حسین فصیحی

چقدر دزدی زیاد شده!

«چقدر دزدی زیاد شده»، این عبارت پرتکرار که در این سال‌ها مدام در فضای عمومی جامعه دهان به دهان می‌شود، یک پیام روشن با خود دارد و آن نگرانی امنیت اموال است. کافیست در یک جمع کوچک یک نفر ماجرای سرقتی را که برایش رقم خورده، بیان کند، آن وقت است که دیگر اعضای جمع روایت‌هایی گاه تکان‌دهنده از سرقت را مطرح می‌کنند. کافیست یک‌بار آدم گذرش به دایره تجسس کلانتری یا پلیس آگاهی بیفتد و از نزدیک ببیند هر روز جمع زیادی از شهروندان در این مراکز به صف می‌شوند به امید اینکه پلیس بتواند دزد اموالشان را دستگیر کند. راستش را بخواهید آدم تأسف می‌خورد از وضعی که ایجاد شده و ناامنی که هر روز بیشتر می‌شود. همین که اداره‌های پلیس، دادسرا و دادگاه‌ها هر روز شلوغ‌تر از قبل می‌شوند، معنایش این است که یک جای کار ایراد اساسی دارد، ایرادی که تا رفع نشود امیدی به بهبود وضع موجود نیست. جوامعی که موفق به ارتقای امنیت عمومی خود شده‌اند، تافته‌های جدا بافته از جوامع دیگر نیستند که سالن‌های دادگاه‌هایشان خالی از مراجعه‌کننده است. یکی از معاونان دادستان تهران چندی قبل تصویر سالن خلوتی از دادسرای محل خدمتش که آن را یک سحرگاه ثبت کرده بود، منتشر کرد و ذیل آن نوشت: «به امید روزی که مثل کشور‌های پیشرفته روز و شب، دادسرا‌های ما خالی از مراجعه‌کننده باشد.»
در تمام سال‌های گذشته فقط یک راه پیش‌روی ساختار قانونی کشور وجود داشته و آن دستگیری و مجازات مجرمان بوده است. پلیس طرح‌های بسیاری را برای بازداشت مجرمان به اجرا می‌گذارد. قرارگاه‌های مبارزه با سرقت مدام تشکیل و شمار زیادی از مجرمان بازداشت و روانه زندان می‌شوند. بسیاری از مأموران پلیس در جریان این عملیات‌ها به شهادت می‌رسند و خانواده‌هایشان دغدار می‌شوند، با این حال جرائم با شدت بیشتری در حال بروز است. دنبال کردن سرنخ هر سرقت برای پلیس کار آسانی است، اما اینکه چرایی وقوع سرقت از بین برود، جایی خارج از محدوده پلیس و قضایی تعریف می‌شود. هر فردی که به اتهام سرقت دستگیر می‌شود و به زندان می‌افتد با خودش فکر می‌کند، بالاخره از پشت میله‌ها به جامعه بازمی‌گردد و مثل ماهی که در دریا رها می‌شود آزادانه به هر جایی که بخواهد می‌رود، بدون اینکه نظارتی روی آن باشد. در این مرحله ترس او از دستگیری و زندان ریخته است؛ بنابراین عقل حکم می‌کند چرایی عمل مجرمانه‌اش بررسی شود. در مدتی که زندان بوده برایش پرونده شخصیت تشکیل می‌شود، اما این موضوع دنبال نمی‌شود. همه افرادی که مشغول سرقت هستند در گروه سنی جوان هستند. گروه سنی که باید نیروی فعال کار کشور باشد و از توانش برای آبادانی و پیشرفت کشور استفاده شود، اما سال‌هاست که به این امر وقعی گذاشته نمی‌شود، به‌خاطر همین مدام بر دامنه سرقت‌ها افزوده می‌شود.