نوري مالكي كه پيش از اين براي احراز سومين دوره نخست وزيري عراق پافشاري ميكرد و حتي از فواد معصوم رئيسجمهور اين كشور بابت معرفي حيدر العبادي به عنوان نامزد فراكسيون اكثريت براي احراز پست نخست وزيري و تشكيل دولت جديد به دادگاه عالي قانون اساسي عراق شكايت كرده بود، اواخر روز پنج شنبه با تجديد نظر در مواضع قبلي رسماً آمادگي خود را براي كنارهگيري از نخست وزيري و پس گرفتن شكايت خود از دادگاه عالي قانون اساسي عراق اعلام كرد و از اعتماد مردم به عنوان مهمترين پست و سرمايه براي خود نام برد.
اعلام چنين مواضعي از سوي نوري مالكي بلافاصله با استقبال گسترده داخلي و بينالمللي مواجه شد و تقريبا همه آن كساني كه از معرفي حيدر العبادي براي احراز پست نخستوزيري و تشكيل دولت جديد حمايت كرده بودند از تصميم نوري مالكي نيز استقبال كردند. چرخش به موقع نوري مالكي دست كم سه نتيجه مثبت ميتواند در پي داشته باشد؛ ثمره نخست براي خود نوري مالكي است، زيرا مالكي با اين تصميم و چرخش به موقع نامي نيك از خود بر جاي گذاشت و كاري كرد تا عملكرد مثبت در هشت سال نخست وزيرياش به چشم بيايد و در فضاي اختلافات سياسي گذشته گم نشود. مالكي هشت سال پيش زماني عهده دار پست نخست وزيري شد كه هنوز عراق زير اشغال نظامي امريكا بود و عراق زير فصل 7 منشور ملل متحد قرار داشت و درگيريهاي خونين مذهبي در كنار رشد افسار گسيخته تروريسم ناشي از اشغال، عراق را در لبه تجزيه و تقسيم قرار داده بود. از طرف ديگر مخالفان نظام سياسي جديد اين كشور در داخل و منطقه از بعثيها گرفته تا حاميان آنها در كشورهاي عربي از هيچ تلاشي براي سرنگون كردن نظام سياسي جديد فروگذاري نميكردند. مضاف بر اين، عراق در دوره دوم نخست وزيري نوري مالكي در معرض آثار و پيامدهاي ناخواسته اجراي پروژه براندازي در سوريه قرار گرفت كه با توجه به ظهور داعش هنوز هم با عوارض تحميلي آن دست و پنجه نرم ميكند. از اين رو مشخص ميشود كه نوري مالكي در شرايطي سكان دولت عراق را در هشت سال نخست وزيري در اختيار داشت كه چه در داخل عراق و چه در منطقه شرايط باثباتي حاكم نبود اما با اين همه به نظر ميرسد عراق با انتخاب درست مالكي، به خصوص در قطب بنديهاي منطقهاي توانست كشتي نوپاي عراق جديد را از امواج و توفانهاي پرتلاطم سهمگين به ساحلي نسبتاً آرام برساند و در عين حال خود نيز در پيروزي بزرگي كه در سوريه رقم خورد شريك باشد.
هر چند تا پيش از اين ناكاميهاي دولت مالكي بيشتر مطرح ميشد اما اكنون در سايه مواضع حكيمانه وي در خصوص واگذاري پست نخست وزيري به يك فرد جديد از حزب الدعوه بهرغم پيروزي ائتلاف قانون در انتخابات پارلماني اخير اين فرصت فراهم شده است كه عملكردهاي مثبت نوري مالكي نيز به دور از حاشيههاي سياسي تبيين و تشريح شود. پيامد مثبت رويكرد حكيمانه جديد نوري مالكي براي شيعيان عراق است كه مركز ثقل نظام سياسي عراق جديد را تشكيل ميدهند.
اين موضوع از آن جهت اهميت و ضرورت دارد كه پيش از اين هم عربهاي سني و هم كردها بر اساس سهميه بندي عرفي رايج نامزدهاي خود را براي احراز پستهاي رياست مجلس و رياست جمهوري تعيين كرده بودند و اكنون نوبت شيعيان بود كه ميبايست نامزد خود را براي نخست وزيري تعيين ميكردند و با توجه به اينكه شيعيان العبادي را براي احراز اين پست معرفي كرده بود و لذا اگر اين انتخاب مورد تأييد نوري مالكي قرار نميگرفت و وي همچنان بر نامزدي خود اصرار و پافشاري ميكرد در اين صورت اين خطر وجود داشت كه فواد معصوم با منقضي شدن مهلت قانوني يك ماهه تشكيل دولت فرد ديگري را حتي از بين غير شيعيان براي احراز پست نخست وزيري معرفي كند كه اين با بدعتي كه به جا ميگذاشت شيعيان را همانند دوره صدام از عرش به فرش ميآورد.
گذشته از اين با بحران سياسي كه از قبل پافشاري مالكي بر احراز مجدد پست نخست وزيري شكل ميگرفت مسئوليت تأخير در تشكيل دولت و تبعات امنيتي آن با توجه به خطر گسترش داعش بر دوش شيعيان ميافتاد. با در نظر گرفتن اين مسائل ميتوان گفت كه چرخش بجا و تصميم حكيمانه مالكي جلوي خيلي از خطرات در كمين شيعيان را گرفت و زمينه را براي حفظ و تقويت جايگاه كليدي آنها در نظام سياسي جديد عراق فراهم كرد.
در نهايت بايد به آثار مثبت تصميم مالكي بر كل عراق اشاره كرد كه شايد بتوان گفت در اين زمينه حرفهاي زيادي براي گفتن است اما به طور خلاصه ميتوان گفت كه تصميم مالكي سنت گرانبهايي در عرصه تقويت روند مردم سالاري و گردش نخبگان در عراق و همچنين مداراي سياسي به جا ميگذارد. گذشته از اين با توجه به گره بحران سياسي و بحران امنيتي عراق با يكديگر ميتوان گفت هر گامي كه در مسير حل اختلاف نظرهاي سياسي داخلي و تشكيل دولت جديد برداشته ميشود زمينه براي حل معماي امنيتي اين كشور نيز به خصوص در زمينه مقابله با داعش فراهم ميشود و مانع از اين ميشود كه حاميان داخلي و خارجي داعش از خلأهاي سياسي داخلي براي پيشبرد پروژه مورد نظر خود بهره برداري كنند.