
دكتر محمد احمد زاكي فرزند سيد عثمان زاكي از كشور سودان از اهالي منطقهاي نزديك خارطوم است. او از طريق احاديث و روايات متعدد در منابع اهل سنت و شيعه با سيره اهل بيت آشنا و همين باعث شد تا به مذهب تشيع بپيوندد. وي بعد از آمدن به ايران دكتري اديان ابراهيمي گرايش قرآن و اهل بيت را اخذ كرد. در همين رابطه با كمك انجمن شهيد ادواردو آنيلي با اين نوشيعه سوداني كه براي رسيدن به حقانيت تشيع فراز و فرود بسياري را پشت سرگذاشته است، گفتوگو كردهايم.
ابتدا برايمان نقل كنيد چه شد و از چه زماني تصميم گرفتيد به ايران بياييد؟
از همان زمان كه با مذهب تشيع آشنا شدم خيلي دوست داشتم به ايران بيايم و بهتر و بيشتر با احكام اسلام و سيره ائمه اطهار آشنا شوم. براي همين بعد از پايان تحصيلات اوليه، يكبار به ايران آمدم تا اينجا بمانم و با فراغ بال تحصيلاتم را ادامه دهم ولي متأسفانه با فوت پدربزرگم مجبور شدم به سودان برگردم، اما سري بعد كه عازم ايران شدم ديگر به مذهب تشيع گرويده بودم و براي تكميل آموزههايم و تحصيل در علوم اسلامي در ايران ماندم.
چه چيز مذهب تشيع بيشتر براي شما تأثيرگذار بود كه باعث شد آن را به عنوان دين خود قرار دهيد؟
روايت پيامبر اسلام كه ميفرمايند پس از من 12 پيشوا خواهد بود. اين روايت در تمام منابع معتبر اهل سنت هم وجود دارد حتي يك نفرهم در طول 14 قرن پيدا نشد تا تفسير منطقي براساس روايت ارائه دهد، از طرفي حديث من كنت مولا را كه نقل از پيامبر اسلام است برايم عجيب بود كه پيامبر به صراحت جانشين بعد از خودشان را تعيين كرده بودند.
با توجه به اينكه شما در رشته اديان ابراهيمي تحصيلات عالي داريد چگونه بايد مفاهيم ناب اسلامي را ترويج داد؟
همانطور كه همه واقفيم عصر امروز عصر رسانهها و وسايل ارتباطي است؛ چه بخواهيم و چه نخواهيم اين ابزار رسانهاي رواج دارد و در اختيار خيلي از مردم است. در اين دوران شبكههاي ماهوارهاي و شبكههاي مجازي اعم از فيسبوك، وايبر، واتسآپ و... خيلي بيشتر از كتاب و نشريات كاغذي رواج و مقبوليت دارند؛ درنتيجه ما هم بايد در اين حوزهها فعاليت زيادي داشته باشيم و كار كنيم تا مخاطب را جذب نماييم. لذا ميتوانيم در مذهب تشيع احاديث و روايات متقن يا سخنرانيها را در قالب كليپ انتشار دهيم. در واقع اگر ميخواهيم توفيق داشته باشيم لازم است به زبان روز كه همان هنر است اقدام كنيم تا تأثيرگذاري بيشتري داشته باشد.
آمار رسمي از تعداد شيعيان سودان وجود دارد؟
متأسفانه نه از سوي دولت و نه از سوي خود ما هيچ آمار دقيقي تنظيم نشده است، اما با وجود فشارها و تنگناهاي زيادي كه براي شيعيان در سودان وجود دارد روزبهروز اين تعداد در حال افزايش هستند. با اين وجود مطمئنم آمارهايي هم كه ميدهند درست نيست. مثلاً گفتهاند 12هزار شيعه در سودان است، در حالي كه تعداد خيلي بيشتر از اينهاست شايد اين رقم مربوط به يك يا دو استان باشد نه كل كشور.
چرا از شيعيان هراس دارند و آنها اينقدر در فشار و تنگنا هستند؟
زيرا تعدادشان درحال رشد و فزوني است. شيعيان به دليل تفكري كه دارند با خط ولايت و مقاومت مستقيماً مرتبط هستند. آنها به تبعيت از ائمه معصومين خود ياد گرفتهاند تا هيچ وقت زير بار ظلم و زور نروند و همين ممكن است مشروعيت حكومت سودان را زير سؤال ببرد. عمرالرشيد علناً گفته است اگر شيعيان مانند صوفيان بودند و مباحث سياسي و مقابله با استكبار را دنبال نميكردند ما با آنها مشكلي نداشتيم ولي اينها دردسرساز و مشكلزا هستند. بحث ديگر مربوط به عربستان است. وقتي عربستان در سوريه، لبنان و بحرين شكست خورد خواست در كشورهاي اسلامي آفريقايي نفوذ كند و حالا برايش سخت است كه مردم سودان به ايران علاقه دارند و مخالف سياستهاي عربستان وهابيون هستند.
ساير اديان هم در سودان داراي همين شرايط سخت هستند؟
نه، مسيحيان با اينكه در اقليت هستند و چندان جمعيتي ندارند اما خيلي آزادانه فعاليتهاي تبليغي ميكنند و هيچ ممانعتي براي آنها نيست. مسيحيان عمدتاً در جنوب سودان ساكن هستند و جمعيت زيادي ندارند، اما بهعنوان يك اقليت ديني حمايت ميشوند و فعاليتهاي فرهنگي و خدماتي زيادي بهخصوص براي بچهها دارند و آزاد هستند تا تبليغ كنند.
گويا در سودان همه آزاد هستند و فقط شيعيان آزادي ندارند؟
بله، متأسفانه تنها براي شيعيان فضا بسته و محدود است آن هم به دليل تفكراتي كه دارند و زير بار ظلم و ستم نميروند و پيرو ولايت و امامت هستند.
به نظر شما چرا اهل بيت و به طوركلي مذهب تشيع اينقدر مظلوم بوده و همچنان هم است؟
اين همان سؤالي بود كه خود من هميشه در ذهن داشتم. اينكه چرا قبر حضرت زهرا تنها فرزند پيامبر مخفي است؟ چرا از ايشان كه نزديكترين فرد به پيامبر است در كتابهاي درسي تا دانشگاهي، حتي كلمهاي گفته نشده درعوض از اول ابتدايي تا انتهاي دانشگاه درباره خيلي از زنان صدر اسلام چه خوب و چه بد مطالبي آوردهاند يا اينكه چه سرنوشتي براي حسنين پيش آمده مگر نوادههاي پيامبر نبودند چرا هيچ يادي از آنها نميشود؟ چرا فرزندان امام علي را تأييد نميكنند و تنها ميگويند وقتي كودك بودند مزاحم نماز پيامبر ميشدند و بالاي سر ايشان مينشستند تا همين اندازه. ديگر سرنوشتشان معلوم نيست كه چه شدند به جواني رسيدند آيا نقشي در تاريخ اسلام داشتند و... مهمتر از همه ما اصلاً حديث من كنت مولا را نشنيده بوديم برايم عجيب بود.
وقتي شما اين حديث را شنيديد چه عكسالعملي نشان داديد؟
چون گفته ميشود شيعيان دروغگو هستند و تقيه ميكنند فكر ميكردم اين هم يك دروغ است. وقتي تحقيق كردم ديدم عالم شيعه نويسنده «المعراجات» از منابع اهل سنت استفاده كرده است. با خودم گفتم دروغ شيعيان مشخص شد ولي وقتي بيشتر مطالعه كردم ديدم اتفاقات به تواتر مطرح شده است. روايت ثقلين را از پيامبر شنيده بوديم اما به كتابالله و سنتي نه كتابالله و عترتي، وقتي مطالعه كردم ديدم كتابالله و سنتي كه خيلي از آن ميگويند و در خطبههاي نماز جمعه يا كتابهاي درسي هم از آن گفته ميشود سند ضعيف دارد حتي يك عالم برجسته سني هم آن را تأييد نكرده ولي كتابالله و عترتي را تأييد كردهاند؛ البته هدف اوليه من از تحقيق و مطالعه، روشنگري شيعيان بود تا آنها را متوجه خطاهايشان كنم، ولي كم كم خودم متوجه حقايق شدم و هر چه جلوتر ميرفتم مضامين بيشتر برايم روشن ميشدند.
در سودان رسانههاي غربي چقدر موج ايرانهراسي به راه مياندازند؟
بسيار زياد عليه ايران تبليغ ميكنند اينكه ايران بمب اتم ميسازد و با اسرائيل و امريكا ارتباط مخفيانه دارد و اينها نمايش رسانهاي دارند زيرا اگر امريكا با ايران دشمن بود در اين سالها به آنجا حمله ميكرد، نبايد فريب ايران را بخوريد. رسانههاي غربي با وجود اوضاع بد اقتصادي مصرفگرايي را تبليغ ميكنند حتي مردم را از شيعيان ميترسانند آنها مدام ميگويند شيعيان خود را فرزندان خدا ميدانند. طينت پاكي ندارند و نژادپرست هستند.
شما كه به ايران آمديد خانواده و اطرافيان نگران نشدند؟
خانواده ما قبلاً كمي پيش زمينه داشت. برادر و عمويم شيعه شده بودند و آشنايي تا حدودي نسبت به ايران در خانواده ايجاد شده بود براي همين نگران نبودند. حتي تا حدودي هم خيالشان آسوده بود كه ايران امنيت بيشتري براي من دارد تا سودان چون در سودان چند بار به دليل سخنراني كه داشتم بازداشت شده بودم.
يعني شما به عنوان مبلغ نميتوانيد فعاليت كنيد؟
شرايط سختي است، اجازه داده نميشود و خيلي كنترل ميكنند و سختگيريهاي زيادي ميشود. تنها در خارطوم يك حسينيه بود كه آن را هم دولت تعطيل كرد و اجازه نداد در ايام سوگواري امام حسين(ع) مراسم داشته باشيم. حتي ورود و توزيع كتابهاي شيعي در سودان ممنوع است.
در پايان اگر صحبت خاصي داريد بفرماييد.
من از خواهران و برادران ايراني ميخواهم قدر انقلاب اسلامي و حكومت اسلامي را بدانند. ايران نقطه اميد براي تمام مسلمانان بهخصوص شيعيان دنياست. همه آرزو دارند فضاي آزاد ديني مانند اينجا داشته باشند. خيلي از شيعيان مانند سودان اصلاً آزادي عمل ندارند و به سختي فعاليتهاي ديني و آئيني خود را دنبال ميكنند. دشمنان هميشه ميخواهند از ايران و اسلام تصوير بدي بسازند ولي ايرانيها مظهر مقاومت، ايستادگي و مبارزه با ظلم بوده و هستند.