ناوگان بالگردی هوانیروز ارتش که در دوران دفاع مقدس تمام بار پشتیبانی هوایی از خطوط مقدم تا پشت جبهه را بر عهده داشت، با صد‌ها هزار ساعت پرواز عملیاتی نیازمند پشتیبانی‌های مستمر و طبق برنامه بر اساس ساعت پرواز بوده و هم از بابت آسیب‌های ناشی از پرواز در مناطق جنگی و تسلیحات دشمن به بازسازی نیاز داشت. در زمینه بازرسی‌های سبک، سنگین و تعمیرات در رده‌های مختلف، شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگرد‌های ایران (پنها) از همان دوران فعال بود که بعد‌ها متخصصان فنی خود هوانیروز نیز با محوریت صنایع یاعلی به آن پیوستند، اما تغییرات فناوری سبب شد جنبه‌های مهمی از بهسازی‌های تجهیزاتی و تسلیحاتی هم برای بالگرد‌های هوانیروز لازم شود که این فعالیت‌ها هم در سال‌های اخیر شدت گرفته است.
تجهیز بالگرد‌ها به سامانه‌های دید‌در‌شب، سامانه‌های جدید ناوبری، نمایشگر‌های جدید داخل کابین خلبان، رادیو‌های دریایی، رادار شناسایی ساحل و رادار هواشناسی، جعبه سیاه، انواع سکو‌های دو درجه آزادی پایدارشده، سامانه‌های کشف و شناسایی الکترواپتیک، تجهیز بالگرد‌ها به راکت‌انداز، موشک‌های ضدزره مختلف و تیربار نیمه‌سنگین و توپ ۲۰میلیمتری سه لوله از جمله بهسازی‌های سامانه‌ای و تسلیحاتی اعمال‌شده روی بالگرد‌های مختلف زمینی و دریایی در سال‌های گذشته است که توسط وزارت دفاع یا جهاد خودکفایی هوانیروز و با مشارکت مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده است. این روند بهسازی تجهیزاتی و تسلیحاتی در چند سال گذشته رشد و تنوع بسیار بیشتری داشته است. در این گزارش مروری بر جنبه‌های مختلف بهسازی تجهیزاتی و تسلیحاتی بالگرد‌های رزمی و ترابری هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران خواهیم داشت.
نمایشگر‌های پیشرفتهنمایشگرهای چندمنظوره دیجیتال یا MFD از تجهیزات جدیدی است که به بالگرد‌های هوانیروز افزوده می‌شود. این نمایشگرها بدون نیاز به تغییر در حسگر‌های موجود بالگرد و بدون نیاز به تغییر در سیم‌کشی آن قابل نصب هستند و امکان پشتیبانی از حسگر‌های جدید ناوبری INS و AHRS را به صورت همزمان دارند و به قابلیت پرواز در شب بالگرد کمک ویژه‌ای می‌کنند. امکان ضبط اطلاعات پروازی و اتصال به نقشه‌خوان و GPS و نیز قابلیت اتصال همزمان به دوربین پایدار شده و نمایش در شب و نور خورشید از دیگر قابلیت‌های این نمایشگر‌های پیشرفته است.
استفاده از این نمایشگر‌های دیجیتال که اطلاعات لازم در مورد وضعیت وسیله پرنده مثل زوایه نسبت به افق، سرعت و میزان سوخت را در اختیار خلبان قرار می‌دهد، یک مزیت بزرگ نسبت به نمایشگر‌های عقربه‌ای (آنالوگ) قدیمی دارد و آن هم بحث کم کردن فشار روانی خلبان است. در گونه‌های قبلی خلبان باید به صورت همزمان عقربه‌های مختلفی را کنترل و همزمان به عملیات پروازی و همچنین در صورت لزوم بحث درگیری و اجرای آتش نیز توجه می‌کرد، اما با استفاده از نمایشگر‌های جدید بار کاری خلبان شدیداً کاهش یافته است، زیرا نمایشگرها به ترتیب اهمیت و کاربرد، دسته‌بندی شده و کاربر می‌تواند با یک نگاه سریع و در کمترین زمان ممکن اطلاعات مورد نظر را از کابین خلوت شده خود در اختیار داشته باشد و در صورت لزوم با استفاده از کلید‌های اطراف نمایشگر، اطلاعات دیگر یا تصاویر دریافتی از دوربین‌های دماغه را از رایانه درخواست و مشاهد کند.
مزیت دیگر این نمایشگرها، قابلیت اطمینان بسیار بالاتر آن‌ها نسبت به نسل قدیمی است. کمیت «زمان متوسط بین خرابی» یا «MTBF:mean time between Failures» برای MFD ده‌ها برابر بیشتر از نمونه‌های آنالوگ است، بنابراین اولاً تعداد و زمان بررسی‌های لازم قبل از هر پرواز کاهش یافته و بالگرد در مدت کوتاهی برای پرواز آماده می‌شود. همچنین احتمال بروز خرابی سامانه حین پرواز بسیار کاهش یافته و زمان مورد نیاز برای تعمیرات آن نیز کمتر می‌شود، زیرا تعویض یک MFD با نمونه سالم بسیار کمتر از تعویض چندین نمایشگر عقربه‌ای زمان می‌خواهد. به علاوه هر کدام از این نمایشگرها پس از نصب باید جداگانه آزمایش شوند که این هم فرایندی زمانبر است، البته طبق تصاویر منتشرشده از بالگرد‌های بهسازی‌شده در حال حاضر تمامی نمایشگر‌های موجود در کابین بالگرد‌های هوانیروز با نمونه‌های جدید تعویض نمی‌شوند و روی بالگرد‌هایی که در برنامه ارتقا قرار می‌گیرند، برای هر خلبان یک نمایشگر جدید نصب می‌شود. امید می‌رود در ادامه این امر گسترش یابد و تمامی نمایشگر‌های قدیمی با نمایشگر‌های جدید تعویض شوند.
یک گام دیگر بهسازی تجهیزات خلبان که در بالگرد رزمی کبرا مشاهده شده نصب سامانه جدید نمایشگر سربالا یا
«HUD: head- up display» است. در بالگرد‌های کبرای معمولی نمونه ساده‌ای از این سامانه برای خلبان کابین عقب وجود داشت که کارایی نمونه جدید بسیار بالاتر است. این سامانه اطلاعات مورد نظر خلبان را روی یک صفحه شفاف در مقابل وی نمایش می‌دهد و به او کمک می‌کند بدون نیاز به تغییر در زاویه دید نسبت به مسیر پروازی به اطلاعات سامانه‌های مهم دست پیدا کند. این نمایشگر سربالا در موقعیت‌های راهکنشی (تاکتیکی) مختلف مثلاً در پرواز‌های سریع در ارتفاع پایین کمک بسیاری به خلبان می‌کند.
سامانه‌های الکترواپتیکی و پرواز در شب
شاید در بین تجهیزات جدید افزوده شده به بالگرد‌های هوانیروز سامانه‌های دید‌در‌شب جزو مهم‌ترین بهسازی‌های اعمال شده باشد. تا پیش از آن و حتی در بدترین شرایط دوران جنگ تحمیلی بالگرد‌های کشور فقط در روشنایی روز قابلیت پرواز ایمن و مطمئن داشتند و از این جهت با یک محدودیت عملیاتی مهم مواجه بودند، اما در دهه ۱۳۸۰ با توسعه سامانه‌های الکترواپتیکی مناسب، گام اصلی و مهم رفع مشکل پرواز در شب برای بالگرد‌ها برداشته شد.
با توسعه نمونه‌های متناسب با نیاز بالگرد‌ها و نصب و آزمایش‌های بسیار سختگیرانه و اصلاح و بهبود‌های لازم بالاخره در میانه دهه ۱۳۹۰ با موفقیت سامانه‌هایی که امکان پرواز ایمن و مطمئن بالگرد‌ها را در شب ایجاد می‌کردند، به طور کامل با آن‌ها تطبیق پیدا کرد و روند تجهیز بالگرد‌ها به سامانه‌های مذکور در سال‌های اخیر سرعت گرفت، به طوری که در سال ۱۳۹۹ برای اولین بار یک رزمایش بالگردی و تخصصی تماماً در تاریکی شب توسط بالگرد‌های هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران به اجرا گذاشته شد.
علاوه بر امکان استفاده از دوربین‌های دید‌در‌شب نصب‌شونده روی کلاه خلبان رکن مهم و کاربردی ایجاد قابلیت پرواز در شب استفاده از دوربین‌های پایدارشده ژیروسکوپی نصب‌شونده در بیرون بدنه بالگرد هستند. این دوربین‌ها که هم دید مرئی و هم حرارتی را فراهم می‌کنند قابلیت چرخش در دو راستا و ارسال تصاویر به نمایشگر‌های مربوط در کابین بالگرد را دارند. این دوربین‌ها برای امور نظارت هوایی و شناسایی اهداف هم کارایی دارند و مجهز شدن بالگرد‌های هوانیروز به اینچنین سامانه‌ای علاوه بر بهبود قابلیت‌های عملیاتی آن، کار شناسایی اهداف از فاصله دور و پرهیز از نزدیک شدن بالگرد به مناطق دشمن را نیز ممکن می‌سازد. همچنین این سامانه‌ها برای شلیک بهتر موشک‌های هوا‌به‌سطح به منظور هدف‌گیری از ارتفاع بالاتر و مسافت دورتر نیز کارایی دارد.
تصویربردارى هوایى به وسیله بالگرد نیازمند قرار دادن دوربین روى یک سکوى پایدار شده است. در اینگونه پرواز‌ها سه نوع حرکت مزاحم وجود دارد که در صورت نبود یک سکوى پایدار که دوربین روى آن قرار گرفته باشد، تصویربردارى کاربردی را غیرممکن مى‌سازد. این حرکت‌ها شامل لرزش‌هاى با دامنه مختلف در سه جهت اصلی و با طیف فرکانسى مختلف است. در این سکوى پایدارشده، هر سه نوع حرکت نوسانى با بهره‌گیری از دو ژیروسکوپ متعامد، دفع مى‌شوند. به این ترتیب به رغم همه حرکت‌هاى بالگرد، زوایاى اصلى دوربین نسبت به یک چارچوب مرجع ثابت مى‌ماند و تصاویر واضحی بدون نیاز به دخالت خلبان تهیه می‌شود.
سامانه پایدارشده ژیروسکوپی در بالگرد‌های کبرا و نیز بالگرد‌های ترابری ۲۱۴ در بخش دماغه نصب شده‌اند. این سامانه‌ها که امروز تنوع بالایی هم با ساخت داخلی توسط وزارت دفاع و شرکت‌های دانش‌بنیان پیدا کرده‌اند، در انواع مختلف دارای یک دوربین پرقدرت با قابلیت زوم ۳۰ تا ۶۰ برابر، یک دوربین جلونگر فروسرخ و یک مسافت‌یاب لیزری هستند تا سامانه‌ای با کارکرد دوگانه روزانه و شبانه به وجود آید. لازم به ذکر است دستگاه اپتیکی M- ۶۵ که سامانه اولیه موجود در بالگرد‌های کبرا بوده است، امکان زوم ۱۳ برابر دارد و از این لحاظ سامانه‌های جدید امکان رؤیت دقیق هدف از برد بیشتر را فراهم و بالگرد را هنگام شناسایی از برد سلاح‌های دشمن دورتر خواهد کرد. همچنین این دوربین جدید به خلبانان بالگرد اجازه می‌دهد نقاط مختلف صحنه نبرد را با جزئیات بالا در نمایشگر کابین خود ببینند.
ویژگی‌های اصلی این سامانه‌های نظارتی روزانه و شبانه، امکان حرکت ۳۶۰ درجه در صفحه افق، وزن ۱۵ تا ۴۰کیلوگرم، ارتباط داده‌ای با سامانه کنترل آتش، توانایی بهسازی تصویر، قابلیت تطبیق دادن تصاویر و توانایی ردیابی اهداف متحرک است، البته توان چرخش ۳۶۰ درجه در پهپاد‌ها به دلیل زاویه بازتر زیر بدنه آن‌ها قابل بهره‌گیری است که در بالگرد‌های کبرا به دلیل موقعیت نصب در دماغه نهایتاً به حدود ۲۲۰ تا ۲۴۰ درجه محدود شده است. از قابلیت‌های دیگر این سامانه باید به امکان مسافت‌یابی لیزری تا برد حدود ۲۰ کیلومتر اشاره کرد. این سامانه‌ها توانایی دوران ۱۰۰- تا ۱۲۰+ درجه در بلندا، دمای کاری حدود ۲۰- تا ۵۵+ درجه سلسیوس و امکان به‌کارگیری نمایشگر‌های ۸/۵ تا ۱۷ اینچی را دارند.
به گفته فرمانده محترم هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران تاکنون روی ۴۰ فروند از بالگرد‌ها سامانه دید‌در‌شب نصب شده است. امید می‌رود با سرعت بالاتری روند تجهیز بالگرد‌ها به این ادوات پیشرفته برای ایفای هر چه بهتر نقش در نبرد‌های مدرن انجام شود.
سامانه‌های فریب‌دهنده
یکی دیگر از تجهیزاتی که برای به‌کارگیری روی بالگرد‌های کشور توسعه داده شده، اخلالگر‌های فروسرخ جهت گمراه‌کردن موشک‌های آشیانه‌یاب حرارتی است. با استفاده از این سامانه‌ها میزان بقاپذیری بالگرد در محیط رزمی بیشتر شده و در نتیجه کارایی کلی آن افزایش می‌یابد. بدون وجود سامانه‌های خودحفاظتی بالگرد‌ها اهداف بسیار ساده‌ای برای سامانه‌های پدافند هوایی از موشک‌های دوش‌پرتاب گرفته تا انواع دیگر هستند. به گفته فرمانده هوانیروز ارتش در حوزه خودحفاظتی بالگرد‌ها روی ۴۰ فروند از بالگرد‌ها سامانه چف و فلر نصب شده است. چف در واقع پوشال‌هایی از جنس آلومینیوم است که با رها کردن آن بازتاب راداری بزرگ و پراکنده‌ای ایجاد می‌شود که رادار و موشک راداری دشمن را دچار فریب می‌کند. فلر هم پرتابه‌های آتشین است که با حرارت بالای خود سبب جلب توجه موشک‌های حرارتی دشمن می‌شود. لازم به ذکر است عملکرد این سامانه‌ها در کنار نصب هشداردهنده‌های راداری و لیزری روی نقاط مختلف بدنه و حتی سامانه‌های هشدار اپتیکی که نزدیک شدن یک شیء را به بالگرد حس می‌کنند، تکمیل می‌شود. این سامانه‌های هشداردهنده روی بالگرد‌های مختلف مدرن در دنیا مشاهده می‌شود.
تسلیحات جدید برای بالگرد‌های رزمیبه عنوان یک محدودیت بزرگ دیگر، به‌روز نبودن سلاح‌های بالگرد‌های تهاجمی و نیز مسلح نبودن بالگرد‌های ترابری به صورت مؤثر از دیگر جنبه‌های محدودکننده کارایی ناوگان بالگردی کشور بود. توسعه موشک‌های جدید و پیشرفته ضدزره در رده‌های مختلف سرعت، برد و تنوع هدایت در صنایع مربوط در وزارت دفاع مقدمه اول و نصب و تطبیق صحیح این موشک‌ها در کنار راکت‌ها و تیربار و توپ کالیبر پایین گام دوم و پایانی برای رفع محدودیت‌های تسلیحاتی ناوگان بالگردی کشور تا حد بسیار خوبی بود که به طور عمده در کمتر از یک دهه اخیر صورت پذیرفته است. امروزه موشک‌هایی با برد دو تا پنج برابر نسبت به گذشته و قابلیت شلیک در شب و آب و هوای مختلف روی بالگرد‌های رزمی و ترابری نظامی کشور عملیاتی شده است.
لازم به ذکر است ابتکارات بومی رزمندگان برای نصب سلاح جدید روی بالگرد‌های هوانیروز از همان سال‌های دفاع مقدس آغاز شد. مورد شاخص در این زمینه نصب موشک هوا‌به‌سطح هدایت اپتیکی AGM- ۶۵ ماوریک روی بالگردهاست. این موشک که روی هواپیما‌های اف- ۴ ئی نیروی هوایی ارتش به کار می‌رفت، با توجه به ضرورت‌های عملیاتی و تشخیص فرماندهان در قالب طرح «امید» روی نمونه غیرموشک‌انداز کبرا به صورت موفق و عملیاتی نصب شد و در چندین عملیات که استفاده از کبرا به جای هواپیما‌های نیروی هوایی مناسب‌تر بود با موفقیت کامل مورد استفاده قرار گرفت. انهدام یک ایستگاه راداری ارتش عراق که در یک کارخانه متروکه استتار شده بود، از معروف‌ترین استفاده‌های ماوریک توسط کبراست. همچنین در مواردی با این موشک به مراکز تجمع نیرو‌های عراقی حمله می‌شد که نتایج بهتر در زمان کمتر نسبت به استفاده از راکت‌های هایدار ۷۰ داشته است. در عملیات فتح‌المبین ۱۱ تیر موشک ماوریک توسط کبرا‌های ایران شلیک شد. این کار در حالی در ایران و در بحبوحه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به انجام رسید که تا آن زمان اجرای این کار در دنیا سابقه نداشت، امریکا نیز این موشک را در بالگرد سوپرکبرا در سال ۱۹۹۰ به طور آزمایشی به کار گرفت.
اما پس از جنگ تا مدت‌ها خانواده موشک‌های طوفان به عنوان موشک ضدزره هواپرتاب توسط بالگرد‌های کبرا در هوانیروز ارتش مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با رشد فناوری‌های جدید در کشور در یک دهه اخیر موشک‌های شفق و آذرخش و بعداً موشک‌های قمر بنی‌هاشم، حیدر و دهلاویه نیز به فهرست تسلیحات هواپرتاب بالگرد‌ها افزوده شدند.
آنچه در تغییر تسلیحات موشکی بالگرد‌های هوانیروز مشهود است، تمایل به افزایش برد درگیری توأم با استفاده از موشک‌های خودکار است. موشک‌های طوفان برد نهایی کمتر از چهار‌کیلومتر در نمونه‌های هدایت سیمی و حدود پنج‌کیلومتر در نمونه هدایت لیزری طوفان ۵ دارند. اما موشک‌های جدید شفق ۱، قمر بنی‌هاشم و حیدر با برد‌های هشت تا ۱۲کیلومتر جهش قابل توجهی در برد درگیری برای بالگرد‌ها ایجاد کردند. این برد دورایستایی بیشتر سبب در امان ماندن بالگرد از آسیب موشک‌های دوش‌پرتاب و سلاح‌های کالیبر متوسط که در نزدیکی اهداف زمینی مستقر هستند، می‌شود.
همچنین موشک‌های خودکار به علت ایجاد امکان ترک موقعیت توسط بالگرد بلافاصله پس از شلیک، از ارزش عملیاتی و البته قیمت تمام‌شده بالاتری برخوردار هستند. با روش شلیک و رها (Fire and Forget) بالگرد از ردگیری هدف تا لحظه اصابت موشک بی‌نیاز می‌شود که برای بقاپذیری آن در میدان نبرد بسیار مفید است. همچنین امکان درگیری با تعداد هدف بیشتری در بازه زمانی یکسان در مقایسه با استفاده از موشک‌های نیمه‌خودکار فراهم می‌شود. این موشک‌ها از جست‌وجوگر‌های اپتیکی مرئی، اپتیکی تصویرساز حرارتی و رادار موج‌میلیمتری استفاده می‌کنند. موشک‌های نیمه‌خودکار از نوع فرمان در خط دید یا انواع هدایت لیزری قیمت پایین‌تری دارند، اما لازم است بالگرد تا زمان اصابت، هدف را دنبال کند و در دید خود داشته باشد، البته در مورد موشک‌های هدایت لیزری می‌توان از پهپاد‌ها یا نفرات زمینی هم برای هدایت استفاده کرد که محدودیت‌های خاص خود را به دنبال دارد.
می‌توان گفت اولین موشک نسل جدید نصب‌شده روی بالگرد‌های رزمی کبرا در میانه‌های دهه ۱۳۹۰ شفق ۱ بود که موشکی هوشمند است. این موشک با استفاده از جست‌وجوگر IIR روی هدف خود قفل می‌کند و با برد هشت تا ۱۰کیلومتر، سرعت دو تا ۷/۲ ماخ دارد. بنا بر اطلاعات منتشرشده این موشک ۶۰کیلوگرمی توانایی نفوذ یک تا ۵/۱ متر در انواع زره تانک و شناور را دارد و دقت اصابت آن ۳۰ سانتیمتر مربع در فاصله ۱۰کیلومتر است. از مهم‌ترین مزیت‌های این موشک سهولت در به کار‌گیری و عدم‌نیاز به ایستایی بالگرد در مقابل هدف است که نشان‌دهنده قرار‌گیری آن در رده موشک‌های شلیک و رهاست. جست‌وجوگر IIR یا تصویرساز حرارتی قابلیت ردگیری اهداف زرهی و شناوری را از تمام زوایا دارد، از مقاومت نسبتاً بالایی نسبت به اخلال (جمینگ) و فریب برخوردار است و حساسیت بسیار بهتری در تشخیص اهداف دارد. همچنین برخلاف جست‌وجوگر‌های اپتیکی مرئی که تنها در روز و شرایط آب و هوایی مساعد قابلیت فعالیت دارند، جست‌وجوگر تصویری حرارتی در شب و شرایط نامساعد با درصدی کاهش برد توان عملیات دارد. برد هشت تا ۱۰کیلومتری شفق امنیت بالایی برای هواگرد حامل آن در مقابل سامانه‌های پدافند هوایی توپخانه‌ای، موشک‌های دوش‌پرتاب و برخی از موشک‌های سطح به هوای بردکوتاه ایجاد می‌کند. سرعت بالای این موشک نیز مدت‌زمان پرواز آن را با توجه به بیشینه برد در حد مناسبی نگه می‌دارد. چندی بعد موشک آذرخش روی بالگرد‌های کبرا نصب شد که از آن به صورت هوا به هوا هم در کشور استفاده شده است.
در دو سال اخیر موشک جدید شفق هم روی بالگرد‌های کبرا و هم پهپاد‌های ارتش نصب شده است. این موشک ۴۸کیلوگرم وزن، ۱۸۹سانتیمتر طول، ۲۰کیلومتر برد و سرجنگی آن نیز ۱۳کیلوگرم وزن دارد. موشک جدید شفق قابلیت عملیات در شب و روز و تمامی شرایط آب و هوایی را دارد و با هدایت لیزری از قابلیت نصب روی بالگرد‌ها و جنگنده‌ها و قایق‌های تندرو و کشتی برخوردار است.
موشک ضدزره قدرتمند دهلاویه با برد ۵/۵ تا هشت‌کیلومتر در نمونه‌های مختلف و هدایت نیمه‌خودکار با قابلیت نفوذ هزارو ۲۰۰ میلیمتر در زره و موشک خودکار الماس با برد تا هشت کیلومتر در صورت شلیک از ارتفاع و سرعت مناسب و وزن حدود ۱۱کیلوگرم دو سلاح دیگر هستند که در سال‌های اخیر به بالگرد‌های کبرای هوانیروز افزوده شده‌اند. موشک الماس از نوع هوشمند و شلیک و رها با قابلیت شلیک در شب و توانایی حمله از بالا (Top attack) است که جزو محصولات جدید حوزه موشک‌های ضدزره در کشور به شمار می‌رود.
مسلح‌سازی بالگرد‌های ترابری
تجارب گرانبهای هشت سال دفاع مقدس و سال‌ها نبرد با گروهک‌های تروریستی در شرق و غرب کشور نشان داد تجهیز بالگرد‌های ترابری به سلاح، علاوه بر افزایش قابلیت‌های رزمی یگان‌های بالگردی، حتی در مواردی ضروری نیز است. این بالگرد‌ها می‌توانند در کنار تیم‌های آتش بالگرد‌های تهاجمی، در یورش اولیه به ادوات دشمن مشارکت داشته باشند. این کار سبب کاهش بار کاری بالگرد‌های رزمی در نیروی به کار گیرنده می‌شود، خصوصاً برای کشور ما که هنوز خرید بالگرد‌های تهاجمی جدید نداشته است و تولیدات داخلی پرشماری نیز برای افزایش تعداد بالگرد‌های تهاجمی صورت نپذیرفته است، تجهیز بالگرد‌های ترابری به سلاح اهمیت مضاعفی دارد.
به علاوه مسلح شدن بالگرد‌های ترابری سبب می‌شود این وسیله پروازی از حالت بی‌دفاع خارج شود و در محیط عملیاتی بتواند در شرایط مختلفی از تسلیحات برای افزایش بقاپذیری خود کمک بگیرد. در دوران دفاع مقدس یا مبارزه با تروریست‌ها مکرراً برخورد مستقیم بالگرد‌های ترابری با دشمن در شرایط عدم‌برخورداری از پوشش توسط بالگرد‌های تهاجمی اتفاق افتاده است. در این شرایط تیربار و راکت سلاح‌های کارآمدی به شمار می‌روند که روی بالگرد‌های ۲۱۴ و ۲۱۲ نیرو‌های مسلح در سال‌های اخیر به‌کارگیری شده‌اند. تجهیز این بالگرد‌ها به سامانه‌های الکترواپتیکی پایدارشده که امکان شناسایی در روز و شب، هدف‌یابی، مسافت‌یابی لیزری و در برخی نمونه‌ها، نشانه‌گذاری لیزری را دارد، سبب افزایش قابلیت تهاجمی این بالگرد‌ها و شلیک دقیق‌تر راکت‌های ۷۰میلیمتری از پرتابگرد‌های ۷ و ۱۹ تایی شده است.
اما تجهیز این بالگرد‌ها به موشک‌های ضدزره که حرف تمام‌کننده را در عرصه نبرد علیه اهداف زمینی می‌زنند، ارزش دوچندانی به برنامه تسلیح بالگرد‌های ترابری داده است که در این زمینه بالگرد‌های ۲۱۴ هوانیروز ارتش به موشک ضدزره دهلاویه تجهیز شده بودند. این موشک یکی از کارآمدترین موشک‌های ضدزره جهان است که ارزش عملیاتی خود را در نبرد‌های یک دهه اخیر در منطقه غرب آسیا نشان داده است. در ادامه موشک شفق جدید هم به بالگرد‌های ۲۱۴ افزوده شد و برد تسلیحاتی ضدزره آن را به ۲۰کیلومتر رساند.
موشک کروز هواپایه نقطه‌زن حیدر که ۶۰کیلوگرم وزن و سه متر و ۷۰سانتیمتر طول دارد و موتور آن از نوع میکرو توربین است، دیگر سلاح نصب‌شده روی بالگرد‌های ۲۱۴ هوانیروز به شمار می‌رود. این موشک با برد ۲۰۰کیلومتر و سرعت حدود ۵۰۰کیلومتر در ساعت قابلیت شناسایی اهداف ارسال تصاویر هدف و قفل اپتیکی روی اهداف و انهدام دقیق آن را دارد که ارزش رزمی بسیار بالایی برای بالگرد‌های ترابری ایجاد می‌کند.
همچنین بر اساس تصاویر منتشرشده به نظر می‌رسد امکان پرتاب پهپاد‌های انتحاری از جمله نمونه بومی سوئیچ بلید هم از روی بالگرد‌های هوانیروز از جمله بالگرد بل ۲۰۶ ایجاد شده است که قابلیت مهمی در بهبود اثرگذاری رزمی بالگرد‌های ترابری به شمار می‌رود.
به گفته فرمانده هوانیروز ارتش با تلاش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر، توان رزم هوانیروز به ۸۰ درصد رسیده و در راستای تحقق خواست فرماندهی معظم کل قوا در حوزه نهضت قطعه‌سازی بیش از ۸۰۰ قطعه تولید شد و روی بالگرد‌ها استفاده می‌شود. همچنین هوانیروز ارتش در ۳۰ استان فعالیت امداد و نجات را انجام می‌دهد.
روند افزایش توان عملیاتی ناوگان عظیم بالگردی کشور که با ایجاد ترکیبی همگون از سامانه‌های جدید شناسایی و هدف‌گیری و تسلیحات متنوع، متناسب با مأموریت‌های گوناگون در کنار تلاش شبانه‌روزی برای تعمیر و بازسازی بالگرد‌ها پیگیری می‌شود، یقیناً در آینده نیز منجر به معرفی دستاورد‌های جدید و افتخارآمیز دیگری خواهد شد. این مجموعه اقدامات به علاوه پروژه‌های ملی برای ساخت بالگرد‌های مورد نیاز با طراحی بومی گویای عزم راسخ متخصصان صنعت دفاعی کشور در ارتش، سپاه و وزارت دفاع برای آمادگی کامل نیرو‌های مسلح برای دفاع همه‌جانبه از انقلاب و سرزمین‌مان ایران است.
