برگزاری دوازدهمین همایش اساتید تفسیر قرآن در دارالقران علامه طباطبایی

اشاره: در سي و پنجمين سالگرد ارتحال حضرت آيت الله علامه طباطبائي صاحب تفسير گرانقدر «الميزان» ، دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن با حضور مراجع عظام تقليد حضرات آيات عظام نوري همداني، جوادي آملي، جعفر سبحاني و اساتيد سطوح عالي و خارج حوزه عليمه قم و مفسران قرآن در بيت شريف مرحوم علامه طباطبائي که به دارالقرآن تبديل شده است، برگزار شد. آنچه در پي مي‌آيد گزارشي از اين همايش عظيم سه روزه علما، فضلا و اساتيد حوزه در اين همايش قرآني است.

آيت الله حسيني بوشهري:

علامه طباطبائي مطيع مرجعيت بود

مدير حوزه هاي علميه گفت: بايد قدر بزرگان حوزه امروز را بدانيم که اگر روزي ديگر در ميان ما نبودند، افسوس فقدان اين سرمايه‌ها را نخوريم.

آيت الله حسيني بوشهري، سه شنبه 26 آبان ، در مراسم دوازدهمين همايش اساتيد تفسير حوزه علميه که در دارالقرآن علامه طباطبايي برگزار شد اظهارداشت: شايد در هيچ مکتبي همچون اسلام اين چنين سرمايه گذاري نشده است؛ قرآن 80 مرتبه از علم و عالم سخن به ميان آورده؛ دانشمند فرانسوي نيز انگيزه خود را از ترجمه قرآن، همين مساله بيان کرده است.

وي افزود: در رابطه با ايمان، تقوا و استقامت، آيات اميدبخشي در قرآن بيان شده است؛ يک عالم دين، در سايه يک پشتکار عظيم، شناسنامه کلام نوراني امام کاظم(ع) مي شود که در خصوص اين فرد اين همه برکات را ذکر کرده اند.

مدير حوزه هاي علميه گفت: اين عالم خودساخته، هميشه خود را مطيع مرجعيت مي دانست و اين التزام را به شکل عملي بيان مي کردند.

وي تصريح کرد: امام کاظم(ع) ما را به خانه بزرگاني چون علامه طباطبايي رهنمون مي سازند که با قرآن، به شبهات پاسخ داده و شک ها را به يقين مبدل کرده اند و راهگشاي زندگاني ماست.

عضو مجلس خبرگان رهبري بيان کرد: شاگردان برجسته ايشان بيان مي کردند که علامه هيچگاه در زندگي خود از کلمه «من » استفاده نمي کردند.

وي افزود: علامه در شرايط فقر و ساده زيستي، هميشه با تواضع رفتار مي کرد و خودشان درب منزل را براي ميهمانان باز مي کردند؛ يکي از شاگردان ايشان مي گفت که در زمستان مشاهده کردم که ايشان در خانه از سرماي شديد مي لرزيد و حتي نفت نيز در خانه نداشت.

مدير حوزه هاي علميه گفت: مرحوم علامه بيان مي کردند که از الميزان تعريف نکنيد، زيرا ممکن است اين تعاريف را باور کنم؛ همه اين همايش ها براي اين امر است که همه رفتارهاي ما رنگ علامه را به خود بگيرد.

حوزه قدردان زحمات علامه طباطبائي است

وي تصريح کرد: علامه بيان مي کند که 17 سال مشغول تحقيق بودم و شب هاي بهار و تابستان را تا صبح نمي خوابيدم؛ ايشان براي الميزان، 20 سال تلاش کرد و امروز بايد بگوييم که حوزه قدردان شماست و تفسير شما متن درسي ماست و اين تفسير بزرگ شمرده مي شود؛ بدايه، نهايه و اصول فلسفه و رئاليسم شما مورد مراجعه فضلاي ماست.

عضو مجلس خبرگان رهبري بيان کرد: روزي که شما در تنهايي تفسير مي گفتيد و گاهي نيز به شما اشکال مي کردند ولي امروز بيش از 400 درس تفسير در حوزه علميه برپا مي شود و همه اينها ثمره آن شجره طيبه است.

وي افزود: اگر خداوند بنده اي را براي امور بندگان بخواهد، به او شرح صدر مي دهد؛ اين قدرت تحمل و بردباري است که افرادي مثل علامه را پرورش مي دهد؛ علامه شخصيتي فوق العاده بوده، ولي متاسفانه تا بزرگي اين چنين در ميان ماست، قدر او رانمي دانيم ولي پس از رحلت ايشان، حسرت مي‌خوريم.

تفسير الميزان تنها تراوش فکر و انديشه علامه نبود

مدير حوزه هاي علميه گفت: شهيد مطهري در خصوص علامه بيان مي کند که تفسير الميزان با اين قدرت و قوت، تراوش فکر و انديشه تنها نيست، بلکه اين مساله سر از الهامات غيبي در مي آورد.

وي تصريح کرد: علامه به پياده روي علاقه فراوان داشت و هميشه در حال ذکر بود؛ ايشان از رفتن به سمت دنيا و منافع مادي، ما را به زهد دعوت مي کنند و اين مساله نشانه همان مساله اي است که امام کاظم(ع) فرمودند.

عضو مجلس خبرگان رهبري بيان کرد: علامه، 10 سال پس از بازگشت از نجف در يکي از روستاهاي تبريز کشاورزي مي کردند؛ خداوند اين انسان را رفعت مي دهد و باعث مي شود که اين شخصيت در قله بماند؛ ايشان اراده اي قوي و استوار داشت.

وي افزود: آيت الله سيد احمد خوانساري در هنگامي که در اتاق عمل بود و زماني که خواستند ايشان را بيهوش کنند گفت، من نيازي به بيهوشي ندارم من به اذکار خود مشغولم و شما کار خود را انجام دهيد.

مدير حوزه هاي علميه گفت: ايشان به قدري غرق در مطالعه بود که پزشکان در اواخر عمرشان گفته بودند که سلول هاي مغزي ايشان به قدري کار کرده اند که اين سلول ها اشباع شده اند.

وي تصريح کرد: بايد قدر بزرگان حوزه امروز را بدانيم که اگر روزي ديگر در ميان ما نبودند، افسوس فقدان اين سرمايه ها را نخوريم.

آيت الله العظمي نوري همداني:

علامه طباطبائي اعتقاد داشت مردم بايد بر اقتصاد نظارت کنند تا فقر از بين برود

خداوند اموال را قوام زندگي مردم معرفي کرده است پس اين موضوع بسيار مهم است و نبايد اجازه دهيم که اموال در دست سفها بيافتد؛ ايشان بيان مي کنندکه در موضوع اقتصاد مردم بايد نظارت کنند تا فقر از بين برود.

حضرت آيت الله نوري همداني، سه شنبه 26 آبان، در دوازدهمين همايش اساتيد تفسير حوزه در دارالقران علامه طباطبايي گفتند: علامه شخصيتي اصولي، اخلاقي،تفسيري، تاريخي، روايي و رجالي و فقهي و... بودند و همه عناصر علمي و اخلاقي و عرفاني رادر خود داشتند.

معظم له افزودند: ايشان خدمت بسيار بزرگي به عالم اسلام و جهان بشريت انجام دادند؛ اين بيت نيز بيتي بوده است که مي توان در اعداد في بيوت اذن الله .... قرارداد؛ خوشبختانه اين بيت امروزه با نيت خير يک خير اين چنين نورافشاني ادامه مي دهد.

اين مرجع تقليد بيان کردند: افراد بزرگ، همچون کوهي هستند که از دور عظمت ايشان درک نمي شود، ولي هرچه به آنها نزديک مي شويم اين عظمت را بيشتر درک مي کنيم.

حضرت آيت الله نوري همداني خاطرنشان کردند: بنده 5 سال افتخار شاگردي در درس اسفار و تفسير ايشان را داشتم و ايشان درس هيئت قديم و جديد را نيز در روزهاي تعطيل و پنجشنبه تدريس مي کردند که در آن شرکت مي کردم.

ايشان گفتند: ايشان خصوصيات و ويژگي هاي فراواني از نظر ادب و اخلاق و تواضع و مهرباني نسبت به شاگردان داشتند؛ وقتي پس از درس به خانه مي رفتيم، خودشان درب را باز مي کردند و با اصرار ما را در قسمت صدر مجلس مي نشاند و هرچه سوال مي کرديم با مهرباني جواب مي دادند.

علامه اي که افطار خود را با بوسيدن ضريح حضرت معصومه(س) باز مي کرد

ايشان افزودند: ايشان از نظر ولايت، شاگرد قرآن و شاگرد شايسته ائمه اطهار (ع) بودند؛ به همين خاطر هم در تدريس ايشان مشخص بود که قرآن تا چه ميزان در روح ايشان اثر گذاشته است؛ ايشان روح بسيار لطيفي داشت؛ در ماه رمضان، افطار خود را با بوسيدن ضريح حضرت معصومه(س) باز مي کرد و به اهل بيت(ع) علاقه عجيبي داشت.

معظم له بيان کردند: ايشان در مشهد سکني مي گزيدند و هر روز به حرم مشرف مي شدند و در نماز آيت الله ميلاني شرکت مي کردند و با دست لرزان خود، دستي بر درب مي گذاشتند و حالتي در زيارت داشتند که همه مردم منقلب مي شدند.

حضرت آيت الله نوري همداني خاطرنشان کردند: ايشان هيچگاه از وجوهات مصرف نمي کردند و هميشه در مضيقه اقتصادي بودند؛ در سن 70 سالگي در کوچه هاي قم به دنبال يک منزل اجازه اي مي گشتند، ولي اين منزل از ارث به ايشان رسيده است.

ايشان گفتند: علامه طباطبائي در آيه 200 سوره آل عمران، در آخرين آيه اين سوره، 50 صفحه مطلب نوشتند؛ يکي از اين مطالب، با 15 موضوع بيان شده است که ازجمله آن مي توان به رابطه انسان به اجتماع و ساختن اجتماع و اجتماع صالح و... اشاره کرد. استاد خارج فقه حوزه علميه قم افزودند: ايشان بيان مي کردند که جامعه را مردم مي سازند و مردمي که در عرصه هاي جهادي و اخلاقي و... فعاليت مي کنند بايد يک ولي داشته باشد که اين جامعه را رهبري کند؛ مفسر بزرگي مثل علامه در اين بيان، ولايت فقيه را اثبات مي کنند.

معظم له بيان کردند: ايشان علاوه بر تفسير الميزان، کتابي نيز در باب اصول دارند که حاشيه بر کفايه است؛ علامه هم حکيم بودند وهم فقيه و اصولي؛ محقق خراساني در کفايه مطالبي دارند و شيخ انصاري نيز در مکاسب مطالبي دارند که ايشان با مباني اصولي و فلسفي در اين باره مباحث جديدي را مطرح مي کردند.

حضرت آيت الله نوري همداني خاطرنشان کردند: آيت الله العظمي طباطبايي مي فرمايندکه خداوند در خصوص دو مساله تشديد و تاکيد بسياري دارند، يکي ربا است که در هفت جاي قرآن آن را با تشديد نهي کرده است و مورد ديگر، تولي کفار است.

ايشان گفتند: از آيه 5 سوره نسا، خداوند اموال را قوام زندگي مردم معرفي کرده است پس اين موضوع بسيار مهم است و نبايد اجازه دهيم که اموال در دست سفها نيافتد؛ ايشان بيان مي کنندکه در موضوع اقتصاد مردم بايد نظارت کنند تا فقر از بين برود. استاد خارج فقه حوزه علميه قم افزودند: ايشان بيان مي کنندکه جميع مال از آن جميع مردم است و بايد به شکلي اين اموال را مصرف کنند که نه اسراف شود ونه کسي بي نصيب شود.

معظم له بيان کردند: در آيه 102 سوره بقره در جلد اول الميزان، 1 ميليون و 260 هزار احتمال در معناي اين آيه را بيان مي کنند؛ يعني اين آيه به حدي ظرفيت دارد که آن را از عجايب نظم قرآن معرفي مي کنند.

فيلسوف فرانسوي که با مطالعه صحيفه سجاديه اشک مي ريخت

حضرت آيت الله نوري همداني خاطرنشان کردند: ايشان از بس که به نشر احکام اسلامي عنايت داشتند يک فيلسوف فرانسوي به نام هانري کربن که براي استفاده از منابع اسلامي به ايران آمده بود ايشان هر شب جمعه به تهران مي رفتند و به قدري با ايشان بحث کردند که هانري کربن با مطالعه صحيفه سجاديه اشک مي ريخت.

ايشان گفتند: هيج تفسيري در عالم اسلام به اين اندازه مبسوط و مشروح و جامع و کامل نوشته نشده است و هميشه بايد خود را رهين اين بزرگوار بدانيم.

از خدمات علمي حضرات آيات:

مويدي قمي و خزعلي تجليل شد

مدير دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) با اشاره به گسترش فعاليت دارالقرآن ها در سراسر کشور، ابراز داشت: حدود 2 هزار موسسه قرآني فعال هستند، اما عموما به بحث حفظ و تلاوت قرآن مي پردازند.

مرتضي نجفي قدسي شامگاه چهارشنبه 27 آبان، در دومين شب دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم که در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) برگزار شد، اظهار داشت: اين دارالقرآن با هدف احياي آثار علامه طباطبايي، اشاعه تفسير در حوزه، تقويت بخش تفسير در جامعه و آشنايي عمومي آحاد جامعه با معارف قرآن شکل گرفته است.

مدير دارالقرآن علامه طباطبايي افزود: دارالقرآني که فقط به بحث تفسير بپردازد، بسيار کم است. وي اضافه کرد: از جمله برنامه‌هاي اين دارالقرآن برگزاري همايش‌هاي متعدد تفسيري، احياي امر تفسير قرآن کريم و تربيت طلاب و مفسران است.

وي در ادامه با اشاره به برنامه‌هاي دوازدهمين گردهمايي اساتيد تفسير قرآن کريم که به مدت سه شب با حضور مراجع تقليد برگزار شد، گفت: از جمله برنامه‌هاي اين گردهمايي تجليل از مقام علمي آيت‌الله خزعلي، آيت‌الله مويدي قمي بود.

وي يادآور شد: بيت علامه طباطبايي(ره) در راستاي احياي امر تفسير قرآن و تربيت طلاب به فعاليت‌هاي تفسيري مي پردازد. مدير دارالقرآن علامه طباطبايي خاطرنشان کرد: در اين بيت شريف، علاوه بر برگزاري همايش‌هاي متعدد تفسيري، جلسات تفسير توسط علما برگزار مي شود.

نجفي قدسي در بخش ديگري از سخنان خود به خدمات شايسته مرحوم آيت الله مويدي قمي اشاره داشت و گفت: ايشان چندين سال رئيس مجمع عالي تفسير قرآن کريم بودند و حق زيادي بر مجموعه مفسران قرآن و همايش هاي تفسيري داشتند. وي با اشاره به اينکه آيت الله مويدي قمي از پيشگامان برگزاري کرسي هاي تفسير قرآن کريم در حوزه بودند، ابراز داشت: ايشان از مشوقان مفسران قرآن به شمار مي رفتند و همواره با کمال تواضع در تمام برنامه هايي که در دارالقرآن علامه طباطبايي برگزار مي شد، حضور پيدا مي کردند.

مدير دارالقرآن علامه طباطبايي با ابراز تاثر از رحلت آيت الله مويدي قمي در فاجعه منا، گفت: ايشان عاشق پروردگار بود و در اصل به وصال دوست رسيد. ايشان با اشاره به 53 سفر آيت الله مويدي قمي به سرزمين وحي، اظهار داشت: ايشان از جواني به عنوان روحاني کاروان فعاليت مي کرد و تعدد سفرها به دليل انجام وظايف مذهبي روحانيت کاروان بود.

وي با اشاره به اينکه آيت الله مويدي قمي تا پيش از سفر آخر، 39 سفر مرتبه در قالب حج تمتع به سرزمين نزول قرآن مشرف شده بود، افزود: ايشان در سال هاي اخير به دليل کهولت سن نتواسته بودند به مکه مشرف شوند.

مدير دارالقرآن علامه طباطبايي يادآور شد: مرحوم آيت الله مويدي قمي همواره مي گفت با خداوند عهد کرده ام تا زماني که چهل مرتبه شانه هايم از خوف خداوند در صحراي عرفات نلرزيده، از دنيا نروم. نجفي قدسي افزود: هنگامي که بعثه آيت الله العظمي حکيم از آيت الله مويدي براي حضور در حج دعوت کرد، برخي از نزديکان ايشان مخالفت کردند، اما اين مفسر قرآن در حرم امام رضا(ع) استخاره اي مي کنند و مي گويند به حج مشرف مي شوم که سفر بهشت است.

وي تصريح کرد: چهلمين حج تمتع آيت الله مويدي قمي به سرزمين وحي، سفري کمالي براي ايشان بود که صحراي عرفات را درک کرد و وارد سرزمين منا شد و عاشقانه با لباس احرام به ديدار معبود شتافت. مدير دارالقرآن علامه طباطبايي افزود: آيت الله مويدي قمي از برگزيدگان خداوند بود و بدون ترديد از درجات والاي بهشت برخوردار است.

مدير دارالقرآن علامه طباطبايي با بيان اينکه به ابعاد علمي، معنوي و عرفاني مرحوم آيت الله خزعلي کمتر پرداخته شده است، گفت: ايشان سابقه اي ممتد در حوزه هاي علميه و بحث تفسير از زمان آيت الله العظمي بروجردي داشتند و از افراد ممحض در تفسير به شمار مي رفتند.

آيت الله مسعودي خميني: عظمت تفسير الميزان در آينده هويدا مي‌شود

عضو جامعه مدرسين با تاکيد بر اينکه به اين زودي ها عظمت تفسير الميزان مشخص نمي شود، خاطرنشان کرد: علامه طباطبايي تفسيري نوشته است که هنوز هم خيلي افراد نمي توانند اين تفسير را متوجه شوند.

آيت الله مسعودي خميني از اساتيد حوزه علميه قم، چهارشنبه شب در دومين شب دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم که در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) برگزار شد، با اشاره به اينکه باطن علامه طباطبايي را نمي توان براي افراد تفسير کرد، اظهار داشت: ايشان شخصيتي عالم و عامل بود و علاوه بر اينکه عمل به شريعت داشت، چشم و دلش به سوي ملکوت باز شده بود.

وي با اشاره به جزوه تدوين شده از سوي فردي براي نقد الميزان، گفت: علامه طباطبايي نسبت به اين موضوع تصريح داشت که «بله بنده اشتباه زياد دارم و معصوم نيستم، اما اشتباهي که اين آقا متوجه شود را بنده ندارم».

اين عضو جامعه مدرسين افزود: امروز نيز در گوشه و کنار برخي افراد حرف هايي بر نقد الميزان مي زنند؛ اما اين اثر نقد دارد، ولي نقدي که اين آقايان بفهمد، ندارد.

آيت الله مسعودي خميني تصريح کرد: هيچ مسئله اي در حکمت، فقه، عرفان و فلسفه براي علامه طباطبايي پيش نيامد که براي ايشان لاينحل باشد.

وي با اشاره به خاطره اي از مرحوم شيخ علي سعادت پرور از شاگردان اصيل علامه طباطبايي(ره)، ابراز داشت: ايشان تعريف کرد که علامه طباطبايي در عصر روز عرفات در مکه معظمه، دعاهايي مي خواندند و از چادرها دور شدند و بنده به دنبال علامه رفتم تا اينکه مشاهده کردم ايشان سرش را روي خاک هاي زمين عرفات گذاشته است و شعر «صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را * که سر به کوه و بيابان، تو دادهاي ما را» زمزمه مي کردند و اشک زيادي مي ريختند.

اين عضو جامعه مدرسين همچنين خاطره ديگري از علامه طباطبايي(ره) نقل کرد و ابراز داشت: در بعد از ظهر يکي از زمستان هاي سرد، خدمت ايشان رسيدم که در حال لرزيدن از شدت سرما بودند؛ از اين فقيه بزرگ دليل اين مسئله را جويا شدم که گفتند نفت نداريم. وي يادآور شد: بنده از علامه طباطبايي سوال کردم که چرا نفت نداريد؛ ايشان پاسخ داد کسي نبود که برود براي بنده نفت بگيرد، اما مي خواست اين را بگويد که پول خريد نفت نداشتم.

اين عضو جامعه مدرسين در پايان با تاکيد بر اينکه به اين زودي ها عظمت تفسير الميزان مشخص نمي شود، خاطرنشان کرد: علامه طباطبايي تفسيري نوشته است که هنوز هم خيلي افراد نمي توانند اين تفسير را متوجه شوند.

حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال: علامه طباطبايي چشمه هاي علم و معرفت را در تفسير الميزان گشود

مدير حوزه علميه استان قم با اشاره به جايگاه رفيع تفسير الميزان، گفت: علامه طباطبايي(ره) چشمه هاي زلالي را در بيان آيات قرآن بر حوزه‌هاي علميه گشوده است.

حجت الاسلام والمسلمين احمد فرخ فال شامگاه چهارشنبه 27 آبان ، در دومين شب دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم که در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) برگزار شد، با گراميداشت سالگرد ارتحال اين فيلسوف مخلص و مفسر کبير، اظهار داشت: از مجمع عالي تفسير و بزرگاني که در احياي معارف اصيل تبيين شده تفسير علامه طباطبايي(ره) در اين بيت شريف گام بر مي دارند، تشکر مي کنم.

وي همچنين با تجليل از شخصيت مرحوم آيت الله مويدي قمي، ابراز داشت: ايشان عضو موثر هيئت رئيسه مجمع عالي تفسير بود و هرگاه در محضر ايشان رسيديم، با يک دنيا اخلاص ما را همراهي مي کردند تا علوم قرآن و تفسير در حوزه علميه قم احيا شود.

مدير حوزه علميه استان قم با اشاره به اينکه در گذشته آمار کرسي هاي تفسير از اعداد يک درس تجاوز نمي کرد، گفت: سال گذشته بيش از 400 کرسي تفسير در حوزه علميه قم برگزار شد که تلاش و زحمات مرحوم آيت الله مويدي قمي در وضعيت پوياي امروز کرسي هاي تفسير به ياد مانده است.

حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال با بيان اينکه برخي مراجع سلف افسوس مي خوردند که چرا در ارتقاي تفسير و علوم قرآني اهتمام بيشتري نداشته اند، ابراز داشت: امروز بايد شکرگزار پيشگاه عدل الهي باشيم که از منبع فيض شخصيت مخلص و فداکار علامه طباطبايي(ره) بهره گيري مي کنيم.

وي با اشاره به اينکه برخي گروه ها توجه به تفسير از سوي يک فقيه را دون شان مي دانستند، گفت: علامه طباطبايي(ره) مشي خود را با آغاز يک حرکت تفسيري در قرآن آغاز کردند و با اخلاص به پايان بردند و با شجاعت کامل در فواصل مختلف، پرده ها را کنار زدند و نورانيت آيات قران را نمايان کردند.

رئيس مجمع عمومي جامعه مدرسين افزود: علامه طباطبايي با صبوري، متانت و علميت پاسخ درست و فهميده را به کساني که برداشت نادرستي از مباني قرآن داشتند و مسير را اشتباه رفته بودند، مطرح مي کرد به گونه اي که آنها فکر نمي کردند از چنين مفاهيم بلندي غافل بوده اند.

حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال به نقل خاطره از حضور علامه طباطبايي در اصفهان پرداخت و گفت: ايشان دو يا سه سال بعد از پيروزي انقلاب به مجلس و محفل باعظمتي از حضور علما در اصفهان دعوت شدند؛ پيش از ورود به محفل، يکي از اساتيد مذهبي و بزرگوار که اهل فکر و تدبر در قرآن بود محضر ايشان رسيد و سوال نامناسبي کرد و قالب سوال به گونه اي نبود که درمقابل علامه از اين الفاظ استفاده شود اما علامه طباطبايي به اين شخصيت بزرگوار با متانت پاسخ دادند.

وي افزود: علامه طباطبايي(ره) چشمه هاي زلالي را در بيان آيات قرآن بر حوزه هاي علميه گشوده است که شايد اگر شخصيت هايي نظير حضرت آيت الله جوادي نبودند، اين چشمه ها هميشه مخفي مي ماند.

مدير حوزه علميه استان قم با بيان اينکه علامه طباطبايي در بيان آيات محکمات و متشابه غوغا کرده است، ابراز داشت: ايشان چشمه هاي علم و معرفت را در تفسير الميزان باز کرده است.

حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال افزود: علامه طباطبايي تصريح دارد که نبايد اين گونه تصور شود که هرکجا بحث متشابه در قرآن آمده، منظور آن محکم و متشابه اصطلاحي رايج است.

وي با اشاره به اينکه علامه طباطبايي معتقد است هرگز به عنوان يک مفسر نبايد قائل به اين باشيم که بياني براي قرآن هستيم، ابراز داشت: علامه مي گويد آيات محکمات بياني براي متشابهات است و اشتباه کردند کساني که «وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» را به مفسرين غيرمعصوم تفسير کرده اند.

رئيس مجمع عمومي جامعه مدرسين افزود: ائمه معصومين بعد از پيامبراکرم(ص)، در هرعصري بيان قرآن هستند و متصوفه، متکلمين، فلاسفه و اديبان نمي توانند بياني براي قرآن باشند.

مدير حوزه علميه استان قم با اشاره به اينکه علامه تاکيد دارد آيات متشابه را بايد با آيات محکمات متوجه شد، گفت: همچنين ايشان معتقد است «کساني که گفتند فقط قرآن براي ما کافي است» اشتباه بزرگي کردند، چرا که آنها «اولي الامر» نمي توانند باشند.

رئيس مجمع عمومي جامعه مدرسين افزود: علامه طباطبايي با استدلال عميق و درست مي گويد، اولي الامر معصومين(ع) هستند.

حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال تصريح کرد: مرحوم علامه طباطبايي با همين مبنا مي گويد کسي نمي تواند قرآن را به طور عميق درک کند؛ مگر اينکه پاک شود و براساس آيه تطهير، اهلبيت(ع) پاک هستند.

وي افزود: افتخار علامه طباطبايي(ره) و مفسران بزرگ ما اين است که در فهم و تفسير قرآن به کلمات اهلبيت(ع) مراجعه داشتند.

مدير حوزه علميه قم يادآور شد: علامه طباطبايي با شخصيت عميق فکري خود بحث روايي مي کرد و براساس کلام ائمه معصومين(ع)، قرآن را تفسير کرده است. حجت الاسلام والمسلمين فرخ فال در پايان خاطرنشان کرد: کساني که شعار دادند قرآن براي ما کافي است و «وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» را به گونه ديگري تفسير کردند، جفا به مکتب،آيات قرآن و پيامبر(ص) داشتند و راه را کج رفتند.

حجت الاسلام والمسلمين خزائلي: کرسي‌هاي تفسير در حوزه

رونق گرفته است

دبير دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم از برگزاري انتخابات مجمع عالي تفسير قرآن کريم خبر داد و گفت: انتخابات اين مجمع در پايان سال برگزار خواهد شد و اميدواريم مورد استقبال و مشارکت همه اساتيد تفسير قرار بگيرد.

حجت الاسلام والمسلمين محمدعلي خزائلي شامگاه چهارشنبه 27 آبان، در دومين شب دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم که در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) برگزار شد، با اشاره به اينکه قرآن کريم در آيات متعددي بيانگر عظمت و محتواي بسيار عالي خود است، اظهار داشت: قرآن براساس تدبر، تفکر و تفقه ما را به شناخت و عمل به خود دعوت مي کند.

وي با اشاره به حديثي از رسول اکرم مبني بر اينکه حاملان قرآن، عارفان بهشت هستند، تصريح کرد: علامه طباطبايي(ره) عارف به معناي واقعي بود و بهره گيري از مباني عظيم قرآن کريم موجب شد که ايشان عظمت يابند.

دبير دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم در بخشي از سخنان خود با اشاره به فداکاري هاي رزمندگان اسلام، ابراز داشت: کساني که جهاد کرده و به تامين امنيت ما مي پردازند و در مرزهاي جمهوري اسلامي جانبازي مي کنند، به تعبير نبي مکرم اسلام پيشگامان اهل بهشت هستند.

حجت الاسلام والمسلمين خزائلي همچنين با تقدير از خدمات شايسته مرحوم آيت الله مويدي قمي، اظهار داشت: هنگامي که از اين استاد برجسته تفسير با اين علميت و سابقه براي حضور در مجمع عالي تفسير دعوت به عمل آمد، ايشان متواضعانه پذيرفتند و واقعا کمال جديت و صميميت و فروتني را از خود نشان دادند.

وي در ادامه با اشاره به سابقه تاسيس چهل ساله مجمع عالي تفسير قرآن کريم، گفت: اين مجمع با کمترين بضاعت اما با بيشترين حمايت تاسيس شده است. اين استاد تفسير حوزه، افزود: قرآن کريم ما را به حمايت خود وعده داده است چرا که اين نور، همگان را به سوي خود جذب و جلب مي کند.

دبير دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم با اشاره به اعزام 30 تن از اساتيد تفسير به استان هاي کشور، گفت: اين اساتيد با موفقيت در مجامع علمي، دانشگاهي و حوزوي تدريس و تفسير قرآن داشتند. حجت الاسلام والمسلمين خزائلي با بيان اينکه مجمع عالي تفسير قرآن کريم مورد حمايت مراجع عظام تقليد و مقام معظم رهبري مي باشد، ابراز داشت: حضرت آيت الله مکارم تاکيد داشتند براي سال آينده بايد به گونه اي برنامه ريزي کنيد که به هراستاني، سه مفسر اعزام شود و حداقل صد مفسر توانمند تبليغي داشته باشيد.

وي در ادامه به دعوت از اساتيد توانمند حوزه در راستاي تبليغ و تفسير قرآن کريم پرداخت و گفت: از توانمندي و ظرفيت اساتيدي که مي توانند در استان هاي بزرگ کشور به قرآن خدمت کنند، استفاده خواهيم کرد.

دبير دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم همچنين به کرسي هاي متعدد تفسير قرآن در حوزه علميه قم اشاره کرد و گفت: حدود 405 درس تفسير در حوزه علميه قم برقرار است که مايه افتخار حوزويان مي باشد. حجت الاسلام والمسلمين خزائلي با تاکيد بر اينکه برگزاري کرسي هاي تفسير قرآن کريم همچنان رو به گسترش است، ابراز داشت: اساتيد حوزه بخشي از زمان درس خود را به تفسير اختصاص دهند تا در سال آينده شاهد برگزاري هزار درس تفسير در حوزه علميه قم باشيم.

وي در پايان از برگزاري انتخابات مجمع عالي تفسير قرآن کريم خبر داد و گفت: انتخابات اين مجمع در پايان سال برگزار خواهد شد و اميدواريم مورد استقبال و مشارکت همه اساتيد تفسير قرار بگيرد.

آيت الله العظمي جوادي آملي:

اهل بيت^(ع) هم قافله قرآن هستند

حضرت آيت الله جوادي آملي با تاکيد بر اينکه قرآن و عترت همسفران خوبي براي سفر ابدي انسان هستند، گفتند: هيچ عاملي نمي تواند قرآن ناطق و صامت را از يکديگر جدا کند چرا که اين دو با هم آمده اند.

حضرت آيت الله جوادي آملي شامگاه چهارشنبه 27 آبان ، در «دومين شب دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم» که در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) برگزار شد، اظهار داشتند: درباره تفسير، الميزان و ساير مطالب وابسته به اين کتاب آسماني ميتوان گفت که تفسير قرآن فرع بر قرآن شناسي است. ايشان با اشاره به اينکه قرآن يک کتاب نازل است، گفتند: غالب مفسرين در اين زمينه بحث کردند که بين انزال و تنزيل چه تفاوتي است؛ اما در «يقين نزول» و «همراهي و همراهان اين نازل» انديشه نکرده اند و به دليل اين دو نقيصه، رهآوردي همچون تفسير علامه طباطبايي نداشتند.

* خداوند قرآن را انداخت يا آويخت؟

معظم له با طرح اين پرسش که «آيا خداوند، قرآن را همچون زماني که باران نازل مي کند بر زمين انداخت يا همچون طنابي اين کتاب آسماني را از عرش آويخت»، اظهار داشتند: غالب مفسران اين چنين فکر مي کنند که قرآن همچون باران بر زمين انداخته شد در حالي که اگر اين باران، اقيانوس عظيمي را ايجاد کند که عميق و باطن است، بوي آب و خاک مي دهد نه بوي ملکوت!

اين مرجع تقليد با تاکيد بر اينکه خروجي آثار مفسران باطن گرايي نظير «زمخشري» و «فخر رازي» بوي آب و خاک مي دهد، ابراز داشتند: اقيانوس هرقدر عميق باشد، خروجي اش بوي آب و خاک مي دهد.

حضرت آيت الله جوادي آملي در تشريح آويختن قرآن از ملکوت، افزودند: اگر انسان بگويد قرآن آويخته شد، هم از طرف پايين، اقيانوس دارد و بوي آب و خاک مي دهد و هم از طرف بالا، عرشي فکر مي کند و حرف هاي او بوي فرشته مي دهد و اين کار علامه طباطبايي(ره) است.

*اهل بيت(ع) هم قافله قرآن هستند

ايشان با تاکيد بر اينکه اغلب مفسران نمي دانند که اين قافله همراهي دارد، گفتند: اين ها خيال کرده اند قرآن تنها نازل شده است در حالي که علي(ع) و اولادش همراه قرآن هستند و از بالا به اينجا آمده اند.

معظم له با بيان اينکه دودمان عترت و طهارت در قلمروي طبيعت با قرآن آشنا نشده اند، ابراز داشتند: آشنايي در دنيا، آن هنر را ندارد که انسان را تا حوض کوثر برساند.

*هيچ عاملي قرآن و عترت را جدا نمي کند

اين مرجع تقليد افزودند: هيچ عاملي نمي تواند قرآن و اهلبيت را از يکديگر جدا کند چرا که ائمه معصومين(ع) با قرآن آمدند، ماندند، رفتند و نور واحد هستند. حضرت آيت الله جوادي آملي يادآور شدند: حضرت رسول اکرم(ص) فرمود «از آنجا که علي(ع) محبوب من است، خداوند در هنگام معراج با لحن شبيه علي(ع) با من سخن گفت» که اين مسئله نشان مي دهد که نور قرآن و عترت از آنجا با يکديگر آمده اند.

ايشان افزودند: هيچ عاملي قرآن ناطق و صامت را از يکديگر جدا نمي کند چرا که با هم آمده اند.

معظم له تصريح کردند: در زيارت جامعه کبيره اوصاف فراواني ذکر شده است که اهلبيت(ع) فرموده اند «ما قرآن ناطق هستيم»؛ اين مسئله نشان مي دهد که از بالا آمده اند و از عرش سخن مي گويند. ايشان با تاکيد بر اينکه «قرآن منهاي عترت، قرآن منهاي قرآن است»، اظهار داشتند: هيچ ممکن نيست «کسي حرف حبل متين ناطق را بدون او بفهمد و حرف حبل المتين صامت را بدون اين بفهمد»؛ چرا که قرآن و عترت با يکديگر آمده‌اند.

*مفسران طناب آويخته شده قرآن را بگيرند

معظم له با بيان اينکه هيچ ممکن نيست کسي زميني فکر کند و بخواهد قرآن متوجه شود، ابراز داشتند: حبل اگر انداخته شده باشد مشکل خود را حل نمي کند؛ طنابي که يک گوشه افتاده است که اعتصام ندارد؛ خداوند اين طناب را از بالا آويخت تا مفسران از پايين بگيرند و بالا بيايند.

*آثار مفسران شيعه بوي ملکوت مي دهد

اين مرجع تقليد افزودند: هرقدر که به سراغ «فخر رازي» و «زمخشري» برويد، عمق و غواصي وجود دارد اما خروجي، بوي آب و خاک مي دهد؛ در حالي که وقتي سراغ علامه طباطبايي و مفسران شيعه مي رويد، هم بوي آب و خاک مي آيد و هم بوي عرش و کرسي در بخش صعودي مي دهد.

ايشان با بيان اينکه بايد به طناب و حبل الله اعتصام کرد تا بالا رفت، گفتند: علامه طباطبايي بر اين اصل، تفسير نوشت و به پايان رساند و اين حبل هم اکنون به دست شاگردان است.

معظم له با اشاره به روايت «العلما باقون ما بقي الدهر»، ابراز داشتند: اين جمله اميرالمومنين دومفهوم دارد؛ در مفهوم نخست بدين معناست که بکوشيد نام عالمان دين را زنده کنيد.

اين مرجع تقليد در ادامه افزودند: نمي خواهم قدر و مقام شهيد پايين بيايد، چرا که اين کشور مديون اوست و تعارف نيست که همه ما در کنار سفره شهدا هستيم؛ اما شهيد تا نميرد، زنده نمي شود، اما عالم هم اکنون قبل از مرگ نيز زنده است!

حضرت آيت الله جوادي آملي تصريح کردند: اين حيات براي «علما» قبل از مرگ، حين مرگ و بعد از مرگ نيز است، اما اين حيات براي «مجاهد» حين جهاد نيست و بعد از مرگ است.

*قلم عالم بالاتر از خون شهيد است

ايشان افزودند: آن کسي که قلم و مرکبش بالاتر از خون شهيدان است، هم اکنون «حي المرزوق عند الله» مي باشد و اين کم مقامي نيست و خودتان را ارزان نفروشيد. اين مرجع تقليد خاطرنشان کردند: مگر دنيا و القاب رايجي که زير دست و پا ريخته است، براي انسان هنر مي باشد؟؛ مقامي که شهيد بايد در ميدان جنگ با خون خود بدست آورد، چرا ما هم اکنون به آن نرسيم؟

حضرت آيت الله جوادي آملي با اشاره به اينکه علما در زمان حيات و حين احتضار و بعد از مرگ نيز باقي هستند، ابراز داشت: شهيد تا خون ندهد «حي مرزوق» نمي شود، اما آنکه مرکبش از خون شهيد بالاتر است، قبل از مرگ و بعد از مرگ نيز زنده است. ايشان در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به اينکه «قرآن، طنابي است آويخته شده نه باراني انداخته شده»؛ ابراز داشتندبه دنبال لغت رفتن براي مراحل اوليه قرآن است؛ قدري که بالاتر رفتيم مشاهده مي کنيم قرآن عربي و فارسي و عبري نيست بلکه «عَلِيٌّ حَکِيمٌ» است.

*لزوم تدبر در انسان شناسي قرآن کريم

اين شاگرد علامه طباطبايي(ره) با اشاره به اينکه قرآن کريم جهان و انسان را معرفي کرده است، ابراز داشتند: بخشي از جهان براي جهان شناسان مشخص شد اما بايد در زمينه انسان شناسي بيشتر کار کرد.

حضرت آيت الله جوادي آملي با بيان اينکه انسان به عنوان حقيقتي چندلايه به خداوند متصل است، اظهار داشتند: پيوند ما با خداوند قطع نشده است و ما با تجلي با خدا ارتباط داريم و ميتوانيم مهمان و ميزبان خداوند باشيم.

ايشان بر ضرورت تمسک به قرآن و عترت تاکيد کردند و افزودند: ممکن نيست قرآن و عترت از يکديگر جدا شوند و به همين دليل اگر يکي از آنها را مي گيريم، ديگري را نيز بايد بگيريم.

*قرآن و عترت بهترين همسفران انسان هستند

معظم له با تاکيد بر اينکه قرآن و عترت همسفران خوبي براي سفر ابدي انسان هستند، ابراز داشتند: چه رفاقتي بهتر از اينکه با علي(ع) و اولادش داشتيم؛ بايد براي سفر سخت آخرت، اولاد علي(ع) را همسفر خود بگيريم.

اين مرجع تقليد در بخش پاياني سخنان خود با اشاره به اينکه آه مظلومي که هيچ پناهي جز خدا ندارد، مستقيما به آسمان مي رسد، گفتند: جامعه اسلامي و شهداي مکه و منا مظلوم هستند؛ يمني ها، فلسطيني‌ها، عراقي ها و ايراني هاي شهيد داده نيز مظلوم هستند.

اين مفسر برجسته قرآن کريم خاطرنشان کردند: اميدواريم ذات اقدس الهي اين «آه ها» را به مقصد برساند و نظام استکباري، سلطه و صهيونيست را منقرض بفرمايد و شر تکفير و سلفي و داعشي را به خود آنها برگرداند و نظام پربرکت ما و مراجع را در سايه ولي خود حفظ بفرمايد.

اين شاگرد علامه طباطبايي در پايان يادآور شدند: از خدمات و زحمات دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) و مجمع عالي تفسير قرآن سپاسگزاريم و از همه سخنرانان نيز حق شناسي مي کنيم.

آيت الله ممدوحي: عزت نفس علامه طباطبايي براي همه سرمشق است

عضو خبرگان رهبري گفت: هنگامي که علامه طباطبايي در شهر تبريز زندگي ميکرد، بخش اعظم اموالش را از دشت داد و ولي هيچ گاه اجازه نداد، اين فقر، عزت ايشان را کم کند و هميشه خدا را در ذهن و جان خود داشتند که بايد براي همه ما يک الگو و سرمشق باشد.

آيت الله حسن ممدوحي، شامگاه پنج شنبه 28 آبان ماه، در مراسم اختتاميه دوازدهمين همايش اساتيد تفسير قرآن کريم که در دارالقرآن علامه طباطبايي برگزار شد، گفت: يکي از بزرگترين شخصيت هاي علمي جهان اسلام و تشيع در عصر حاضر، علامه طباطبايي بودند.

وي افزود: مرحوم علامه طباطبايي شخصيت کم نظيري بود که زندگي سراسر پرخير و برکتي داشتند و از لحظه لحظه زندگي خود براي دفاع از دين و مباني قرآني و الهي بهره بردند.

عضو جامعه مدرسين حوزه علميه با اين مطلب که مرحوم علامه آثار بي نظيري از خود به جاي گذاشتند، گفت: علامه طباطبايي اعتقاد راسخي به مباني ولايي و امامت داشتند، به حدي که به تشريح مباني قرآني در کلام ائمه(ع) مي پرداختند؛ ايشان مي فرمود،کلام قرآني امام علي(ع) مثل ماه در ميان کلامتشان مي‌درخشيد. وي خاطرنشان کرد: از دلايلي که علامه را در ميان نامداران تاريخ علم و حوزه اين چنين درخشنده کرده است، مشي و سلوک بزرگان حوزه در تحمل مشقات زندگي و کار بي وقفه و اخلاص و تعهد و... بود.

اين استاد حوزه بيان کرد: اين مفسر شهير، اين آثار بي نظير را در شرايطي به رشته تحرير در آوردند که سالهاي زيادي از زندگي خويش را با فقر و غربت سپري کردند. وي گفت: علامه طباطبايي در زماني که براي تحصيل به حوزه علميه نجف رفتند، براي سپري کردن زندگي رنج بسياري کشيدند و با اين همه مشقت و زحمت اين روح بزرگ را پرورش دادند تا اين چنين ما را بر سر اين خوان پرنعمت از نعمات الهي ميهمان کنند.

آيت الله ممدوحي بيان کرد: تمام زندگي حضرت علامه براي ما يک الگو است؛ ايشان از افرادي بودند که با رحلت خود خسارت بسيار بزرگي به حوزه و جامعه علمي ما وارد کردند که اين مساله نشان دهنده عظمت و بزرگي اين عالم اخلاقي و رباني بود.

وي گفت: هنگامي که علامه طباطبايي در شهر تبريز زندگي ميکرد، بخش اعظم اموالش را از دشت داد و ولي هيچ گاه اجازه نداد، اين فقر، عزت ايشان را کم کند و هميشه خدا را در ذهن و جان خود داشتند که بايد براي همه ما يک الگو و سرمشق باشد.

آيت الله العظمي سبحاني:

وهابيت با تفسير اشتباه آيات قرآن خود و ديگران را گمراه کرده اند

وهابيت با تفسير غلط و اشتباه آيان قرآن، خداوند را در عرش بردند و در تختش نشسته است و اين تخت مانند تخت چوبي به خاطر سنگيني خدا، صدا ميدهد.

حضرت آيت الله سبحاني، شامگاه پنج شنبه 28 آبان، در سومين شب از دوازدهمين همايش اساتيد تفسير حوزه در دارالقرآن علامه طباطبايي(ره) گفتند: تاويل به معني رجوع است و بعدها اهل حديث، تاويل و تفسيررا مترادف با هم به کار بردند.

ايشان افزودند: علماي متاخر بيان کردند که بايد تاويل حديث و آيه را پيدا کرد؛ يعني بايد جايي که ظهورش مستقر است، بايد بر خلاف آن حمل کنيم؛ هرگز نمي توان تاويل در قرآن را به اين معني بگيريم؛ يعني ظاهر مستقر را انکار کنيم و برخلاف آن برگردانيم.

اين مرجع تقليد بيان کردند: ما هر چه بر مسيحيان و يهوديان اعتراض مي‌کنيم که کلام شما بر خلاف عقل و فطرت است، سريعا آنها ظاهر را بر خلاف آن حمل مي کنند و اگر ما نيز چنين کنيم کار ما نيز همانند آنها خواهد بود.

ايشان گفتند: قرآن مجيد تاويل را در خصوص عمل، رويا، قرآن و آيه مبارکه به کار برده است؛ البته گاهي در برخي از موارد آيات متعدد است؛ اين تاويل، تاويل تکويني است و ارتباطي به تشريع ندارد.

حضرت آيت الله سبحاني يادآورشدند: بايد همه اين مسايل را به ريشه اصلي خود برگردانيم ولو سه مورد اول تکويني است و چهارم يعني آيه مبارکه تشريعي است ولي بايد همه اين مباحث را به ريشه برگردانيم.

ايشان افزودند: در مساله عمل بايد گفت که در داستان حضرت خضر(ع)، سه عمل به ظاهر خلاف انجام شد که اولين آن سوراخ کردن کشتي بود و مرحله دوم کشتن نوجوان بيگناه بود و سومين کار نيز ساخت يک ديوار بود که هر سه مورد نيز مورد اعتراض حضرت موسي(ع) قرار گرفت.

حضرت آيت الله سبحاني با اشاره با صور تاويل در خصوص قرآن، تصريح کردند: تاويل کتاب، واقعيات قرآن است که قرآن از هزاران موضوعي که چشم ما نديده است خبر مي دهد، ولي همه اين موارد براي ما يک رويا است؛ از جمله بهشت و جهنم وبرزخ و...؛ به قول علامه، الفاظي داريم که از عالم ماده گرفته‌ايم؛ پس روزگاري که در معاد محشور مي شويم، تاويل قرآن را با آن چشم اخروي خود مي بينيم.

ايشان افزودند: قرآن کريم بيان مي‌کند که همه اين افرادي که منکر هستند، الفاظ و مفاهيم را در آخرت درک مي کنند؛ در واقع، در آخرت، واقع قرآن بر ما مجسم مي شود؛ در اين چهار مرحله تاويلات تکويني است و کاري به تشريع ندارد.

اين مرجع تقليد بيان کردند: در يک مورد، اين تاويل، جنبه تشريعي است که بايد در آنجا لفظ را بيان کنيم که شامل آيات متشابه است؛ متشابه به آياتي برمي گردد که هنوز ظهور مستقر ندارند؛ اگر ظهور مستقر داشته باشند، محکمات نام مي گيرند.

ايشان گفتند: تاويل تشريعي تنها در آيات متشابه است؛ براي شناخت اين مساله بايد حتما در آيات دقت کنيم و آيات محکم را مطالعه کنيم و تزلزل آيه را به صورت مستقر بازگردانيم.