هیچ مسئولی خودش را مقصر نمی داند مانند همیشه، این بار خبر از یک فاجعه زیست محیطی است، فاجعه ای که كسي مسئوليتش را گردن نمی گیرد، فاجعه خشک شدن آب سد حاجی آباد در استان خراسان جنوبي آن هم در کمتر از دو هفته كه ماهی های زیادی تلف شدند و این روزها تصاویر اين سد یاد آور یک کویر با خاک های ترک خورده است. سدی که تا همین چند هفته پیش تفرجگاه خیلی از اهالی زیرکوه و قاین بود اما الان دیگر خبری از آن سد پر از آب نیست و تصویر بدون آب آن خاطر خیلی ها را تلخ کرده است، اتفاقی که شنیده می شود دلایل مختلفی دارد. از فروش آب آن به گفته اهالی زیرکوه تا کمبود بارندگی به گفته مسئولان!
***
خبر کوتاه بود، خبری که روزهای اول تابستان خیلی ها را انگشت به دهان نگه داشت. سد مخزنی حاجی آباد زیرکوه یکی از تفرجگاههای بی نظیر منطقه است كه همه ساله میزبان هزاران پرنده مهاجر بود و طی یک رویداد نادر ظرف مدت 2 هفته آب این سد به کلی خشکید و 10 هزار قطعه ماهي تلف شدند.
چندي پيش علي رمضاني، مسئول سد حاجي آباد در رابطه با اوضاع پيش آمده گفته بود: «در طول 10 سال گذشته که مسئوليت سد را بر عهده داشتم فقط يک بار حدود سال هاي 85 اين اتفاق افتاد و حال پس از حدود 8 سال اين حادثه تکرار شد. از هفته هاي قبل کاهش ذخيره آب سد که مربوط به سال 90 بود آغاز شد و طي اين مدت براي جلوگيري از اتلاف ماهي هاي پرورشي سد، صيد ماهي ها و فروش آن ادامه داشت تا اين که در روزهاي اخير به دليل افت شديد آب سد حدود 10 هزار قطعه ماهي باقي مانده تلف شد البته در مواردي هم تعدادي از ماهي ها به طور رايگان به متقاضيان داده شد که از اتلاف آنها جلوگيري شود.»
وي عدم بارش هاي مناسب و مداوم در اواخر سال گذشته و اوايل امسال را دليل کاهش آب سد و آبگيري نشدن آن اعلام كرد.
* همه چيز طبيعي است
بر همين اساس، فرماندار زيرکوه خشک شدن سد حاجی آباد را کاملا طبیعی می داند. فرهاد فلاحتی در این رابطه به «جوان» گفت:« امسال اگر چه ميزان بارندگي در شهرستان نسبت به سال هاي قبل بيشتر بود ولي به دليل سيل آسا نبودن بارندگي ها و ميزان آبگيري سد نسبت به سال گذشته، فروکش کردن آب آن امري طبيعي است.»
فرماندار زیرکوه با اشاره به اینکه نهادهای متولی بررسی های لازم را انجام داده اند ادامه داد: «گزارش های متخصصان نشان می دهد که اتفاق غیر طبیعی رخ نداده و با توجه به کمتر شدن سیلاب در سال گذشته، این اتفاق مسئله عجیبی نیست.»
معاون حفاظت و بهره برداري شرکت آب منطقه اي استان هم علت وقوع اين حادثه را تداوم خشکسالي، کاهش نزولات جوي و نبود سيلاب براي ذخيره سازي آب سد اعلام كرد.
نعمت نژاد گفت:« دليل اصلي که سد در حال خشکيدن است، نبود سيلاب در اوايل امسال براي ذخيره سازي در سد و استفاده به عنوان حقابه از آن است. به دليل نبود سيلاب در ديگر سدهاي استان هم ذخيره سازي آب نداشتيم.
وي دليل ديگري را نيز مطرح كرد و ادامه داد: «کشاورزاني در پايين دست سد حقابه دارند و در اين سال ها بيشتر از ورودي آب مخزن و ميزان ذخيره سازي آن استفاده کرده اند، به اين دليل آب سد تخليه شده است.»
* كي بود، كي بود...
در حالی مسئولان مربوطه سعی دارند با سلب مسئولیت خودشان از این فاجعه، کمبود بارندگی را دلیل اصلی خشک شدن آب سد حاجی آباد مطرح کنند که شواهد نشان می دهد دلایل اصلی آن را باید در جای دیگری جست و جو کرد.
مسائلی که در صورت اثبات می تواند نقش مسئولان را در فاجعه زیست محیطی سد حاجی آباد پررنگ تر کند. گفته می شود یکی از دلایلی که سبب شده تا سد حاجی آباد پس از 8 سال دوباره خشک شود فروش آب این سد است. این مسئله برای اولین بار در سال جدید اتفاق افتاده و گفته می شود نقش زیادی در خشک شدن اين سد داشته است.
خریدار اصلی آب سد زیرکوه یک شرکت راهسازی بوده که طبق توافق انجام شده روزانه چندین تانکر آب را از این سد خارج می‌کرده است، همچنین فروش آب به کشاورزان حاجی آباد هم در برنامه های این سد قرار داشته است. این در حالی است که به گفته مسئولان در سال گذشته کاهش بارندگی باعث کم شدن ذخیره آب پشت سد شده است. با این شرایط فروش آب سد، به رغم کاهش ذخیره سازی آن، اقدام غیر قابل توجیهی است که مسئولان باید پاسخگوی آن باشند، اقدامی كه سبب شده تا آب این سد روز به روز کمتر شود و در نهایت خشک شود و یک فاجعه زیست محیطی رقم بخورد. با وجود این شایعه، فرماندار زیرکوه آن را تکذیب می کند. فلاحتی به «جوان» گفت: «بحث فروش آب به شرکت راهسازی اصلا مطرح نیست. در حال حاضر فعالیت این شرکت متوقف است و نیازی به آب ندارد که بخواهد از آب سد مصرف کند.»
البته به گفته برخی كارشناسان، عدم لایروبی به موقع سد هم از دیگر موضوعاتی است که در خشک شدن آن بی تاثیر نبوده و باید چرایی آن را از مسئولان مربوط پرسید. البته پس از این فاجعه، قرار است یک گروه تحقیقاتی از اداره محیط زیست قاین راهی حاجی آباد شوند تا درباره این اتفاق و خشک شدن سد، تحقیق کنند تا جلوی چنین اتفاقی در آینده گرفته شود. هر چه باشد، اگر اين كارها و تشكيل كميته هاي بررسي و تحقيقات، براي سد آب نداشته باشد براي خيلي ها نان دارد.
