آمار رسمي انتشار كتاب بر اساس نسخههاي چاپي كشتي پهلو گرفته است اما با توجه به اينكه نسخه الكترونيك اين كتاب در سايتهاي اينترنتي در اختيار علاقهمندان قرار گرفته و حتي نسخه صوتي آن نيز تهيه شده و به راحتي از طريق اينترنت قابل دريافت است، ميتوان گفت كه آمار واقعي مخاطبان اين كتاب بسيار بالاتر از رقم كتابهاي چاپي است. موفقيت كشتي پهلو گرفته در ارتباط برقرار كردن با مخاطبان ادبيات و دوستداران كتاب، ميتواند راهنما و سرلوحه فعاليت ساير نويسندگان باشد. از سوي ديگر علاقه خوانندگان اين گونه كتابها نبايد از ديدگان مسئولان معاونت فرهنگي وزارت ارشاد دور بماند. در شرايطي كه وزارت ارشاد به دنبال ارتقاي ميزان مطالعه كتاب در كشور است و از سوي ديگر به دنبال حمايت از ناشران ميباشد، توجه به نوع نگاه و استقبال خوانندگان ميتواند مسير برنامهريزي وزارتخانه را روشنتر از پيش نمايان كند.