حفظ ارزش پول ملي آنقدر از اهميت بالايي برخوردار است كه همين امر بانك مركزي برخي از كشورها را به استقلال رسانده است تا مردمي كه سال‌ها براي جمع‌آوري سرمايه ارز رايج كشور را جمع‌آوري كرده‌اند، در طول زمان با افت ناجوانمردانه ارزش ارزهاي خود مواجه نشوند.
تصور كنيد يك فرد در اثر سال‌ها كار و پس‌انداز موفق به جمع‌آوري سرمايه‌اي شده اين در حالي است با چاپ پول بدون پشتوانه يا بد‌پشتوانه (از نظر دستيابي و سرعت نقد‌شوندگي) مي‌توان قدرت خريد يا ارزش حقيقي سرمايه نقدي افراد را دستخوش تغيير كرد. حفظ و تقويت ارزش پول ملي جزو وظايف ذاتي تمامي بانك‌هاي مركزي كشورها مي‌باشد، اين در حالي است كه در كشورهاي توسعه‌يافته براي آنكه خيال مردم را براي حفظ ارزش حقيقي پول راحت كنند، نهاد بانك مركزي را مستقل كرده‌اند تا اين نهاد تحت فشار جريان‌هاي سياسي اقتصاد و سازمان پول در جامعه را به ضرر مردم تغيير ندهد.
بله پول (به مفهوم اقتصادي‌اش) براي خود اقتصاد دارد؛ اقتصادي كه برخي از اقتصاد‌دان‌ها اهميت وي‍‍‍‍‍ژه‌اي براي آن قائلند و تعادل در اقتصاد را تا حد زيادي در گرو سلامت بخش پولي عنوان مي‌كنند.
در هر اقتصادي وظايفي چون 1- ابزار مبادله و پرداخت 2- واحد شمارش 3- ذخيره ارزش‌هاي اقتصادي4- ابزاري براي پرداخت‌هاي انجام‌نشده (پرداخت‌هاي آتي) براي پول تعريف مي‌شود.
اگرچه در نگاه اول پول، اشكال مختلف اسكناس و مسكوكات را در ذهن متبادر مي‌كند اما مفهوم پول در اقتصاد بسيار فراتر از يك اسكناس است و سازماني پيچيده از همين اسكناس‌ها در اقتصاد خلق مي‌شود.
براي برقراري تعادل در اقتصاد ناگزير به تعادل در نقدينگي هستيم اما پيش از آن بايد تعاريفي را ارائه دهيم تا بدانيم اگر پول به معناي حقيقي آن از ميزان دارايي‌هاي بانك مركزي فراتر رود، چگونه در جامعه تورم شكل مي‌گيرد.
مجموع ميزان اسكناس و مسكوكات و همچنين حساب‌هاي سپرده ديداري (حساب جاري كه قابليت اخذ پول با چك را دارا باشد) را به عنوان حجم پول در جامعه به شمار مي‌آوريم. (حجم پول= ميزان اسكناس و مسكوكات + حساب‌هاي سپرده ديداري). همچنين مجموع سپرده‌هاي مدت‌دار و سپرده‌هاي قرض‌الحسنه را به عنوان شبه‌پول مي‌شناسيم. (شبه پول سپرده‌هاي مدت‌دار سپرده‌هاي قرض‌الحسنه).
در اين بين مجموع حجم پول و شبه‌پول را به عنوان حجم نقدينگي در اقتصاد مي‌شناسيم. (حجم نقدينگي = حجم پول + شبه‌پول).
حال پايه پولي به نسبت ميان اسكناس عرضه شده توسط بانك مركزي و مجموع دارايي‌هاي اين بانك كه به عنوان پشتوانه اسكناس قابل قبول باشد، گفته مي‌شود. هرچه اين نسبت بزرگ‌تر باشد، ميزان نقدينگي و به تبع آن تورم بيشتر است، به عبارت ديگر بزرگ بودن اين نسبت نشانگر پايين بودن ارزش پول است.
در اين بين بايد گفت منابع پايه پولي همان دارايي‌هاي بانك مركزي است كه شامل: ۱- ذخاير ارزي ۲- استقراض دولت از بانك مركزي ۳- ساير دارايي‌ها ۴- تسهيلات اعطايي به بانك‌هاي تجاري مصارف پايه پولي همان بدهي‌هاي پولي مي‌باشد. توضيحات فوق از اين باب ارائه شد كه بگوييم در اثر ايجاد هر يك ريال پول بدون پشتوانه يا بد‌پشتوانه (از منظر دسترسي يا ترديد در دسترسي به‌موقع) توسط بانك مركزي چندين برابر يك ريال در اقتصاد پايه پولي رشد مي‌يابد زيرا اعتباري كه از ناحيه چاپ پول ايجاد مي‌شود معمولاً از نظر‌ها پنهان مي‌ماند و حال آنكه اعتبار خط‌شده در اثر چاپ پول چندين برابر پول ايجاد‌شده به شمار مي‌رود.
براي درك مقوله انتشار پول كافي است انتقادهاي بيرحمانه دولت يازدهم را به مسكن مهر و 50هزارميليارد توماني كه به واسطه اين طرح به اقتصاد ايران تزريق شده است، به ياد آوريم، بنا به ادعاي دولت منابع مسكن مهر بيش 10تا 20درصد تورم را به اقتصاد تحميل كرده بود.
حال با كمال تعجب بايد عنوان داشت كه هنوز دولت روحاني به نيمه راه نرسيده است، به اندازه كل پروژه مسكن مهر پول به اقتصاد ايران تزريق كرده، البته دولت مدعي است خالص دارايي‌هاي بانك مركزي را به واسطه انتقال ارزهاي بلوكه‌شده به اين نهاد افزايش داده و در ازاي اين ارزها بانك مركزي پول چاپ كرده اما بايد عنوان داشت كه دولت مال بدي را به بانك مركزي انداخته است؛ مالي كه شايد حالا حالا‌ها نتوان آن را به دست آورد.
در اين بين براي درك حجم 50هزارميليارد تومان پولي كه چاپ شده است، بايد گفت كه اين ميزان برابر است با يك‌چهارم بودجه عمومي كشور در سال 93 يا كل تأمين مالي صورت‌گرفته در طرح مسكن مهر.
لازم به ذكر است اثر تورمي چاپ 50هزارميليارد تومان پول توسط بانك مركزي، به زودي خود را در اقتصاد ايران نشان مي‌دهند و مردم بايد در انتظار بي‌ارزش‌تر شدن ريال‌هايشان در برابر ساير ارزها چون دلار، پوند، يورو، درهم و... باشند، اين امر در حالي اتفاق مي‌افتد كه طي سال‌هاي گذشته بسياري از مردم جامعه با اين خيال كه بانك مركزي حافظ ارزش دارايي نقدي آنها‌ست، اقدام به نگهداري نقدينگي كرده‌اند. حال بايد مجدد به رؤياي استقلال بانك مركزي بازگرديم و فكر كنيم اگر نهاد بانك مركزي مستقل بود، امروز نرخ تسريع ريال با دلار يا طلا در چه شرايطي به سر مي‌برد.
