وزير امور خارجه به طور تلويحي تأييد كرد توافقي كه بين ايران و 1+5 در ژنو به دست آمده، نتيجه سه سال گفتوگوهايي است كه پشت پرده بين ايران و برخي اعضاي گروه 1+5 و به طور خاص امريكا جريان داشته است. او همزمان به امريكايي‌ها هشدار داد كه با تصويب تحريم‌هاي جديد، زمينه مرگ اين توافق را فراهم نكنند.
به گزارش «جوان»، هنوز چند روز از توافق ژنو بين ايران و 1+5 نگذشته بود كه برخي منابع امريكايي فاش كردند فرآيندي كه به توافق ايران با 1+5 منجر شده، حاصل يك سري تماس‌هاي اعلام نشده غير‌رسمي بين ايران و امريكا است كه به ماه‌ها قبل از انتخابات خرداد ماده در ايران برمي گردد.
روزنامه وال استريت ژورنال روز 24 نوامبر يعني چهار روز بعد از توافق ژنو، در گزارشي با عنوان «مذاكرات دو مسيره به توافق ژنو منجر شد» از قول مقام‌هاي امريكايي فاش كرد كه به صورت خاص، ويليام برنز معاون وزير خارجه امريكا از ماه‌ها قبل، بر سر خطوط توافق احتمالي با تهران در تماس بوده است. در اين بين از اسامي ديگري مانند جك سوليوان، جوبايدن معاون اوباما و پونيت تالوار كارشناس مسائل ايران در امريكا نيز سخن به ميان آمده است.
ال مانيتور، سايت نزديك به كاخ سفيد هم كه طي دو سال اخير در ستون «كانال پشتي» (
Back Channel) بارها از تماس‌هاي مقام‌هاي امريكا و ايران خبر داده بود، روز 24 نوامبر در گزارشي نزديك به گزارش وال استريت ژورنال از قول مقام‌هاي امريكايي نوشته بود كه ويليام برنز، معاون وزير خارجه امريكا به عنوان سرپرست يك تيم امريكايي قبل از انتخابات ماه ژوئن (خرداده ماه) به ايران سفر كرده بود. به نوشته ال مانيتور، برنز به عنوان مسئول تلاش‌هاي ديپلماتيك امريكا در مورد ايران گماشته شده بود تا يك كانال دوجانبه با ايران را باز كند. اين كانال بعد از تبديل نامه بين باراك اوباما رئيس‌جمهور امريكا با حسن روحاني در اواخر ماه آگوست ( شهريورماه ) تقويت شد.
كانال پشتي نبود، نمي‌توانستيم
حالا به فاصله دو هفته بعد از انتشار چنين گزارش‌هايي، محمد جواد ظريف هم تأييد مي‌كند اين تماس‌هايي كه از سه سال قبل بين سعيد جليلي و ويليام برنز شروع شد، نتايج مثبتي به دنبال داشته است. ظريف در گفتوگو با مجله تايم در پاسخ به اينكه درباره كانال‌هاي پشتي كه در ماه مارس سال گذشته آغاز شد چه حرفي داريد؟ گفت: مي‌توانم بگويم كه ما گفتوگو درباره اين مسئله را در حاشيه گفتوگوهاي 1+5 با كشورهاي مختلف آغاز كرديم، ولي با همه كشورهايي كه دخيل بودند، روابط ديپلماتيك عادي داريم. شايد اگر پاي امريكا وسط بيايد اين مسئله جالب‌تر شود.» وي افزود: « اين مدت‌ها پيش آغاز شد، احتمالاً سه سال پيش. دكتر جليلي مذاكره‌كننده هسته‌اي ما در آن زمان با بيل برنز (معاون وزير امور خارجه امريكا) در حاشيه ژنو ديدار كرد. از آن زمان تاكنون گفتوگوهايي بين ايران و امريكا در داخل و در چارچوب 1+5 وجود داشته است. بنابراين چنين اتفاقي افتاده است و به عقيده من نتايج مثبتي داشته است.»
بر اساس گزارش ايسنا از گفتوگوي ظريف با تايم، او در پاسخ به اينكه «آيا چنين چيزي مذاكرات ژنو را تسهيل بخشيد؟» گفت: « من فكر مي‌كنم اگر مذاكرات دوجانبه بين ايران و اعضاي مختلف گروه 1+5 نبود، ما نمي‌توانستيم نتيجه مثبتي داشته باشيم. جلسات رسمي ايران و شش كشور گروه 1+5 و كاترين اشتون (رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا) معمولاً بسيار رسمي باقي مي‌ماند. اگر مي‌خواهيد به توافقي برسيد بايد با همه آنها هم به صورت فردي و هم به صورت جمعي گفتوگو كنيد. بنابراين ما به صورت فردي با همه اعضاي گروه 1+5 گفتوگو كرديم. اما گفتوگوي ما با فرانسه يا روسيه يا حتي انگليس مسئله خاصي نبود. براي امريكا، مسئله فرق مي‌كرد و گفتوگوي ما با امريكا در حاشيه مذاكرات 1+5 خود به داستاني تبديل شد. »
وزير خارجه تأكيد دارد كه چنين كانال‌هايي براي موفقيت دور‌هاي بعدي مذاكرات، بايد باقي بماند و تأكيد كرده كه در مذاكرات كارشناسي براي اجراي توافق ژنو نيز چنين مذاكراتي انجام خواهد شد: « هنگامي كه همكاران من به وين مي‌روند، احتمالاً گفتوگوهاي جانبي با امريكا خواهند داشت و اين يك كانال بسيار مهم است. امريكا احتمالاً مهم‌ترين بازيگر است، زيرا بالاترين ميزان تحريم‌ها عليه ايران را دارد كه اكثريت يا همه آنها به نظر ما غيرقانوني هستند.» ظريف مي‌گويد كه ايران و امريكا ملزم هستند گفتوگوهاي زيادي در حاشيه داشته باشند. وي در پاسخ به اينكه «اگر اين كانال پشتي با امريكا نبود توافق ژنو اتفاق مي‌افتاد؟» گفت: «خوب، جواب اين سؤال مشخص است. ما نمي‌توانستيم بدون گفتوگو درباره همه مسائل مختلف در حاشيه مذاكرات 5+1 با اعضاي مختلف به ويژه امريكا به يك توافق دست يابيم. » ظريف البته تأكيد دارد چنين پروسه‌اي لزوماً تغييري در روابط ايران و امريكا ايجاد نمي‌كند، زيرا به گفته او «استفاده از اين مذاكرات براي ايجاد اعتماد، من فكر نمي‌كنم در اين روند چندان موفق بوده‌ايم. زيرا گفت‌وگو‌ها با بيانيه‌هاي علني همراه بود كه تفاوت زيادي نسبت به بيانيه‌هايي كه پيش از مذاكرات ارائه مي‌شد، نداشته است.»
كل توافق نابود مي‌شود اگر. . .
وزير امور خارجه در پاسخ به اينكه «اگر كنگره تحريم‌هاي جديدي را اعمال كند، حتي اگر اين تحريم‌ها به مدت شش ماه اجرايي نشوند چه اتفاقي خواهد افتاد؟» گفت: كل توافق‌مان كشته خواهد شد. ما علاقه‌اي به مذاكره تحت فشار نداريم. اگر كنگره تحريم‌ها را تصويب كند، فقدان جديت و تمايل به تحقق راه‌حلي از جانب امريكا را نشان مي‌دهد. من از پيچيدگي‌هاي داخلي و مسائل مختلفي كه در داخل امريكا وجود دارد، آگاهم، ولي اين توجيهي براي من به حساب نمي‌آيد. من يك پارلمان دارم. پارلمان من نيز مي‌تواند لوايح مختلفي را تصويب كند كه در صورت شكست مذاكرات، اجرايي شوند. اما اگر ما چنين كاري را آغاز كنيم، فكر نمي‌كنم به جايي برسيم. ما سعي كرده‌ايم از اعضاي پارلمان‌مان بخواهيم كه از چنين كاري اجتناب كنند. ممكن است موفق نشويم. دولت امريكا ممكن است موفق نشود. اگر سعي نكنيم، آنگاه نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه طرف مقابل جدي بودنمان درباره اين روند را بپذيرد.
اراك را براي چه كار مي‌خواهيد؟
ظريف در پاسخ به اينكه «چرا به اراك نياز داريد؟» گفت: چرا ما به اراك نياز داريم؟ زيرا بايد ايزوتوپ راديويي براي مقاصد پزشكي توليد كنيم و حتي اراك به تنهايي برايمان كافي نيست.» وي در پاسخ به اينكه «آيا شما يا ساير ديپلمات‌هاي ايراني درباره موضع ايران در قبال سوريه با ديپلمات‌هاي امريكايي صحبت كرده‌ايد؟» گفت: نه، نكرديم، غير از يك اشاره بسيار بسيار كوتاه در اولين ملاقاتم با جان كري (وزير امور خارجه امريكا). لازم به ذكر است تايمز آو اسرائيل روز 30 نوامبر در گزارشي نوشته است كه مذاكرات مخفي بين ايران و امريكا مانع اقدام نظامي كاخ سفيد عليه سوريه در ماه سپتامبر شده است. ظريف در واكنش به اين سؤال كه «شنيده‌ايم شما همچنان با مخالفت‌هاي جدي در خاورميانه روبه‌رو هستيد و عربستان حتي نمي‌خواهد شما را ببيند؟» گفت: « من به آنها نشان دادم كه آماده رفتن به عربستان هستم. ترتيب ملاقات‌ها داده شد، ولي مشكلي در ملاقات‌ها پيش آمد. ما نتوانستيم همه ملاقات‌هايي را كه مي‌توانست ترتيب داده شود، ترتيب دهيم. ما تصميم گرفتيم زماني برويم كه مناسب‌تر است. اين به اين مفهوم نيست كه يك مشكل سياسي بين عربستان و ايران وجود دارد. ما اختلاف‌هايي داريم.»
واكنش به تحريف رويترز
ظريف ديروز همچنين در يك گزارش فيس‌بوكي به شدت از تحريف سخنانش درباره جزاير سه‌گانه در داخل كشور انتقاد كرد و خواستار اين شد كه دعواهاي جناحي وارد سياست خارجي نشود و گفت كه تماميت ارضي ايران قابل مذاكره و معامله نيست و حتي تصور مذاكره بر سر خاك ايران يا هرگونه القاي شبهه در اين زمينه اقدامي نابخشودني است. لازم به ذكر است كه رويترز روز 10 آذر ماه از قول ظريف چنين جمله‌اي را نقل كرده بود: « تهران آماده است درباره يكي از اين جزاير، ابوموسي، با امارات گفتوگو كند.» ظريف در گزارش فيس‌بوكي خود همچنين گفت: «انتقاد را هم با جان و دل مي‌پذيريم، ولي تخريب مواضع طرف خودي و تقويت ديدگاه‌ها و مواضع طرف مقابل را با هيچ منطق عقلي و ملي و ديني قابل توجيه نمي‌دانيم.»
نتايج يك نظرسنجي جديد نشان داد كه بيش از ۴۳ درصد مردم امريكا با توافق هسته‌اي بين ايران و قدرت‌هاي جهاني مخالف هستند و جالب اينكه 28 درصد آنها از محتواي توافق ژنو چيزي نمي‌دانند.
28 درصد امريكايي‌ها از توافق ژنو چيزي نمي‌دانند
نظرسنجي مشترك مركز تحقيقاتي «پيو» و روزنامه يو‌اس‌اي تودي حاكي است 32 درصد مردم امريكا از توافق اخير هسته‌اي ايران و شش قدرت جهاني حمايت مي‌كنند و 43 درصد مردم اين كشور نيز در مقابل مخالف اين توافق هستند. بر اساس اين گزارش، 25 درصد مردم امريكا نيز در اين نظرسنجي گفته‌اند نظر خاصي در خصوص اين مسئله ندارند.
اين نظرسنجي نشان مي‌دهد كه امريكايي‌ها معتقد نيستند كه دولت ايران براي كاهش نگراني‌هاي بين‌المللي در خصوص برنامه هسته‌اي خود به تعهداتش پايبند خواهد بود. بر اساس اين نظرسنجي، 62 درصد مردم امريكا بر اين باورند كه رهبران ايران براي كاهش نگراني‌هاي جامعه بين‌المللي نسبت به برنامه هسته‌اي جدي نيستند و تنها 29 درصد مردم امريكا معتقدند كه رهبران ايران براي دستيابي به يك توافق بلندمدت هسته‌اي جدي هستند.
در بين گروه‌هاي سياسي امريكا نيز 58 درصد جمهوري خواهان مخالف توافق هسته‌اي با ايران هستند، ولي تنها 27 درصد دموكرات‌ها مخالفت خود را با اين توافق اعلام كرده‌اند. تنها 14 درصد جمهوري خواهان از اين توافق هسته‌اي حمايت كرده‌اند و در مقابل 50 درصد دموكرات‌ها از آن حمايت كرده‌اند. يو اس‌اي تودي خاطر‌نشان مي‌كند: «بسياري از امريكايي‌ها توجه چنداني به اين موضوع نشان نميدهند.
تقريباً يك چهارم افراد درباره توافق مطالب زيادي شنيدهاند، اما 28 درصد نيز از محتواي توافق ژنو اصلاً چيزي نمي‌دانند و نيمي ديگر افراد نيز كمي در اين زمينه شنيدهاند. اين نظرسنجي در حالي منتشر شده كه نتايج يك نظرسنجي مشابه كه چند روز قبل، مركز IPOS آن را به سفارش رويترز انجام داد، موافقان توافق ژنو را 44 درصد و مخالفان آن را 22 درصد اعلام كرده بود.
