کد خبر: 942217
تعداد نظرات: ۷ نظر
تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۷ - ۱۵:۴۱
شرایط نرخ جمعیتی ایران در منطقه راهبردی خاورمیانه خوب نیست. در حالی كه در خاورمیانه همه به فكر افزایش قدرت هستند، كاهش توان نیروی انسانی كشور، نمی‏تواند عاقلانه باشد. بهبود رشد اقتصادی خانواده‎ها و تدوین سیاست‏های تشویقی می‏تواند توان نیروی انسانی كشور را افزایش دهد.
جوان آنلاین:‌ اگر در اواسط دهه 60، از هر خانه‏ای چهار بچه قد و نیم قد بیرون می‎دوید و خانه‏های تك اتاق پر از صدای بچه بود و فرزند بیشتر نماد زندگی شیرین‎تر بود؛ در سال‎های بعد، در دهه70 و بعدها در دهه 80 شمسی، تك فرزندی ارزش به حساب آمد و «فرزند كمتر زندگی بهتر» شد. حال در اواخر دهه 90شمسی اما تك‌فرزندی و كاهش رشد جمعیت ایران نگران‏كننده شده است. مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دست به دست هم داده‌اند تا فرزندآوری خانواده‌ها را كمتر و كمتر كنند و در نتیجه‌‌ ایران در مقایسه با بسیاری از كشورهای حوزه خاورمیانه نرخ رشد جمعیتی‏اش كمتر باشد و جایی در قعر جدول رشد جمعیتی قرار بگیرد. در حالی كه رشد جمعیت عراق و افغانستان بیشتر از 3درصد است، رشد نرخ جمعیت ایران تنها 2/1 درصد است.
سه سال پیش یك میلیون و 570 هزار و 219 تولد ثبت شد‌. این آمار در سال 1395 به یك میلیون و 528 هزار و 53 تولد كاهش یافت و در سال 1396 میزان تولدها به یك میلیون و 478 هزار و 908 نفر نزول كرد. بسیاری از جمعیت‏شناسان معتقدند كه ایران كاهش نرخ جمعیت را با شیب‌ تندتری آغاز كرده‌ است. نكته قابل تأمل اما درباره كشور این است كه كاهش رشد جمعیت ایران در منطقه نسبت به كشورهای دیگر حوزه خاورمیانه بیشتر است. رشد جمعیت ایران 2/1درصد است. پس از ایران عربستان سعودی، كویت و سوریه رشد جمعیتی بیش از 8/1درصدی را دارند، پاكستان رشد جمعیتی بیش از 2درصدی و افغانستان هم رشد جمعیتی بیش از 5/2درصد دارد. رشد جمعیتی عراق اما از همه بیشتر است. در بین كشورهای حوزه خاورمیانه عراق با رشد 3درصدی در صدر قرار دارد. آمارهای كاهش تولیدمثل در ماه‏های ابتدایی سال 1397، از ادامه كاهش رشد جمعیت در ایران می‏گوید. طبق آمار رسمی مرکز آمار كشور در سال 95، 82هزار نفر مرد  و 138هزار نفر زن به سن تجرد قطعی رسیدند یعنی 220هزار ایرانی دیگر اصلا به ازدواج و خانواده دار شدن فكر نمی‌كنند. براساس این آمار آقایانی كه در سن ازدواج یعنی بین 
23 تا 34 هستند، پنج میلیون و 3000 نفر هستند و خانم‎هایی كه در سن 15 سال تا 29 سالگی در سن ازدواج قرار دارند، چهار‌میلیون و 423 نفر هستند. ‌

جمعیت كمتر می‌شود
 الهام فتحی، رئیس گروه آمارهای جمعیت و سلامت مرکز آمار در گفت‌وگو با جام‏جم با اشاره به نمودار رشد جمعیتی ایران در قبل و پس از انقلاب می‏گوید:‌ «بعد از انقلاب جمعیت دوباره افزایش پیدا کرد. البته در این سال‎ها ما با پدیده ورود مهاجران تبعه افغانستان به كشور نیز روبه‏رو بوده‎ایم.» در این سال‏ها رشد جمعیت ایران به  14درصد رسید. در اواخر دهه 60 بعد از سرشماری، سیاست‏های كاهش جمعیتی دولت اعمال شد:‌ «در همین سال‏هاست كه با برنامه‏ریزی دولت كاهش جمعیت اتفاق می‎افتد. سرعت این برنامه‏ریزی به حدی بوده است كه از آن به عنوان انقلاب باروری یاد می‏كنند. در دهه70، ما با كاهش باروری روبه‏رو شدیم. اگر در سال 65، سهم هر زن در باروری رقمی در حدود هفت فرزند بوده است. این رقم در دهه 70 برای هر زن به سرعت كاهش یافته و به حدود دو فرزند رسید.» در سال‏های 70 البته رشد باروری همچنان بالاست و كشور به رشد طبیعی جمعیت ادامه می‏دهد. پس از آن اما رشد فرزندآوری و مرگ‎ومیر كاهش پیدا می‎كند. با كاهش فرزندآوری و مرگ‏ومیر هر دو با هم، رشد جمعیت هم كاهش پیدا می‏كند.
فتحی معتقد است ایران در حال حاضر در حال گذار جمعیتی به سر می‌برد: «ایران نسبت به كشورهای حوزه خاورمیانه، كاهش نرخ باروری را با سرعت بالاتری طی كرده است. این موضوع هم به سیاست‏های كنترل جمعیتی كه دولت در سال‎های 70 درنظر گرفته بود، برمی‎گردد. یكی از عواملی كه بر رشد جمعیت اثرگذار است، موضوع برنامه‏ریزی‎های دولتی است.» رئیس گروه آمارهای سلامت اداره آمار البته تأكید می‏كند‌: «باید توجه داشت كشورهای همسایه هم این گذار جمعیتی را می‎‏گذرانند؛ گذار جمعیتی از كشوری به كشور دیگر منتقل خواهد شد. رشد جمعیت یك پدیده اجتماعی است و تحت‌تاثیر عوامل اجتماعی مانند اقتصاد، سیاست‏های دولتی و عوامل محیطی خواهد بود.»

1430 اوج كاهش
 گذار جمعیتی، دوره‌ای است كه برای تمامی كشورهای توسعه‎یافته پیش آمده است. البته فتحی تأكید می‏كند كاهش رشد جمعیت در 1430 بیشتر هم خواهد شد و حتی به زیر یك‌درصد هم می‏رسد. هرچند او معتقد است این میزان به زیر صفر نمی‏رسد. نكته قابل‎تامل استفاده از این زمان و برنامه‏‎ریزی مناسب برای آن است:‌ «ما نباید با دید منفی به این دوره نگاه كنیم و می‏توان از ظرفیت‏هایی كه پیش آمده، بهره برد و با برنامه‏ریزی درست زیربنای اقتصادی قوی را ایجاد كرد. ما می‏توانستیم از این فرصت استفاده كنیم و یك نیروی انسانی با كیفیت مناسب را آموزش دهیم و رشد اقتصادی خیلی خوبی را هم ایجاد كنیم.» فتحی می‏گوید امروز، تأمین نیازهای نیروی جوانی كه باید رشد پیدا كند و در كشور به بالندگی برسد، از همه مهم‏تر است:«امروز باید برای نیروی جوانی كه 40 سال بعد به سن پیری می‌رسد برنامه‏ریزی كرد.» خارج از سیاست‏های دولتی و مسائل اجتماعی كه باعث كاهش نرخ جمعیت شده است، یكی از مباحث هم، بحث اقتصادی است. مشکلات اقتصادی نه برای قشر متوسط جامعه كه حتی برای قشر مرفه جامعه هم تبدیل به بهانه‏ای شده است‌. فتحی می‏گوید:‌ مركز آمار روی این قشر مطالعه دقیقی انجام نداده است. در مباحث آماری اما این قشر مورد مطالعه قرار می‎گیرند. 
بعد از كاهش رشد جمعیت، افزایش كیفیت آموزش بالا می‏رود. زمانی كه كمیت كاهش پیدا كند، افزایش كیفیت درنظر گرفته می‎شود. به نظر می‌رسد دلیل كاهش تمایل این قشر به فرزندآوری به خاطر همین است.
​​​​​​​
باروری زیر حد جایگزینی 
محمود مشفق، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و جمعیت‎شناس است. او در گفت‌وگو با جام ‏جم با اشاره به رشد 2/1 درصدی جمعیت ایران، درباره كاهش رشد جمعیت ایران در منطقه می‏گوید:‌ رشد جمعیتی 2/1 درصدی، نسبت به حجم جمعیت رشد كمی نیست. آن چیزی كه نگران‏كننده است، باروری زیر حد جایگزینی است. متوسط تعداد فرزندانی كه هر مادر به دنیا می‏آورد از سال 85 به بعد زیر حد جانشینی است.  آن طور كه كارشناسان می‌گویند هر پدر و مادر باید حداقل دو نفر را جایگزین خود كنند. مشفق می‏گوید این اتفاق عملا نمی‏افتد: ‌به عنوان مثال براساس سطح جانشینی، هر200 پدر و مادر تقریبا 180 نفر را جایگزین خودشان می‎كنند. برای این كه جمعیت به ثبات برسد، باید در حد جانشینی باشد. یعنی رشد جمعیت باید چیزی حدود 2 یا 1/2 باشد.  در حال حاضر كشور رشد جمعیت دارد، ولی این رشد مربوط به جمعیت زیر 20 سال نیست. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است رشد جمعیت زیر 20 سال به دلیل باروری زیر سطح جانشینی، اتفاقا رشد منفی است:‌ جمعیت میانی است كه رشد جمعیت را بالا می‏برد. برای این كه رشد جمعیت را متعادل كنیم، نباید اجازه دهیم این رشد جمعیتی خیلی پایین رود. به گفته او، این روند در آینده جامعه را با مشكل رو به رو می‌كند:«مشكل ما در آینده این است كه ساختار جمعیتی به هم می‏خورد و میانگین جمعیت سالخوردگان بیشتر می‏شود. ذخیره جمعیتی كشور كه ذخیره سرمایه انسانی هم هست، شكننده خواهد شد. جمعیت در بحث بین‏المللی یكی از شاخص‏های قدرت محسوب می‏شود. تعداد افرادی كه در سن كار و تعداد افرادی كه در سن سربازی هستند، جزو قدرت‏های كشوری محسوب می‎شود. در آینده به‌هم خوردگی ساختار جمعیتی، كشور را تهدید می‏كند و این ذخیره سرمایه جمعیتی را رو به افول می‎برد.»  همه اینها بر توان كشور تاثیرات منفی خواهد گذاشت. یكی از مشكلات دیگری كه در كاهش فرزندآوری به وجود خواهد آمد، بحث تك فرزندی است، مساله‏ای كه خود به تنهایی می‎تواند آسیب‏های زیادی را برای فرد و نه تنها برای جامعه ایجاد كند.  مشفق می‏گوید‌: اختلاف نظر مطالعات جامعه‎شناسی و روان‌شناسان در‌این‌باره زیاد است. یكی از آنها این است كه تك‌فرزندی، مهارت‏های اجتماعی كمتری خواهد داشت؛ اما نكته مهم‎تر كه همه كارشناسان هم در آن اتفاق نظر دارند این است كه از دو سالگی تا هفت سالگی دوره تكامل شخصیتی كودك است و همه بر این عقیده تأكید می‌كنند كه بازی‌كردن گروهی بر اجتماعی كردن كودكان تأثیر خواهد داشت؛ اتفاقی كه برای كودكان تك فرزند نمی‏افتد.  شرایط نرخ جمعیتی ایران در منطقه راهبردی خاورمیانه خوب نیست. در حالی كه در خاورمیانه همه به فكر افزایش قدرت هستند، كاهش توان نیروی انسانی كشور، نمی‏تواند عاقلانه باشد. بهبود رشد اقتصادی خانواده‎ها و تدوین سیاست‏های تشویقی می‏تواند توان نیروی انسانی كشور را افزایش دهد. 
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۷
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۰:۳۳ - ۱۳۹۸/۰۶/۱۶
2
10
خدایا شکر همون خوب که جمعیت کمتر باشد تو ایران با این وضع .....
پاسخ ها
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of
۱۴:۰۵ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
خدایا شکر؟!! وقتی پیر شدی و به خاطر کم بودن جمعیت مولد نه بیمه بازنشستگی داشتی نه بچه هایی که مراقبتش باشند نه دولت بتونه هزینه خانه سالمندان ت رو بده اون موقعی هم میگی خدار و شکر؟! کمی جلوتر از دماغت رو هم ببین!
محمد
| Iran, Islamic Republic of
۰۱:۴۴ - ۱۳۹۸/۰۸/۰۷
چقدم بچه های پیرا مراقب والدینشونن
ناشناس
|
United Arab Emirates
|
۰۰:۲۶ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۱
1
8
با سلام وقتی با کمبود آب مواجهیم با آلودگی هوا مواجهیم زمینهای کشاورزی و مراتع و جنگلها تبدیل میشه به ساختمانهای مسکونی وقتی بیکاریه گرونیه اعتیاده طلاق و دزدی و صد مشکل دیگه هست من میخوام بدونم این هوش و عقل حکیمانه شما چرا میگه بچه بیارید؟؟؟ که آمار گدا و گشنه ها و معتادها و بیکارها و دزدها و....بیشتر بشه از قدیم گفتن یکی مرد جنگی به از صد هزار سیاهی کشکر آید به کار اگه اروپا و آمریکا و کشورهای پیشرفته جمعیت دارن جمعیت با کیفیت باسواد و متخصص و سالم و بدرد بخوره نه جمعیت زیاد الاف !!! شما میخواهید راه هند و پاکستان و بنگلادش و آفریقا رو پیش ببرید؟؟ به فکر همین جمعیت کنونی باشید لوازم رفاه رو براشون تامین کنید خواهشا بزارید این مطابم همه بخونن
امیر
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۸:۲۴ - ۱۳۹۸/۰۹/۱۹
0
3
بچه بیاریم که در پیری به ما خدمت کنه؟ این ظلم در حق اون بچس
پاسخ ها
مرتضی
| Iran, Islamic Republic of
۰۰:۱۳ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۷
الحق که درست گفتی این همان طرز فکر احمقانه دهه 30 و 40 هستش
ku36
|
Iran, Islamic Republic of
|
۲۱:۲۷ - ۱۳۹۸/۱۱/۲۶
0
2
يكي از دختران من چهل ساله و ارشد كامپيوتر بيكاروبدون خانه است و پسرش كلاس هشتم - من به چهار فرزندم گفته ام اگر بيش از يك فرزند داشته باشند حق ندارند خانه من بيايند - من نميخواهم نسلم درآينده بماند و زجر بكشد-
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار