سرویس ایران جوان آنلاین: چند سالی است که در مورد فرسودگی و امکان بروز حوادث ناگوار در بازار تاریخی وکیل شیراز هشدار‌هایی داده می‌شود، اما این اخطار‌ها هم مثل صد‌ها هشدار دیگر در مورد بازار‌ها و مجتمع‌های تجاری آنقدر نادیده گرفته می‌شوند تا فاجعه‌ای مانند پلاسکوی تهران به وقوع بپیوندد و بعد از آن همه مسئولان برای خودشان کارشناس و امدادرسان و دایه دلسوزتر از مادر شوند. کافی است گذری به بازار وکیل شیراز داشته باشیم؛ جایی که هنوز تب و تاب زندگی و تجارت و رونق در آن پس از ۲۴۰ سال که از ساختش می‌گذرد به چشم می‌خورد، اما سایه حادثه به دلیل وجود تأسیسات فرسوده و نوسازی نشدن بنا‌ها همچنان بر این بنای تاریخی سنگینی می‌کند.
بازار تاریخی وکیل شیراز اگرچه در دوره‌های مختلف تا حدودی ایمن‌سازی و تأسیسات آن نیز ساماندهی شده، اما همچنان سیستم اطفای حریق کامل و مطلوبی ندارد. این بازار یکی از آثار دوره زندیه است که به فرمان کریم‌خان زند ساخته شد و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های تاریخی کشور به شمار می‌رود. جالب اینکه بازار وکیل هم‌اکنون نیز دارای رونق است و نه تنها در حوزه کسب و کار بلکه در بخش گردشگری نیز هر ساله شاهد انبوهی از گردشگران خارجی است که برای بازدید از آن وارد شیراز می‌شوند.
تخریب بازار بر سر تاریخ
از میان حوادث غیرمترقبه آنچه بیش از همه ذهن بازاریان و دیگر دست‌اندرکاران امور خدماتی شهر شیراز را درباره این میراث برجای مانده از کریم‌خان زند به خود مشغول داشته، امکان وقوع آتش‌سوزی و سانحه به دلیل استفاده از تأسیسات فرسوده و نوسازی نشدن مناسب بنای این بازار است. هر ساله با فرارسیدن فصل بارندگی این خطرات افزایش می‌یابد و عملاً زمینه رقم خوردن فاجعه‌ای تاریخی و انسانی فراهم می‌شود. سال گذشته رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز وضعیت بازار روح‌الله و وکیل شیراز را به لحاظ ایمنی در مقابل حوادث آتش‌سوزی بحرانی دانسته و گفته بود: «چنانچه اتفاقی در این بازار‌ها رخ دهد بی‌شک میراث فرهنگی مقصر خواهد بود.» محمد فرخ‌زاده تأکید کرده بود: «بازار‌های قدیمی از جمله بازار وکیل و اردو بازار به دلیل ساختار‌های قدیمی و وجود مشکلات تأسیسات برقی، سیستم‌های گرمایی نامناسب، سازه‌های قابل اشتعال و مشکل تردد خودرو‌های اطفایی امدادی در هنگام بروز حادثه ناایمن هستند.»، اما بعد از آن روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس هم در پی انتشار این خبر و صحبت‌های رئیس آتش‌نشانی شیراز اطلاعیه‌ای صادر کرد. در بخشی از این اطلاعیه آمده بود: «این مقام آتش‌نشانی گفته که میراث فرهنگی مجوز زدن یک میخ برای نصب کپسول آتش‌نشانی را نمی‌دهد، به اطلاع می‌رساند در سال ۹۱ میراث فرهنگی فارس طرح احداث کانال تأسیسات و کف‌سازی کف فرش و مرمت بام بازار وکیل به منظور ایمن‌سازی بازار و رفع آسیب‌های بصری را در دستور کار قرار داد و به‌رغم تعهد دستگاه‌های اجرایی مانند آتش‌نشانی، اداره برق و مخابرات، این اداره کل از محل اعتبارات تخصیص‌یافته، اقدام به احداث کانال تأسیسات و کف‌سازی سنگ فرش دو راسته علاقه‌بند‌ها و ترکش‌دوز‌ها و چهارسوق بازار وکیل جنوبی نمود. درخصوص پیشگیری در برابر آتش‌سوزی در آثار و ابنیه تاریخی همچون بازار وکیل در شهری تاریخی مانند شیراز، انتظار می‌رود که سازمان آتش‌نشانی به جای رفع مسئولیت از خود، اقدامات و تجهیزات متناسب با اینگونه مجموعه‌ها را پیش‌بینی و تأمین کند و با اتخاذ تدابیر مدیریتی لازم در این زمینه، با اینگونه بنا‌ها مانند مجتمع‌های تجاری مدرن برخورد نکند؛ لذا انتشار مطالبی مبنی بر عدم صدور مجوز توسط میراث فرهنگی برای نصب کپسول آتش‌نشانی جداً تکذیب شده و خلاف واقع است.»
بازار؛ قربانی بی‌پولی بازاریان و دولت
در حالی سازمان‌ها به جای همکاری با یکدیگر و رفع نقایص به بحث و صدور اطلاعیه و جوابیه و تکذیبه پرداختند که بازار همچنان از بی‌توجهی‌ها ضربه می‌خورد و چشم انتظار دست یاری جهت تسکین دردهایش نشسته است. حالا و با گذشت بیش از ۱۶ ماه از بحث‌های سازمان آتش‌نشانی و سازمان میراث فرهنگی و سازمان برق که رها بودن سیم‌ها را به گردن همکاری نکردن بازاری‌ها می‌اندازد، حال بازار وکیل وخیم‌تر شده و در حالی گفته می‌شود سقف بخش شمالی بازار وکیل شیراز در حال فروریختن است و سازمان میراث فرهنگی درصدد مرمت آن برنمی‌آید که مسئولان مدعی شده‌اند بر اساس قوانین، مرمت بازار شیراز منوط به مشارکت کسبه در تأمین اعتبارات است. بی‌تفاوتی در حفظ این میراث تاریخی تا جایی رسیده که سولماز دهقانی، عضو شورای شهر شیراز می‌گوید: «بازار وکیل شمالی در حال فروریختن است و هر لحظه ممکن است بر سر مردم آوار شود. نه شهرداری بودجه‌ای برای مرمت دارد و نه برای میراث فرهنگی مهم است.» رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر شیراز با بیان اینکه اعتبارات استانی پاسخگوی بحران بازار وکیل نیست، ادامه می‌دهد: «چند بار موضوع را با نمایندگان مجلس درمیان گذاشته‌ایم، اما انگار آن‌ها مسائل مهم‌تری دارند.» در همین رابطه سیامک بصیری، مسئول فنی معاونت میراث فرهنگی استان فارس هم علت عدم مرمت بازار وکیل شیراز را تأمین نشدن اعتبارات می‌داند و می‌گوید: «در اینکه این میراث ملی باید مرمت شود هیچ شکی نیست، اما نخستین بحثی که در حوزه تأمین اعتبارات پیش می‌آید، مشارکت کسبه بازار است. برای اتمام مرمت در بخش بیرونی بازار شیراز حدود یک میلیارد تومان نیاز است. شرط اصلی نیز مشارکت کسبه و بازاریان است که طی سال‌های گذشته کم‌لطفی کرده‌اند و هیچ مشارکتی نداشته‌اند.» تمام این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که چندی پیش علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفری که به شیراز داشت و در جلسه‌ای که با حضور تعدادی از نمایندگان مجلس و برخی فعالان بخش خصوصی برگزار شد، به موضوع مرمت بازار تاریخی وکیل پرداخت و در خصوص نحوه مرمت بافت تاریخی شیراز گفته بود: «در این باره قوانین بازدارنده خوبی مصوب شده که اگر به‌خوبی اجرا شوند می‌تواند جلوی تخریب بافت تاریخی را در این کلانشهر و دیگر شهر‌ها بگیرد.»
