سرویس ایران جوان آنلاین: کاهش بارندگی در کنار سایه سنگین دو دهه خشکسالی در سیستان و بلوچستان از جمله دلایلی است که موجب شده مراکز تحقیقات کشاورزی استان کارهای خوبی را برای کشت گیاهان دارویی که به حداقل ممکن آب نیاز دارند انجام دهند. این مهم باعث شده تا در مرکز تحقیقات کشاورزی زابل بیش از ۱۰۰ نوع گیاه دارویی مقاوم به خشکسالی کشت شود. موضوعی که موجب شد رئیس دانشگاه زابل با تأیید این موضوع اعلام کند: «از بین این گیاهان دارویی، چای ترش بیشترین عملکرد را داشته به طوری که هم‌اکنون ۱۰ هکتار زیر کشت این محصول رفته است.»
تغییرات اقلیمی در بیشتر استان‌های کشور سبب شده تا مرکز تحقیقات کشاورزی این مناطق برای جلوگیری از نابودی یا جایگزینی کشت‌های آب‌بر به سراغ گیاهان مقاوم به کم‌آبی بروند. در این میان دانشگاه کشاورزی سیستان و بلوچستان توانسته در این زمینه اقدامات خوب و مؤثری انجام دهد که به عنوان نمونه می‌توان به اقدام مجتمع تحقیقاتی دانشگاه زابل در زمینه کشت ۱۰۰ گونه گیاه دارویی در فضای مجتمع تحقیقاتی این مرکز علمی اشاره کرد؛ موضوعی که نویدبخش روز‌های خوب برای کشت محصولات جدید و سودآوری و درآمدزایی و رونق اشتغال برای مردم منطقه و سایر استان‌های با شرایط مشابه است.
گیاهانی سازگار با شرایط سخت آب و هوایی
با ادامه‌دار شدن خشکسالی و کم‌آبی در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان نیاز است که در زمینه کشت‌های کم‌مصرف کارهای خوبی انجام گیرد، موضوعی که به طور ویژه از سوی مراکز علمی و تحقیقاتی این استان در حال انجام شدن است. رئیس دانشگاه زابل در این خصوص می‌گوید: «با توجه به موقعیت اقلیمی سیستان و بلوچستان و خشکسالی دو دهه‌ای در شمال استان، کار تحقیقاتی کشت گیاهان سازگار با شرایط منطقه در سال‌های اخیر در دانشگاه زابل اجرا شده و تاکنون بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی در دانشگاه زابل کشت شده است.» موسی بهلولی می‌افزاید: «فضای مجتمع تحقیقاتی دانشگاه زابل زیر کشت ۱۰۰ گونه گیاه دارویی رفته که این مهم موجب موفقیت‌های خوبی در این زمینه شده است.» از آنجا که گیاهان دارویی کشت شده، سازگاری مناسبی با منطقه داشته و حتی برخی از این گیاهان به‌دلیل تنش‌های محیطی نسبت به خاستگاه اولیه از عملکرد بیشتری برخوردار هستند، لذا این مهم از سالیان قبل مورد توجه محققان کشاورزی سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. در این میان یکی از گیاهان دارویی پرطرفدار چای ترش است که با روش کشت بافت انجام می‌گیرد که شرایط افزایش تولید و ترویج آن رو به گسترش است. از آنجا که چای ترش بیشترین عملکرد را دارد، این مهم موجب شده تا ۱۰ هکتار از زمین‌های سیستان و بلوچستان زیر کشت این محصول برود. همچنین سودآوری این محصول از جمله دلایلی است که محققان دانشگاه زابل را بر آن داشته تا کشت انبوه و ترویجی چای ترش و صنایع تبدیلی این محصول را در دستور کار قرار دهند. این مهم در حالی است که سیستان و بلوچستان با کشت چای ترش در ۲۸۰ هکتار از اراضی خود از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان چای ترش یا قرمز کشور به شمار می‌رود.
تنوعی از گیاهان دارویی
تنوع خاص آب و هوایی سیستان و بلوچستان و پوشش گیاهی خاص آن سبب شده گیاهان کمیاب بخصوص در بخش دارویی در منطقه رویش داشته باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از قسمت‌های این استان یکی از رویشگاه‌های غنی گیاهان دارویی منحصر به فرد است به گونه‌ای که شرایط آب و هوایی و ژئومورفولوژیکی آن سبب سازگاری و وجود گونه‌های مربوط به رویشگاه‌های خاص این ناحیه شده است. با توجه به اینکه در سیستان و بلوچستان حدود هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی متعلق به ۸۳ جنس و ۳۵ خانواده وجود دارد که برخی از آن‌ها بومی ایران و یا به طور خاص بومی استان محسوب می‌شوند، لذا این مهم مورد توجه محققان گیاهان دارویی دانشگاه کشاورزی قرار گرفته است. آمار‌ها نشان می‌دهد مناطق شمالی سیستان و تفتان، خاش، سراوان، ایرانشهر و چابهار از مکان‌های مستعد توسعه کشت گیاهان دارویی هستند. رئیس بنیاد نخبگان سیستان و بلوچستان با تأیید شرایط مناسب برای تولید انواع گیاهان دارویی و تبدیل آن به دارو‌های طبیعی می‌گوید: «استفاده از گیاهان دارویی برای مصارف پزشکی سبب شده تا دارو‌های گیاهی گنج پنهان سیستان و بلوچستان قلمداد شوند.» مصیب پهلوانی با اشاره به مناطق مهم رویش این گیاهان می‌افزاید: «ناحیه رویشی ایرانی و تورانی سیستان و بلوچستان از شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون، نیمروز، زاهدان، خاش و بخشی از سراوان، سوران و مهرستان تشکیل شده که گونه‌های جنگلی شاخص آن شامل بنه، بادام کوهی، تاغ، گز، اسکنبیل و گونه‌های دیگری همچون زیتون وحشی، ارژن، انجیر، پده، سنجد و بادامک است.» بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه بر این گیاهان، کهور ایرانی، کلیر، چگرد، پیر، توج، کنار، استبرق، کهور پاکستانی، داز، گز روغن، حرا، چش‌کنار و انار شیطان از مهم‌ترین گونه‌های جنگلی ناحیه خلیجی و عمانی استان هستند که طرفداران بسیاری در میان مصرف‌کنندگان گیاهان دارویی دارند.
