آمارها نشان مي دهد ایران با متوسط تولید ۳۰۰ تن در سال، ۹۳ درصد ازمجموع
تولید جهانی زعفران را به خود اختصاص داده واين موضوع موجب شده تا در این زمینه مقام
اول را بدست آورد. اسپانیا نيز با تولید متوسط ۲۵ تن، مقام دوم و کشورهای هندوستان،
جزایر اسپرون روسیه، سنگاپور، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا
و یونان نيز ازجمله كشورهايي به شمار مي روند كه با تولید متوسط ۲۵تن، مجموعاً مقام سوم را به خود
اختصاص داده اند.
درحالي كه شهرستان های قائن، بجستان، فردوس، سرایان و بیرجند در استان
خراسان جنوبی وزاوه ، تربت حیدریه، تایباد، باخرز، گناباد و سبزوار و نیشابوردر استان
خراسان رضوی تا سالها يكه تاز كشت وتوليد زعفران در كشور بودند، اما ازآنجا كه عفران
گياهي است نيمه گرمسيري و در نقاطي که داراي زمستانهاي ملايم و تابستان گرم و خشک باشد
بخوبي مي رويد موجب شد تا درسالهاي اخير مناطق ديگري دراستان‌های فارس ، کرمان ، لرستان
،تهران وقم نيز كه داراي چنين ويژگي آب
وهوايي بودند نيز به جمع توليد كنندگان زعفران بپيوندند.
سايه مشكلات داخلي روي سر زعفران
زعفران از جمله گياهاني به شمار مي آيد كه بالاترين ميزان ارزش غذايي ودارويي را دارد با
اين وجود درحالي كه بايد از فروش بالا و بيشترين سود را براي توليد كننده به
ارمغان آورداما درحقيقت اين طور نيست.
بررسي ها نشان مي دهد با وجود افزايش قيمت هزينه ها اما چند سالي است
كه قيمت اين محصول ثابت مانده ودر برخي موارد نيز از كاهش محسوسي برخوردار بوده
است.
غلامرضا احمديان از زعفران كاران قديمي قائنات درخصوص مشكلات اين صنف به جوان مي گويد:"درحالي كه هرساله قيمت
پياز زعفران وخدمات كشاورزي بالا مي رود اما قيمت زعفران يا افزايش پيدا نكرده واگرهم
بالا رفته نسبت به هزينه ها بسيار اندك است."
وي مي افزايد:" شيوع آفت
وبروز سرما ازجمله مشكلاتي است كه مي تواند زحمات يكساله زعفران كاران را
به باد دهد."
دلالها وواسطه ها نيز از جمله معضلاتي هستند كه همواره برسر محصولات
توليدي خصوصا دربحث كشاورزي سايه افكنده اند كه دراين ميان اين مو بايد به اين
معضل در فروش زعفران اشاره كرد.
چندسال پيش بود كه دوكشور افغانستان وچين به جرگه توليدكنندگان زعفران
در جهان پيوستند هرچند تا كنون از لحاظ كيفيت وكميت نتوانسته اند با اين محصول
ايراني رقابت جدي داشته باشند اما اين موضوع موجب شده تا دلالان بالاترين سودرا
ازاين موضوع ببرند.
احمديان دراين خصوص مي گويد:"درسالهاي اخير برخي از دلالان با
واردكردن زعفران ازچين وافغانستان وفروش آنها به نام محصول ايراني بيشترترين ضربه
را به توليدكنندگان زده اند چراكه اين موضوع باعث زير سوال رفتن كيفيت وكاهش قيمت
زعفران ايران شده است."
اما مشكلات داخلي تنها به اينها ختم نمي شود چرا كه نبود نظارت براين
بازار موجب شده تا عده اي سودجو با استفاده ازروش هاي متغلبانه محصولات تقلبي رابه
جاي اصلي به فروش رسانده وكم كم اعتماد خريداران را به اين محصول كاهش دهند.
در همين راستا نايب رييس شوراي ملي زعفران دراين خصوص به جوان مي گويد:
"نبود نضارت برزعفران توليدي موجب شده تاباوجود قيمت بالايي كه خريدار براي
زعفران مي پردازد اما محصول تقلبي به دستش برسد."
محسن احتشام مي افزايد:"قدرت بالاي رنگ دهي خاصيت دارويي وميزان
رطوبت موجود در زعفران از جمله عواملي است كه تاثير بسياري در كيفيت اين محصول
دارد."
اين صادر كننده نمونه ادامه مي دهد:"نبود نظارت وكنترل از سوي
سازمانهاي ذي ربط موجب شده تا زعفران تقلبي در بازار به راحتي جولان دهد اين
درحالي است كه بايد براي اين محصول استاندارد اجباري وپروانه ساخت صادر شود تا مردم به راحتي بتوانند
جنس اصل را تهيه كنند ."
نه صادرات مطلوب است نه بازار داخلي
آمارها نشان مي دهد، درحالي
كه طي سالهاي 92و 93ميزان صادرات زعفران به ترتيب 137و147 بود اما بروز برخي
مشكلات از جمله تحريم ها وتوليد اين محصول در كشورهايي همچون چين وافغانستان موجب شدتا اين ميزان صادرات طي سال 94 به 107تن
برسد.
به طوري كه درحال حاضر هم
اكنون سهم كشوراز صادرات زعفران از 80درصد به 50 درصد رسيده است.
نايب رييس شوراي ملي زعفران دراين خصوص دراين خصوص مي
گويد:"تحريم ها ونخريدن زعفران از سوي برخي ازكشورهاي خليج فارس خصوصا
عربستان واعمال تعرفه 35درصدي واردات اين محصول موجب شده تا درسالهاي اخير به شدت
ميزان صادرات كاهش پيدا كند به طوري كه در4ماهه امسال تنها 62مليون دلار صادرات
زعفران داشتيم."
محسن احتشام مي افزايد
:"درحالي كه تا چند سال اخير اين محصول بدون كمترين تعرفه اي به عنوان صادرات چمداني ازسوي برخي
مسافران به راحتي به برخي كشورهاهمچون چين وهنگ كنگ برده مي شد اما با اعلام اينكه
اين محصول گياه درماني به حساب مي آيدبراي آن تعرفه 35درصدي تعيين شده است وگمرك
اين كشورها باشدت بااين موضوع برخورد مي كنند."
افزايش سود تسهيلات وبالارفتن تعرفه صادرات
يكي ازمشكلاتي كه توليدكننده وصادركنندگان از ان رنج مي برند بالا بودن
سود تسهيلات بانكي وتعرفه صادرات است به طوري كه در حال حاضر سود اين دو به ترتيب
20و22درصد است.
محسن احتشام دراين خصوص مي گويد : "قبلا سودتسهيلات بانكي30درصد
بود كه درحال حاضر اين ميزان به
20درصد رسيده است ،امادر بخش صادرات درحالي كه قبلا تعرفه صادرات
زعفران 13 درصد بود اكنون اين ميزان به 22درصد رسيده كه عملا قدرت رقابت تاجر
ايراني با سايرتجارزعفران در كشورهايي ازجمله اسپانيا راميگيرد كه بايد دراين
زمينه اقدامات جدي انجام بگيرد."
بررسي ها نشان مي دهد درحالي كه تا چند سال قبل زعفران تنها درخراسان
جنوبي ورضوي كشت مي شد اما هم اكنون مناطق ديگري دراستان‌های فارس ، کرمان ، لرستان
،تهران وقم نيز كه داراي چنين ويژگي آب
وهوايي بودند نيز به جمع توليد كنندگان زعفران بپيوندند. به طوري كه درحال حاضر بازار
ازاين محصول اشباه شده است .
