کد خبر: 673338
تاریخ انتشار: ۲۲ شهريور ۱۳۹۳ - ۲۱:۴۱
ايجاد ائتلافي بين‌المللي عليه داعش يا مديريت دولت‌هايي كه در ايجاد، تسليح و تجهيز اين گروه تروريستي نقش آشكار داشته‌اند، وضعيت امنيت منطقه را پيچيده‌تر كرده است.
دكتر نادر ساعد
ايجاد ائتلافي بين‌المللي عليه داعش يا مديريت دولت‌هايي كه در ايجاد، تسليح و تجهيز اين گروه تروريستي نقش آشكار داشته‌اند، وضعيت امنيت منطقه را پيچيده‌تر كرده است. امريكا به عنوان طراح اين ائتلاف پس از نشست اخير ناتو، در حالي از مبارزه نظامي با داعش سخن مي‌گويد كه به صورت رسمي و همزمان، تقويت حمايت نظامي از گروه‌هاي معارض و تروريستي عليه دولت سوريه را نيز پيگيري مي‌نمايد. اوباما در نشست روز پنج شنبه در مورد راهبرد اين كشور در مقابله با داعش، عمليات نظامي را «در هر جا» مورد تأكيد قرار داد بدون آنكه به لزوم كسب مجوز در اين زمينه توجه نمايد.
تا كنون نه شوراي امنيت اجازه چنين اقداماتي را داده و نه دولت سوريه با آن موافقت كرده است. در واقع، شوراي امنيت در قطعنامه‌هاي مرتبط با داعش، همكاري‌هاي بين‌المللي در خصوص كنترل خطر و تهديد گروه‌هاي تروريستي معين از جمله داعش و النصره را تنها در كنترل مالي، جذب نيرو، تحريم و قطع ارتباط اين گروه و اعضاي آن با شبكه‌هاي تجاري و انرژي مورد تأكيد قرار داده است. از ديدگاه حقوقي، تصميماتي كه امريكا براي ورود به نبرد نظامي با داعش در سوريه اتخاذ كرده است، نامشروع و مغاير با موازين آمره بين‌المللي است. گفتني است كه در مورد حملات هوايي در عراق، موافقت دولت عراق مبنا و معيار مشروعيت آنها بوده است، اما چنين مبنايي در مورد سوريه وجود ندارد.  وزارت خارجه سوريه در واكنش به سخنراني پنج شنبه اوباما ضمن مخالفت با اين حملات كه فاقد اجازه و هماهنگي قبلي با دولت سوريه هستند، هر گونه عمليات نظامي امريكا در خاك سوريه بدون موافقت دمشق را تجاوز به حاكميت سوريه شمرد و بر اين اساس نيروهاي پدافند هوايي سوري نيز آماده اجراي دستور واكنش به هر گونه تجاوز هواپيماهاي خارجي به حريم اين كشور شده‌اند.
دبيركل سازمان ملل نيز چند روز پيش‌تر از سخنان اوباما مدعي شده بود كه اقدام نظامي عليه داعش در سوريه «الزاماً نيازمند مجوز شوراي امنيت نيست». البته در زمينه ماهيت تروريستي گروه داعش و جنايات بين‌المللي ارتكابي آن عليه مردم عراق و سوريه و همچنين تهديدي كه عليه منطقه ايجاد كرده است، ترديدي وجود ندارد و امروزه نوعي اجماع نسبي در اين زمينه (به جز در دولت‌هاي حامي اين گروه به ويژه عربستان و قطر) وجود دارد. اما نوع و ماهيت اقدام عليه داعش به ويژه اقدام نظامي، الزاماً منوط به رعايت موازيني خواهد بود كه در مورد توسل به زور مقرر شده است.   به تعبير ديگر، حقوق توسل به زور براي مديريت اقدام در برابر تهديدهايي ايجاد شده‌اند كه نظم بين‌المللي را به صورت جدي تهديد يا نقض مي‌كنند. از همين رو، به صرف وجود چنين تهديدي نمي‌توان به صورت بي‌ضابطه و خودسرانه اقدام نظامي را آن هم در قلمرو سرزميني يك دولت حاكم، به اجرا درآورد.  با درنظر گرفتن دوگانگي رويكرد امريكا نسبت به سوريه (محدودسازي داعش از يك سو و حمايت از ساير گروه‌هاي تروريستي در مقابله با دولت قانوني از سوي ديگر)، ترديد و نگراني در مورد اهداف واقعي امريكا از كاركرد ائتلاف بين‌المللي ضدداعش، جدي و موجه است. ماري هارف، سخنگوي وزارت خارجه امريكا با اشاره به اينكه «حملات هوايي امريكا در سوريه نظام اسد را هدف نمي‌گيرد، اما امريكا قصد دارد گروه‌هاي شورشي را كه عليه نظام سوريه خواهند جنگيد، مسلح كند»، اين دوگانگي و تناقض را به صورت روشن نشان داد. ايران از جمله دولت‌هايي است كه با تكيه بر اين ترديدها و ابراز ابهامات موجود، از عضويت در اين ائتلاف خودداري كرده است. اما رويكرد روسيه، شديدتر بوده است. اين كشور معتقد است كه ماهيت اين ائتلاف دقيقاً اجرايي كردن برنامه‌هايي است كه امريكا عليه دولت قانوني سوريه از پيش داشته و تاكنون به دليل مخالفت‌هاي جدي بين‌المللي ناكام و عقيم مانده است. از اين ديدگاه، امريكا درصدد است با استفاده از جو رواني و ائتلافي كه عليه داعش ايجاد كرده است، به عمليات نظامي برنامه‌ريزي شده قبلي خود، بدون تحمل هزينه‌هاي عمليات يكجانبه، جامه عمل بپوشد. از اين رو است كه روسيه با اين ائتلاف و عمليات‌هاي موردنظر آنها مخالفت كرده است. اظهارنظر سخنگوي وزارت خارجه امريكا در اين زمينه كه عمليات نظامي اين كشور «حملات هوايي امريكا در سوريه نظام اسد را هدف نمي‌گيرد»، در واكنش به همين نگراني‌ها ابراز شده است. يك نكته ديگر اين است كه در تلاش‌هاي مربوط به ايجاد ائتلاف بين‌المللي ضدداعش، تاكنون تمركزي بر گروه تروريستي النصره نداشته است. اين در حالي است كه شوراي امنيت در قطعنامه 2170، النصره و داعش را در يك رديف مدنظر قرار داده است.  امريكايي‌ها با بي‌نياز دانستن خود از هماهنگي يا كسب موافقت و مجوز دولت سوريه، در پي دادن اين پيام هستند كه تهديد داعش را نه تهديد عليه دولت سوريه بلكه عليه منافع خود مي‌دانند و بنابراين، در مبارزه نظامي با داعش و در قالب مقوله‌اي به نام هماهنگي يا مجوز، حاضر نيستند دولت اسد را به رسميت بشناسند. از همين رو است كه دولت اوباما مبارزه با داعش را همزمان با تقويت گروه‌هاي مسلح ضد اين دولت دنبال مي‌كند.  در هر حال، با وجود مخالفت صريح دولت سوريه با هر گونه حمله نظامي خارجي به اين كشور –به هر بهانه‌اي كه باشد- و با نبود مجوز چنين حمله‌اي از سوي شوراي امنيت، نامشروع بودن عمليات موردنظر امريكا مسلم است.
 از منظر حقوقي، عمليات «در» قلمرو سرزميني و حاكميتي سوريه بدون موافقت اين كشور، همانند عمليات «عليه» دولت سوريه و نامشروع خواهد بود. نكته مهم اين است كه اين مسئوليت صرفاً متوجه شركت كنندگان در عمليات نظامي در سوريه نخواهد بود، بلكه در كنار مسئوليت بين‌المللي دولت‌هايي كه در عمليات هوايي يا زميني در قلمرو حاكميت سرزميني سوريه مشاركت كنند، هر گونه همكاري در فراهم كردن تسهيلات ساير دولت‌ها به منظور فراهم كردن امكان انجام اين عمليات‌ها از قبيل اجازه ايجاد پايگاه يا پرواز بر فراز قلمرو آنها نيز نامشروع و موجد مسئوليت بين‌المللي خواهد بود.
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار