جوان آنلاین: ازدواج را شاید بتوان یکی از مراحل زندگی دانست که اغلب ما آدم‌ها این مرحله را تجربه می‌کنیم. یک همسر برای طی مسیر زندگی یکی از ضروری‌ترین نیاز‌های انسان است، اما طی سال‌های اخیر با تغییر سبک زندگی و چالش‌های فرهنگی و اقتصادی ناشی از آن، شاهد کاهش آمار ازدواج هستیم. طبق تازه‌ترین آمار‌هایی که حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی متقی‌فر، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان اعلام کردند به صورت کلی در ۹ ماهه امسال نسبت به سال گذشته در ازدواج کاهش نامحسوسی داشتیم. این در حالی است که ازدواج بهنگام می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی باشد که هم در زندگی شخصی ما اثرگذار است و می‌تواند در مجموع ازدواج موفق‌تری را در پی داشته‌باشد و هم در ابعاد اجتماعی آن می‌تواند روی فضای کلی جامعه، تحکیم بنیان‌خانواده و همچنین موضوعات جمعیتی کشور بسیار تأثیر‌گذار باشد، اما ازدواج بهنگام به چه معناست و آثار و نتایج آن چیست؟ این‌ها سؤالاتی است که حجت‌الاسلام محمد حسین رضازاده، سرپرست دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه با حضور در غرفه روزنامه «جوان» در بیست و چهارمین نمایشگاه رسانه‌های کشور در گفتگو با خبرنگار «جوان» به آن‌ها پاسخ داد.
ازدواج بهنگام تعریفش چیست. آیا منظور از ازدواج بهنگام سن و سال خاصی است یا منظور از این موضوع آمادگی خاص برای ازدواج است؟
ازدواج بهنگام در برابر ازدواج زودهنگام ودیرهنگام مطرح می‌شود. در سال‌های اخیرسن ازدواج در کشور ما بالا رفته‌است. تا ۳۰، ۴۰ سال پیش فرهنگ اجتماعی در کشور ما به گونه‌ای بود که دختر‌ها و پسر‌ها در سنین پایین‌تری ازدواج می‌کردند. در منابع دینی ما هم به این مسئله اشاره شده که ازدواج را به تأخیر نیندازید، اما این مسئله مطرح می‌شود که ازدواج در ابتدای سنین جوانی و نوجوانی به صلاح است یا خیر؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت ازدواج باید در یک شرایط و بستری باشد که هم به لحاظ فهم اجتماعی و توانمندی‌های خانوادگی و فهم عمومی قابلیت آغاز زندگی مشترک وجود داشته‌باشد، اما از زمانی که این شرایط فراهم شد هر قدر در ازدواج تأخیر بیفتد نامطلوب است. تأخیر در ازدواج عواملی دارد. برخی از این عوامل اقتصادی است که دولتمردان باید برای آن چاره‌ای بیندیشند. مسئله تسهیل ازدواج مطلبی است که هم در قوانین ما و هم در تأکیدات مقام معظم رهبری آمده‌است و این نیاز به یک همت ویژه دارد و می‌شود یک‌سری از بودجه‌هایی که در زمینه‌های غیرضروری صرف می‌شود برای تسهیل ازدواج هزینه شود، اما این موضوع یک‌سری ابعاد فرهنگی هم دارد؛ و ابعاد فرهنگی آن چیست؟
زندگی‌هایی که به لحاظ رفاه مادی یک تراز بسیار بالایی را تصویر می‌کنند. فرهنگ مصرف‌گرایی ترویج فرهنگ‌هایی است که عمدتاً وارداتی است و از جمله عوامل فرهنگی است که موجب‌شده ازدواج را کند کند.
یکی دیگر از عوامل مهم تأخیر در ازدواج کم‌شدن روحیات حیا و عفاف و حجاب و امثال آن است. وقتی که فضای جامعه به لحاظ حریم‌ها یک مقداری رها شود و حریم‌ها بعضاً شکسته شود، یکی از آسیب‌های مستقیم چنین فضایی عدم احتیاج به مسئله ازدواج و تأخیر افتادن این مسئله خواهد شد و اینکه ازدواج را هم با آسیب‌های مختلفی مواجه می‌کند و ازدواج‌های ناموفق صورت می‌گیرد و تجربه ازدواج‌های ناموفق در جوانان دیگری که می‌خواهند ازدواج کنند، ایجاد ترس می‌کند و عملاً آمار ازدواج را پایین می‌آورد. این‌ها مجموعه عواملی است که باید مجموعه‌های دولتی و غیر‌دولتی دست به دست هم بدهند تا مسئله ازدواج در کشور به سر و سامان برسد.
اهمیت ازدواج بهنگام هم به لحاظ رشد فردی و هم رشد و ارتقای اجتماعی و هم از منظر بحث‌های جمعیتی چیست؟
ازدواج یک مسئله اساسی است و ما در برابر فرهنگ غربی به مسئله ازدواج و تشکیل خانواده اهمیت ویژه می‌دهیم. یکی از مهم‌ترین ابعاد مسئله ازدواج ساماندهی روحی و روانی افراد است. تا زمانی که ازدواج اتفاق نیفتد، به لحاظ ابعاد عاطفی، روحی و روانی افراد به ثبات نمی‌رسند و این عدم‌ثبات ایجاد تنش می‌کند و آسیب‌های اجتماعی را منجر می‌شود. علاوه بر این، ازدواج هر قدر در ابتدای جوانی اتفاق بیفتد هماهنگ شدن زن و مرد با همسر برای ادامه زندگی بسیار بهتر رقم می‌خورد تا اینکه افراد در جامعه شکل گرفته و به لحاظ شخصیتی و فردی به یک ثباتی رسیده‌اند و این‌ها عملاً هماهنگ‌شدن و همگن‌شدنشان با مشکلات بیشتری مواجه است. علاوه بر این‌ها تأخیر افتادن ازدواج و عدم ازدواج بهنگام روی مسئله استراتژیک و مهم فرزندآوری هم اثرگذار است و ازدواج در سنین بالا عملاً به فرزندآوری با نرخ بالا نمی‌انجامد به خاطر اینکه عملاً آوردن فرزندان با سختی‌های بیشتر و فاصله زمانی بیشتری مواجه است و عملاً این زوج‌ها فرصت چندانی برای فرزندآوری زیاد ندارند و این با زوج‌هایی که در سنین جوانی به سر می‌برند و فرصت زیادی تا کهنسالی دارند، فرق می‌کند و طبیعتاً نرخ فرزندآوری و قوای جوانی برای تربیت فرزند و برای نگهداری از فرزندان در این‌ها بیشتر است و این‌ها برکاتی است که از ازدواج بهنگام به‌وجود می‌آید و آسیب‌هایی که در مقابل آن وجود دارد.
اشاره داشتید به اینکه یکی از عوامل ازدواج موفق همین بهنگام بودن آن است. چه موارد دیگری را باید برای یک ازدواج موفق در نظر گرفت و توصیه‌های شما برای یک ازدواج موفق چیست؟
من این بخش را با یک روایتی پاسخ می‌دهم. در روایت هست که در انتخاب همسر دقت کنید که همسرتان تقوا داشته‌باشد. نکته این مسئله را هم در همین روایت اشاره داشته‌است. بدین معنا که اگر محبت بین زن و مرد ایجاد شود که علاقه‌مند به هم هستند و با هم زندگی بسیار خوشی را خواهند داشت، اما اگر حتی به لحاظ سلیقه و روحیات با هم سازگار هم نباشند، عامل تقوا سبب می‌شود به هم ظلم نکنند و به حقوق هم تعدی نداشته‌باشند. مهم‌ترین عامل در به هم ریختگی روابط خانوادگی و ازدواج‌ها این است که افراد حقوق همدیگر را رعایت نکنند و به حقوق هم پایبند نباشد. معروف است که وقتی خدمت امام می‌آمدند و عقد ازدواج خوانده‌می‌شد، امام فقط یک کلام می‌فرمود و همه درس اخلاق ایشان به زوج‌های جوان این بود که «بروید با هم بسازید».
این نکته مسئله قناعت، ساختن و نداشتن توقع‌های افراطی از یکدیگر موجب ثبات و پایداری ازدواج و آرامش خانواده می‌شود. قرآن هم به همین اشاره دارد که ازدواج و تشکیل خانواده برای به دست آوردن آرامش روانی است. قرآن هم به همین اشاره داشته که از آیات الهی خلق زوج‌هایی از جنس خودتان است تا به آرامش روانی برسید. اگر فضای خانواده فضای صبر، قناعت و ساختن باشد، این مهم‌ترین نکته برای آرامش خانواده و پایدار بودن ازدواج است.
