انتخابات مجلس شوراي اسلامي با اتمام فرآيند ثبت‌نام به مرحله جديدي وارد شده است و تمام كانديداها در انتظار نظر نهايي شوراي نگهبان قانون اساسي هستند تا رسماً زورآزمايي خود را آغاز كنند.
در اين ميان صرف‌نظر از صف‌بندي‌هاي سياسي كه در عرصه داخلي كشور وجود دارد و به ايجاد ليست‌هاي گوناگون انتخاباتي خواهد انجاميد، عوامل مؤثري در عرصه انتخابات ايفاي نقش مي‌كند كه مي‌تواند در جهت گيري و سمت و سوي رأي مردم به شدت تأثيرگذار باشد.
اين عوامل اغلب برگرفته از شرايط خاص سياسي و اقتصادي است كه در برخي مواقع خارج از كنترل نهادها و گروه‌هاي سياسي است و سبب مي‌شود كه موج رأي مردم به سمت برخي گروه‌هاي سياسي گرايش پيدا كند و يا زمينه جديدي را براي رقابت سياسي فراهم كند.
نگاهي به انتخابات مجلس شوراي اسلامي اين نكته را روشن مي‌كند كه انتخابات مجلس شوراي اسلامي به تبعيت از شرايط فعلي اقتصادي و سياسي با انتخابات‌هاي دوره‌هاي گذشته به شدت متفاوت است و عملاً به شروع دوران جديدي از فعاليت پارلمان‌هاي سياسي در ايران خواهد انجاميد.
حال در اين ميان وظيفه اصلي گروه‌هاي سياسي است كه بتوانند از اين شرايط استفاده كنند.
برجام و انتخابات
برجام يكي از مهم‌ترين نقطه عطف‌هايي است كه مي‌تواند تأثيري مهم در عرصه رقابت‌هاي سياسي و انتخاباتي داشته باشد. گرچه سقوط قيمت نفت به كمتر از 35 دلار عملاً اميد به پمپاژ دلارهاي نفتي به اقتصاد را به شدت كاهش داده است، اما بديهي است كه برداشته شدن برخي موانع از سر اقتصاد و بهبود فضاي رواني مي‌تواند تأثيري هر چند كوچك بر فضاي اقتصادي كشور به صورت كوتاه‌مدت داشته باشد و البته همين تأثير مي‌تواند زمينه‌اي براي باز جمع‌آوري رأي توسط برخي گروه‌ها و كانديدهاي خاص فراهم كند.
اين نكته به قدري واضح و روشن است كه حتي در اين ميان برخي نشريات خارجي نيز به اين نكته اشاره كرده‌اند. از جمله مي‌توان به مقاله‌اي كه در نشريه پوليتيكو منتشر شد، اشاره كرد كه در آن آمده است: ايران همچنين در تاريخ 26 فوريه انتخابات مجلس را برگزار مي‌كند و اگر تحريم‌ها لغو شود، حسن روحاني رئيس جمهور ايران و ميانه‌رو‌ها كه از توافق هسته‌اي حمايت مي‌كنند انتظار مي‌رود از اين وضعيت بهره مند شوند. تصور مي‌شود انتخابات دليلي براي حركت سريع ايران در جهت برچيدن زيرساخت‌هاي هسته‌اي اين كشور باشد.
در بخشي ديگر از اين گزارش آمده است: يك مقام وزارت امور خارجه گفت: آنها انگيزه دارند كارها انجام شود. تنها زماني كه روز اجرا فرا مي‌رسد وقتي است كه آژانس بين المللي انرژي اتمي تأييد كند ايراني‌ها اقداماتي را كه بايد انجام دهند اجرا كرده‌اند.
سرعت اقدامات ايران در برچيدن تأسيسات هسته‌اي مورد نظر در برجام به گونه‌اي بوده است كه حتي استفان مول، هماهنگ‌كننده اجراي برجام در وزارت امورخارجه امريكا نيز به آن اشاره كرده است و از تلاش وزارت امور خارجه امريكا براي همگام شدن با اين تغييرات سخن گفته است.
از سوي ديگر برخي صاحبنظران پا را فراتر نهاده و به اين نكته اشاره كرده‌اند كه دولت امريكا براي اجراي برجام به دنبال گونه‌اي از لغو تحريم‌ها است كه به حسن روحاني براي پيروزي در انتخابات كمك كند و حتي به اين دليل حاضر نيست كه در مقابل آزمايشات موشكي ايران واكنش نشان دهد.
روزنامه وال‌استريت‌ژورنال در همين رابطه مي‌نويسد: خاموش بودن دولت ايالات متحده احتمالاً به خاطر ترس از اين موضوع است كه در پيش گرفتن يك موضع مستحكم در مقابل اقدامات تحريك‌آميز ايران مي‌تواند توافق هسته‌اي را كه هنوز اجرايي نشده است، از مسير خود خارج كند. رهبر ايران تأكيد كرده است كه اگر تحريم‌هاي جديد وضع شوند، ايران از توافق كنار خواهد كشيد، چه اينكه تحريم‌ها به فعاليت‌هاي هسته‌اي مرتبط باشند و يا به تروريسم و حقوق بشر. ايالات متحده و متحدان آن از اين هراس دارند، كه هر اقدام تنبيهي يا تأخير در كاهش تحريم‌ها ممكن است به چشم‌انداز متحدان حسن روحاني، رئيس جمهوري ايران در انتخابات پارلماني آسيب بزند.اگر اين طور باشد، به معناي اين است كه زمان‌بندي اجراي توافق هسته‌اي در وهله اول انگيزه‌اي سياسي دارد و تن دادن ايالات متحده به توافق، برخلاف تصريحات اخير جان كري وزير خارجه امريكا، دست‌كم تا حدي به خاطر اميد داشتن به ايجاد تغييراتي همسو در سياست داخلي ايران است. حتي در صورت رد شدن چنين تفاسيري بديهي است كه استفاده ابزاري از يك توافقنامه بين المللي مي‌تواند ضربه سختي را به اعتبار آن وارد كند. شايد اشاره به اين تجربه ارزشمند بد نباشد كه بنا بر مصاحبه علي اكبر صالحي، وزير خارجه وقت ايران در بهار 92، مقام معظم رهبري مذاكرات مخفيانه با امريكايي‌ها را با وجودي كه طرف مقابل حاضر به ارائه نامه كتبي جهت برچيدن تحريم‌ها و به رسميت شناخته شدن غني سازي شده بود، به دليل احتمال تأثيرگذاري بر انتخابات دستور تعليق آن را دادند.
ظهور شبكه‌هاي اجتماعي
نكته ديگري كه شايد مي‌تواند در خصوص فضاي سياسي انتخابات اخير به شدت نسبت به دوره‌هاي گذشته متفاوت باشد، تاثير شبكه‌هاي اجتماعي و نرم افزارهاي موبايلي در رقم زدن نتايج انتخابات است و اين در حالي است كه تنها ابزار انتخاباتي در دوره گذشته كه چنين فراگيري در سطح كشور داشته است، شبكه تلفن همراه بوده است.
هميشه آغاز فصل انتخابات همراه است با فصل انواع و اقسام تبليغات مختلف، از پوستر و بنرهاي تبليغاتي بگيريد تا ديدارهاي مردمي متنوعي كه در تمام اين فعاليت‌ها تلاش مي‌شود رأي بيشتري را به همراه داشته باشد. امسال در اين دوره انتخابات با فصل جديد و پديده نوظهور تبليغات روبه‌رو هستيم كه به نظر مي‌رسد برخي كانديداهاي انتخابات مجلس قصد دارند بهترين بهره را از اين پديده ببرند.
در بين شبكه‌هاي اجتماعي موبايلي هم اكنون فراگيرترين نرم افزار مورد استفاده در حوزه تلفن همراه تلگرام است. بر طبق سخنان دبير شوراي عالي فضاي مجازي كشور 22 ميليون نفر در كشور عضو تلگرام هستند و ازاين تعداد 15 ميليون نفر فعالند.
در خصوص نحوه فعاليت اين افراد نيز در اين باره عنوان شده است كه اين ۱۵ ميليون نفر از اين فضا براي بازي استفاده مي‌كنند. واقعيت آن است كه صرف‌نظر از صحت و نادرستي اين گفته شبكه‌هاي اجتماعي به خصوص تلگرام قدرت خود را در موج‌سازي در شبكه اجتماعي به خوبي نشان داده‌اند كه دو وجه از آن را مي‌توان در تشييع جنازه مرتضي پاشايي خواننده پاپ و همچنين بحث اسيد پاشي و فضاي نا امني كه در جامعه به وجود آمد به خوبي مشاهده كرد.
مورد دوم به خوبي نشان داد كه اين فضا چه قدرتي در ايجاد توهم نا امني و يا حتي هر نوع جوسازي رواني دارد بدون آنكه اصلا اتفاقي روي داده باشد. اين اتفاق يك بار تكرار شده است و بار ديگر در هر مقطعي از جمله انتخابات مجلس نیز می‌تواند تكرار شود.
فعالان سياسي نيز از اين مسئله غافل نيستند، كما اينكه اغلب گروه‌هاي سياسي كه قدرت ابراز وجود هم در فضاي قانوني كشور را ندارند درفضاي تلگرام اقدام به تبليغات گسترده و حتي عضو گيري نيز مي‌كنند. نمايندگان مجلس شوراي اسلامي نيز حضوري جدي در تلگرام دارند و نامزدهاي انتخابات مجلس شوراي اسلامي از هم اكنون برنامه‌هاي خود را براي استفاده از اين نرم افزار تدارك ديده‌اند.
با اين وصف به نظر مي‌رسد اين شبكه نقش متفاوت خود را در انتخابات پيش رو در هفتم اسفند 1394 (مجلس خبرگان رهبري و مجلس شوراي اسلامي) ايفا خواهد كرد.
درباره انتخابات پيش‌رو ويژگي‌هاي متفاوتي برشمرده شده است. از افزايش كانديداها تا توجه به ويژه به خبرگان يا حضور چهره‌هاي سرشناس اما شايد مهم‌ترين خصوصيت كه اين انتخابات را با تمام ادوار گذشته متفاوت مي‌سازد قابليت تاثير‌گذاري تلفن‌هاي هوشمند در تبليغات و معرفي و رقابت باشد.
اين تأثيرگذاري نتايج مثبت و منفي فراواني خواهد داشت كه تا زمان وقوع شايد نتوان به درستي آن را تحليل كرد.
