درهاي سينما صحرا يا سينما ريولي سابق بعد از 46 سال نمايش بي‌وقفه فيلم از امروز بنا به آنچه با هم نخواندن دخل و خرج مالكانش عنوان مي‌شود، بسته خواهد شد؛ تعطيلي يك سالن سينماي ديگر در ايران آن هم در شرايطي كه استاندارد جهاني سينما به ازاي هر 100 نفر جمعيت، يك صندلي سينما را در نظر گرفته است قوز بالاي قوزي بر پشت خموده آمار سالن‌هاي سينمايي كشور خواهد بود.
كمبود سالن‌هاي سينما در ايراني كه جمعيتش از مرز 70 ميليون گذر كرده است، معضل بزرگي براي سينمايي است كه نام و آوازه‌اي جهاني پيدا كرده و كم‌كم دارد جاي خود را در ميان مدعيان هنر هفتم دنيا باز مي‌كند. شمار توليدات سالانه سينماي ايران با رشدي محسوس با آمار يك دهه قبل قابل مقايسه نيست و به رغم تمام پيشرفت‌هاي آماري و ارقامي، كالبد سينماي ايران كماكان گرفتار شرايط عذاب‌آوري است. امروزه بسياري از سالن‌هاي سينمايي كشورمان همان سالن‌هاي قديمي هستند كه بيش از نيم قرن پيش ساخته شده‌اند. بسياري از آنها سالخورده و از كار افتاده‌اند. برخي احيا و برخي تغيير كاربري داده و در اين بين شمار زيادي از سالن‌هاي سينمايي نيز تعطيل شده‌اند تا با انبوهي از خاطرات در گوشه و كنار تهران و ديگر شهرهاي كشور خاك بخورند. در اين شرايط تعطيلي سينماي فعالي چون سينما صحرا در خيابان دكتر شريعتي آن هم بنا به بازي رايج و مسموم روابطي كه به صورت گزينشي فيلم‌ها را ميان سينماداران پخش مي‌كند و سينما صحرا را از آذوقه فيلم‌هاي خوب و پرفروش محروم نگه مي‌دارد، يك معضل بزرگ ديگر براي فضاي فرهنگي سينما است. به گفته داريوش بابائيان، نماينده شركاي سينما صحرا، بعضي از دفاتر پخش به دليل برخي ارتباط‌ها فقط به تعدادي از سينماهاي خاص فيلم مي‌دهند و حتي به دستور وزارت ارشاد و شوراي صنفي نمايش عمل نمي‌كنند!
سينما صحرا يا سينما ريولي سابق از جمله سينماهاي قديمي و تاريخدار پايتخت كشورمان است؛ اين سينما كه در خيابان شريعتي تهران واقع شده است، در سال 1346 و با نمايش فيلم كتاب آفرينش افتتاح شده بود اما اكنون سينما صحرا طي چهار ماه گذشته حدود 25 ميليون تومان (ماهي 6 ميليون تومان) ضرر و زيان را نصيب مالكانش كرده است. در اين شرايط طبيعي است مالكان حقيقي آن براي جلوگيري از ضرر بيشتر اين سينما را تعطيل كنند اما اين تعطيلي، فاجعه آماري سالن‌هاي سينمايي كشور را عميق‌تر خواهد كرد.
جمعيت 70 ميليوني و خوراك ناكافي سينما
فرآيند معلول ساخت و ساز سالن‌هاي سينمايي جديد در ايران در نوع خود تأمل برانگيز است. در شرايطي كه گفته مي‌شود تا پايان سال 2100 ميلادي در هيچ كشوري ارتشي به شكل فعلي وجود نخواهد داشت و سربازان فرهنگي از اقتدار كشورها دفاع خواهند كرد بيش از نيم قرن از احداث بسياري از سالن‌هاي سينمايي كشورمان مي‌گذرد و نيز بيش از 30 سال است كه خشتي بر خشت اكثر اين سالن‌ها گذاشته نشده است. بر اساس آمار و اطلاعات محققان شايد واژه « فاجعه » نتواند بار واقعي كلمه را حمل كند اما 430 سينماي قبل از انقلاب به حدود 250 سينماي بعد از انقلاب كاهش پيدا كرده است و اين در حالي است كه جمعيت 30 ميليوني ايران قبل از انقلاب با 430 سينما مورد تهاجم فرهنگي بوده است؛ اكنون با ناكافي بودن شمار سالن‌هاي سينماي در كشور و نيز كاهش اين تعداد آن هم بنا به دلايلي چون برخي رابطه‌ها و كم‌توجهي‌ها آيا مي‌توان براي جمعيت 70 ميليوني بعد از انقلاب با 250 سينما خوراك فرهنگي فراهم كرد؟
بر اساس طرح تحقيقاتي « طرح سينماي كوچك » در سال 57 و همزمان با پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي آمار جمعيت ايران در حدود 36 ميليون نفر بود. با توجه به بي‌توجهي رژيم سابق در پرداختن به مسائل فرهنگي، تعداد سينماهاي موجود كافي نبود و در اثر عوامل مخرب و تغيير كاربري از تعداد سينماهاي موجود در آن زمان نيز 25درصد كم شد. با اين نتايج در سال 58 ايران نيازمند ايجاد بيش از 25 درصد سينماي جديد و ايجاد تعداد كافي سينما براي پر‌كردن خلأ موجود بود. اكنون كه جمعيت كشورمان مرز 70ميليون نفر را رد كرده است، تعداد سينماهاي موجود در كشور بايد به بيش از دو برابر رقم 30 سال پيش افزايش يابد.
رابطه مستقيم سالن‌ها با كيفيت فيلم‌هاي روي پرده
آمارها مي‌گويند كه تا سال 80 تعداد سالن‌هاي سينما در تهران 78 عدد و تعداد صندلي‌ها 45 هزار و 736 صندلي و در شهرستان‌هاي تهران 22 هزار و 247 صندلي و پنج سالن سينما بود و اين در حالي است كه استاندارد جهاني به ازاي هر 100 نفر جمعيت، يك صندلي سينما را در نظر گرفته است. بر اين اساس اگر جمعيت كنوني تهران را 12 ميليون نفر در نظر بگيريم، شهر تهران به تنهايي و بر اساس استاندارد جهاني سينما نيازمند 120 هزار صندلي سينما است! در ابتداي دهه 90 بعيد به نظر مي‌رسد كه تغيير چشمگيري در اين آمار پديد آمده باشد و اين براي سينماي ايران يك چالش بزرگ محسوب مي‌شود. به هر روي از امروز يك سينماي ديگر نيز از ليست سينماهاي فعال كشور خارج مي‌شود؛ سينما صحرا به دليل نخواندن دخل و خرج و به تصميم مالكان آن تا اطلاع ثانوي تعطيل مي‌شود، اما مقصر اصلي اين ماجرا كيست؟ سيستم پخش تحت قصور نظارتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به شكلي گزينشي اقدام به پخش فيلم‌هاي سينماي ايران در سينماهاي خاص كرده است. سينماي صحرا تنها يكي از سينماهايي كه تحت اين گزينش سليقه‌اي و غير‌قانوني از دور سينماهاي كشور تا اطلاع ثانوي خارج مي‌شود و جالب توجه است كه در نزديكي سينما صحرا، سينما ايران همزمان چهار فيلم روز را نمايش مي‌دهد و مشخص است كه سينما صحرا در اين شرايط نابود شود. از قرار معلوم سينما ايران در اصفهان هم به همين دليل تعطيل شده است و يكي، دو سينماي ديگر در اين شهر نيز در شرف تعطيلي هستند.
در فرهنگ سينمايي ايران آنچه بيش از پيش مورد توجه قرار مي‌گيرد، هنر سينما است و نه كالبد آن، اما بدون شك كمبود سالن‌هاي سينمايي در كشور بر كميت و كيفيت توليدات سينماي ايران نيز تأثير خواهد گذاشت. در گذشته نه چندان دور، سينماي كشورمان كه موسوم به سينماي بعد از انقلاب است در موارد مختلفي شاهد آن بوده است كه چگونه فيلم‌هاي انساني و فرهنگي براي بقا جاي خود را به فيلم‌هاي سطحي و آسان پسند دادند تا در يك رقابت ناسالم موفق به گرفتن سالن نمايش بشوند. پرده سينماهاي محدود سطح كشور در دوره‌هاي مختلف شاهد افول كيفي فيلم‌ها و ظهور فيلم‌هاي سطح پايين عامه‌پسند بوده اند؛ فيلم‌هايي كه هرگاه اوج گرفتند با خود خسران فراواني را براي فرهنگ سينماي كشور به بار آوردند.
