سرویس سبک زندگی جوان آنلاین- کسری محمدیان: اسلام به عنوان کامل‌ترین دین الهی و مکتب جامع زندگی اساساً و اصالتاً برای سعادت و خوشبختی انسان به ظهور رسید. کتاب اسلام یعنی قرآن نیز ماحصل پیام خود را ارائه طریق و مسیر مستقیم برای رساندن انسان به سعادت و خوشبختی راستین می‌داند. بدون شک نگاه قرآن و اسلام به سعادت انسان ترکیبی از آموزه‌های دنیوی و اخروی را دربر می‌گیرد. البته ادیان الهی از طریق پیامبران همگی در پی ارائه راهی درست برای رسیدن بشر به خوشبختی بوده‌اند و بی‌شک اسلام کامل‌ترین نسخه را در این زمینه ارائه داده است، یعنی کسی که قلب و فکرش نیکوست و عملاً نیکوکار است، به رستگاری می‌رسد.
استاد شهید مطهرى می‌گوید: «پیغمبران الهى آمده‌اند که به ما راه زندگى و درِ ورودى زندگى و خوشبختى را نشان دهند. آمده‌اند به بشر بفهمانند بدى، بدکارى، هوس‌بازى، دروغ، خیانت، منفعت‌پرستى، کینه‌توزى و خودپرستى، راه ورودى زندگى و طریق رسیدن به سعادت و آرامش و رضایت خاطر نیست. درِوازه ورودى زندگى و خوشبختى، نیکى و نیکوکارى، راستى و درستى و استحکام اخلاقى و خیرخواهى و مهربانى است. تنها ایمان و اعتقاد به معنویات و سپس نیکوکارى بر اساس آن اعتقادات مقدس است که قلب را آرام و رضایت خاطر را تأمین می‌کند و سعادت را میسر می‌سازد.»
چیزی که اسلام به طور ویژه درباره سعادت انسان مطرح می‌کند و منشأ تفاوت آن با نظام‌های دیگر می‌شود، این است که بر اساس ایمان به جهان پس از مرگ از وجود لذایذ و آلام دیگری نیز خبر می‌دهد و به تناسب آن، مفهوم سعادت را در مرحلة نخست، لذت دائمی و جاودانی آخرت معرفی می‌کند. اسلام به انسان هشدار می‌دهد که زندگی وی منحصر به زندگی دنیا و لذایذ و رنج‌های دنیوی نیست. بلکه زندگی ابدی و جاودانه نیز با رنج‌ها و لذت‌های متناسب با اعمال انسان‌ها در راه است و این آدمی است که می‌تواند انتخاب کند زندگی زودگذر و فانی، یا سعادت جاودانه و همیشگی را. مسلم است که سعادت و خوشبختى از آنِ جامعهاى است که آسایش خاطر و آرامش بیشترى داشته باشد. با این بیان مىتوان گفت: مال و ثروت و قدرت، منشأ اصلی سعادت و خوشبختى به حساب نمىآید، زیرا ثروت و قدرت، رفاه مىآورند، اما الزاماً آرامش‌بخش نیستند. استاد مطهرى می‌گوید: «طرح و تنظیم برنامه سعادت، فرع بر این است که انسان با تمام استعدادهاى پنهانی که دارد، شناخته شود، زیرا سعادت از شکفته شدن استعداد‌ها و بروز و ظهور و فعلیت یافتن قوه‌ها پیدا می‌شود. سعادت حقیقى وقتى حاصل می‌شود که تمام استعدادهاى انسانى، بالاخص استعدادهاى عالىِ وجود وى، از قوّه به فعلیت برسد.»
اسلام بشر را از جنبه جسم و جان و از جهت معنوى و مادى مورد توجه قرار داده و سعادت انسان را در برخوردارى از کمالات روحى و استفاده صحیح از تمایلات مادى می‌داند؛ از این رو عواملى مادى و معنوى را در تحصیل سعادت مؤثر می‌داند، که عبارتند از: ایمان به خدا، تقوا و خودسازى، یاد خدا، عمل صالح، عاقبت به خیرى و آخرت‌گرایی. انسان عاقل، خوشبختی را در امور فانی و متغیر نمی‌جوید. سعادت واژة مقدسی است که عقل و روان پاک آن را تفسیر می‌کند و متاع قلیل، لذت زودگذر و متغیر و در یک کلمه «دنیا» نمی‌تواند تفسیرکنندة آن باشد. مولای متقیان نیکبختی را چنین تفسیر می‌کند: «نیکبخت‌ترین فرد کسی است که لذّت فانی (دنیا) را برای لذّت باقی (آخرت) رها کند.»
پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز از منظری اجتماعی و اخلاقی انسان مؤمن و خوشبخت را این‌گونه توصیف می‌فرماید: «هر کس این چهار صفت را داشته باشد، خدا او را در پناه خود قرار داده و وارد بهشت می‌کند: کسی که دارای اخلاق نیکویی باشد که با آن در بین مردم زندگی کند، به افراد رنج کشیده رحم کند، نسبت به پدر و مادرش مهربان باشد و به زیردستاننش نیکی کند.»
اجمالاًَ باید گفت: در فرهنگ قرآن برای کسانی که به رستگاری و سعادت رسیده‌اند ویژگی‌های خاصی بیان شده است. برای کسانی که طالب فلاح و رستگاری هستند بسیار لازم است جویای منطق قرآن شوند و از آن ملاک و معیار‌ها باخبر شوند تا اینکه خود را با آن توازن الهی تطبیق داده و در نهایت فلاح و رستگاری خود را تضمین کنند. قرآن شش کلید برای فلاح و رستگاری بشر در اختیار او می‌گذارد. کلید اول عبادت و نماز خاشعانه است. در منطق قرآن کسانی که در دنیا توانسته باشند خدای متعال را خاشعانه عبادت کنند رهنمود می‌شوند. بعضی افراد هرچند در دنیا نماز را ترک نمی‌کنند، ولی نماز خواندن آن‌ها دارای ویژگی خشوع نیست و چه بسا این عدم خشوع در نماز تأثیر واقعی بندگی را در آن‌ها نداشته باشد. کلید دوم دوری از لغویات ممنوع است. یکی از موانع کمال و رسیدن به سعادت و رستگاری اشتغال به کارهای لغو و بیهوده است. کسانی که در دنیا نتوانسته‌اند مرز میان کارهای خوب و کارهای لغو و بیهوده را جدا کنند خود را از درجات سعادت محروم ساخته‌اند. کلید سوم پرداخت زکات است. در فرهنگ قرآنی کسانی که در زندگی دنیایی خود سهمی از اموال و داشته خود را به عنوان زکات در اختیار نیازمندان قرار می‌دهند در زمره رستگاران قرار دارند. کلید چهارم دوری از آلودگی و بی‌عفتی است. از جمله زیبا‌ترین مؤلفه‌ها و شاخص‌های افراد رستگار و سعادتمند در فرهنگ قرآن دوری از بی‌عفتی و روابط نامشروع است. کلید پنجم توبه و رجوع به درگاه الهی است. شاید زندگی کردن بدون گناه، کار سختی باشد، ولی یقیناً غیرممکن نیست، ولی با این حال اگر انسان در حیات دنیوی خود مرتکب فعل حرامی شد نباید در‌های رحمت الهی را به روی خود بسته ببیند چراکه این باور خود از بدترین گناهان به حساب می‌آید. در منطق قرآن کسانی که به سوی خدای متعال بازگشت می‌کنند رستگارند؛ و بالاخره کلید ششم رعایت تقوای الهی است. رعایت تقوا به این معناست که انسان متقی دارای صفتی می‌شود که او را از گناه و نافرمانی خداوند متعال، بازمی‌دارد و بر طاعت و بندگی او برمی‌انگیزد.
*منابع: ۱) سایت تبیان/ خوشبختی از نظر اسلام / ۲) سایت مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی/ از نظر اسلام راز سعادت و خوشبختی چیست / ۳) بیتوته/ شش کلید خوشبختی و سعادت در قرآن/ ۴) اسلام کوئست‌نت/ عوامل خوشبختی از نگاه قرآن و روایات چیست؟
