جوان آنلاین: اثری که هم‌اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از نام آن هویداست «حق قضاوت کنسولی کاپیتولاسیون» را مورد بررسی قرار داده است. به واقع این گفتار‌ها و مقالات محصول یک نشست پژوهشی است که به همت مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در آبان ۱۳۸۳ انجام شده است. تارنمای ناشر در دیباچه این مجموعه تحقیقی- تاریخی نکات پی آمده را مورد اشارت قرار داده است:
«کاپیتولاسیون از جمله کتاب‌هایی است که مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی آن را از دل یک نشست تخصصی که با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران مسائل تاریخی تشکیل شده بود، تهیه و تنظیم کرده است. این نشست روز دوشنبه ۱۱ آبان ۱۳۸۳، در محل موزه تماشاگه زمان برگزار شد. در این نشست تاریخچه کاپیتولاسیون در ایران بررسی شده و سپس به موضوع احیای آن در دوره پهلوی اول پرداخته شده است، اما عمده بحث مربوط به تصویب مصونیت لایحه مستشاران امریکایی در ایران در سال ۱۳۴۳ بود که متعاقب آن حضرت امام‌خمینی (ره) پس از اطلاع از مفاد مصوبه اعلام خطر کردند. در مقدمه کتاب کاپیتولاسیون در این زمینه می‌خوانیم: اعتراضات امام که اینک رهبری بلامنازع مبارزات مردم مسلمان ایران را علیه حکومت پهلوی در دست گرفته بودند، بالا گرفت. نقطه عطف اعتراض امام سخنرانی ۴ آبان ۱۳۴۳ ایشان بود که در این سخنرانی ضمن تشریح قانون تصویبی مجلسین عزای عمومی اعلام کردند. به دنبال این اعتراض، حکومت پهلوی دیگر حضور امام‌خمینی را در ایران تحمل نکرده و ایشان را از منزل‌شان به فرودگاه اعزام و از همانجا به ترکیه و سپس عراق تبعید کردند و این اقامت اجباری در خارج از کشور حدود ۱۵ سال به طول انجامید. هر چند نزد افکار عمومی، حسنعلی منصور نخست‌وزیر وقت بیش از سایر رجال عصر پهلوی در تصویب این لایحه مقصر شناخته می‌شد، اما این لایحه با نظارت مستقیم ایالات متحده و حامیانش در حکومت پهلوی به تصویب رسید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هیچ یک از بازماندگان حکومت پیشین، حتی بدنام‌ترین‌شان دخالت خود را در تصویب این لایحه نپذیرفتند و حداکثر به ذکر این نکته که تصویب این لایحه موضوع جدیدی نبوده و امتیاز بیشتری به شمار نمی‌رفت، قصد داشتند با نسبت دادن این لایحه به کنوانسیون وین راجع به مزایای دیپلمات‌های خارجی از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند. سخنرانان این نشست تخصصی و موضوع سخنرانی آن‌ها به ترتیب ایراد سخنرانی عبارت بودند از:
۱- دکتر محمد هراتی/ تاریخچه کاپیتولاسیون در ایران.
۲- دکتر گودرز افتخار جهرمی/ وضعیت حقوقی کاپیتولاسیون.
۳- دکتر داوود هرمیداس باوند/ گروه‌های سیاسی و کاپیتولاسیون.
۴- حجت‌الاسلام روح‌الله حسینیان/ امام‌خمینی (ره) و لایحه مصونیت مستشاران امریکایی در ایران.
۵- قاسم تبریزی/ حسنعلی منصور، رجال پهلوی و کاپیتولاسیون.
کتاب حاضر، در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول متن سخنرانی‌های ایراد شده است. هر چند سعی شده تا در هنگام تنظیم مطالب حداقل ویرایش انجام گیرد، اما با وجود این، متن سخنرانی‌ها پس از تنظیم ازسوی سخنرانان بازبینی شده است. بخش دوم کتاب شامل یک مقاله است، حق استفاده امریکاییان از معافیت و مصونیت سیاسی و قضایی قرارداد وین در ایران نوشته دکتر محمد هراتی در این بخش آمده است. کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای کاپیتولاسیون در شمارگان ۱۵ هزار نسخه و بهای هزار تومان در اختیار محققان و علاقه‌مندان به رویداد‌های تاریخی و سیاسی قرار دارد....»
