سي‌و‌چهار بهاري که هر کدام پيروزي و موفقيتي براي مردم و نظام اسلامي و شکستي سخت براي دشمنان بوده است. طي اين سه دهه چالش‌ها و بحران‌ها بر سر راه انقلاب وجود داشته، اما کشور با رهبري ولي‌فقيه و بصيرت مردمي از گردنه‌هاي سخت عبور کرده است. با اين حال به نظر مي‌رسد که در سال‌هاي اخير اين مسئله «عدالت و پيشرفت» است که در کانون توجه‌ها قرار دارد.
عبور از چالش‌هاي امنيتي پيش نياز توسعه و پيشرفت
پر واضح است که دستيابي به پيشرفت و توسعه تنها زماني امکان‌پذير است که کشور در شرايط عادي قرار داشته باشد و بر چالش‌هاي امنيتي غلبه كرده باشد.
متأسفانه از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي توسط گروه‌هاي وابسته به غرب، ترور‌ها و چالش‌هاي امنيتي متعددي در کشور ما رخ داده است. از اوان پيروزي انقلاب دشمنان قسم‌خورده اسلام گروه‌هاي التقاطي را فعال کردند و سعي داشتند با تشديد گسل‌هاي قومي و نژادي، جنگ داخلي گسترده‌اي را در سطح ايران به راه بيندازند، اما با استقامت مردمي و هدايت‌هاي پيامبرگونه ولي فقيه، ايران اسلامي توانست بر اين چالش‌ها فايق آيد. گروه‌هاي تروريستي مهار شدند و اختلافات قومي زير پرچم شکوهمند جمهوري اسلامي به وفاق و همدلي تبديل شد.
حتي حمله حزب بعث عراق به ايران نيز نتوانست پايه‌هاي قدرتمند نظام اسلامي را متزلزل کند و در نهايت با هشت سال مقاومت، ايراني قدرتمند‌تر قد کشيد. اما در دهه‌هاي ۷۰، ۸۰ و ۹۰ شمسي خوشبختانه بحران‌هاي امنيتي در کشور تا حدود زيادي مهار شد. امروز اگرچه خاورميانه در آتش آشوب و اختلافات قومي مي‌سوزد، اما ايران همچون بهشتي امن در ميانه اين منطقه مي‌درخشد و همين مسئله نيز بستر‌هاي توسعه و پيشرفت و عدالت را فراهم كرده است. به عبارت ديگر يکي از مهمترين دستاوردهاي انقلاب در حوزه عدالت و پيشرفت، تضمين امنيت کشور به عنوان اصلي‌ترين پيش‌نياز توسعه است. البته بايد بدانيم که عبور از چالش‌هاي امنيتي موجب شده است دغدغه‌ها و اولويت‌هاي مسئولان نيز به تدريج تغيير کند و نگاه‌ها به مسائلي همچون رفاه اجتماعي، افزايش توليد ناخالص داخلي، رشد اقتصادي و... معطوف باشد.
تئوري پردازي در حوزه پيشرفت و عدالت
يکي از تفاوت‌هاي بنيادين نظريه‌هاي اسلامي و غربي را بايد در حوزه توسعه‌اي جست‌وجو کنيم. غربي‌ها تعاريف خاصي براي توسعه دارند و روش‌هاي آنها نيز براي دستيابي به توسعه مشخص است و سايرين نيز با تبعيت از نسخه‌هاي بانک جهاني و صندوق بين‌المللي پول مي‌توانند به سطحي از اين نوع توسعه‌يافتگي دست پيدا کنند.
اما نکته مهم اينجاست که اين روش توسعه‌اي غرب مبتني بر يک فلسفه کاملاً مادي است که ارزشي براي ابعاد معنوي نمي‌بيند و اساساً بن‌مايه‌هاي چنين پيشرفتي انسان‌گرا و سرمايه‌سالارانه است. بنيان‌هاي سرمايه‌داري كه شالوده توزيع ثروت و قدرت در اين جوامع است براساس فرد گرايي (individualis)و لذت محوري (Hedonism) است. اصول اقتصادي اين نظام نيز برپايه ربا، مشاغل كاذب و ايجاد ذائقه‌هاي مصنوعي درجوامع براي كسب هرچه بيشتر درآمد است. اين در حالي است که از ابتداي پيروزي انقلاب ما نظريه جامعي را براي توسعه ارائه داده‌ايم و حداقل خط مرز‌هاي پيشرفت اسلامي را با توسعه غربي مشخص کرده‌ايم. ما داراي يک راهبرد و نظريه ويژه در حوزه توسعه هستيم که توسعه زندگي دنيوي را در ذيل يک فلسفه الهي مد نظر قرار مي‌دهد و معتقديم تنها اين مدل است که مي‌تواند در حقيقت و نهايت جوامع انساني را به آرمان‌شهر موعود برساند.
اساساً اينکه واژه عدالت در کنار پيشرفت مطرح مي‌شود بيانگر نوع ديدگاه و رويکرد خاص ما به مسئله توسعه است. ما برخلاف غربي‌ها عدالت اجتماعي را در پيش پاي توسعه ذبح نمي‌کنيم و اجازه نمي‌دهيم به هر قيمتي توسعه محقق گردد. از نگاه اسلام آن توسعه‌اي پسنديده است که مبتني بر عدالت و در بر گيرنده منافع عموم جامعه باشد. اسلام مخالف توزيع ثروت در يک کفه ترازو و تقسيم ناعادلانه فرصت‌هاست.
حرکت سينوسي اما روبه جلو
طي سه دهه گذشته ما دچار فراز و فرودهايي در زمينه پيشرفت و عدالت بوده‌ايم که به زعم بسياري از صاحب نظران اين افت وخيز‌ها به دليل نبود يک راهبرد منسجم بوده است. ما گاهي به شدت طرفدار اقتصادي سوسياليستي شده‌ايم و گاهي هم از سرمايه‌دار‌ها ليبرال‌تر گشته‌ايم! همين اعوجاجات نيز باعث شده تا ما آنچنان که بايد و شايد نتوانيم در حوزه پيشرفت اقتصادي موفق باشيم.
با اين حال و با تمام چالش‌هاي داخلي و سنگ‌اندازي‌هاي بيروني امروز ما به موفقيت‌هايي دست پيدا کرده‌ايم که قياس آنها با عملکرد کشور‌هاي همسايه و جهان گوياي موفقيت ماست. شايد هنوز هم در خيلي از موضوعات ما عقب‌افتادگي‌هايي داشته باشيم، اما سرعت رشد ايران در تمام حوزه‌ها آنچنان چشمگير است که حتي خود غربي‌ها نيز به بدان اعتراف دارند و بدون شک اين کم‌کاري‌ها در آتيه‌اي نه چندان دور جبران خواهد شد.
در مقوله پيشرفت، بعد اقتصادي و عمراني بسيار حائز اهميت است، اما ساير حوزه‌ها مانند بهداشت، تربيت نيروي انساني، رشد علم و فناوري و... نيز اثرگذار است و ايران اسلامي بدون شک در تمام اين حوزه‌ها توانسته است به رکوردهاي خوبي دست يابد. تقويت و بهبود زيرساخت‌هاي اقتصادي کشور در سال‌هاي اخير به شدت رشد پيدا کرده و آمار و ارقام بيانگر پيشرفت‌هاي چشمگير ايران در حوزه بهداشت و درمان است. بر اساس آمارهاي سازمان بهداشت جهاني، وضعيت سلامت مردم در ايران در چند دهه اخير به شدت بهبود و سن اميد به زندگي نيز افزايش يافته است.
ما در حوزه تربيت نيروي انساني ماهر که بستر اصلي توسعه است نيز گام‌هاي اساسي و بلندي برداشته‌ايم که شيريني ثمره آن را در بلندمدت خواهيم چشيد. در حوزه علم و فناوري که از بايسته‌هاي اساسي توسعه است نيز بسيار فعال و رو به رشد حرکت کرده‌ايم و امروز مي‌توانيم ادعا کنيم که در علوم مهم جهان صاحب سبک هستيم. در حوزه اقتصادي نيز با وجود تمام سختي‌ها و فشارهاي شديد خارجي اقتصاد ايران همچنان مستحکم است و بدون شک با راهبرد اقتصاد مقاومتي مي‌تواند روند روبه رشد خود را سريع‌تر طي كند.
ايران اسلامي در نيمه راه عدالت و پيشرفت
دهه چهارم از عمر با برکت انقلاب اسلامي با تدبير داهيانه رهبر معظم انقلاب اسلامي دهه پيشرفت و عدالت نام گرفته است و از سخنان رهبري نيز اين گونه برمي آيد که ايشان انتظار دارند دغدغه تمامي مسئولان، احزاب، جريان‌ها و گروه‌ها، توسعه و پيشرفت کشور باشد. با اين حال ما هنوز در نيمه راه عدالت و پيشرفت قرار داريم و تا رسيدن به نقاط آرماني در اين حوزه راه بسيار است. اين طولاني بودن راه نيز به اين دليل است که اساساً دو آرمان عدالت و پيشرفت بسيار بزرگ و کلان هستند و بدون شک مي‌توان تحقق اين دو آرمان را غايت هر حکومتي دانست.
مهم اينجاست که ما در ابتدا تعاريف انقلاب اسلامي از اين دو مفهوم را براي خود و جامعه روشن کنيم. مع‌الاسف هستند هنوز برخي از افراد که توسعه بومي را غيرقابل تحقق مي‌دانند و مصر هستند که ايران از نسخه‌هاي غربي براي پيشرفت و توسعه تبعيت كند.
از سوي ديگر بايد اين مطالبه عمومي در جامعه نيز تقويت شود که فعاليت احزاب و گروه‌هاي سياسي و مسئولان و نمايندگان بايد حول محور پيشرفت و عدالت باشد. مطمئناً هرگونه عدول از اين آرمان‌ها، نوعي عقبگرد است و جامعه نبايد نسبت به عملکرد افرادي با اين رويکرد بي‌توجه باشد.
از اين روست كه درنهايت مي‌توان گفت انقلاب اسلامي با عبور از دهه‌هاي پيشين كه بيشتر صرف تثبيت كيان انقلاب و مقابله با معاندان شد، هم اكنون در آستانه يک جهش بزرگ به سوي آرمان بزرگ پيشرفت و عدالت قرار دارد. اميد است كه در دهه‌هاي آينده مردم بيش از پيش از رفاه و توسعه برخوردار شوند و طعم شيرين عدالت در تمام زمينه‌ها را در ذيل رداي حكومت اسلامي تجربه كنند.
