۲۷ آذرماه مصادف با سالروز شهادت آیت‌الله مفتح به روز وحدت حوزه و دانشگاه نامگذاری شده است. این راهبرد در طول چهار دهه اخیر همواره مورد تأکید قرار داشته و از ضرورت و اهمیت و دستاورد‌های تحقق آن سخن بسیار گفته شده است. اما یا کمتر به چالش‌های موجود در مسیر این وحدت پرداخته شده و یا در رابطه با وحدت بین این دو نهاد تأثیر گذارعلمی و اندیشه‌ای تاکنون یک، فهم مشترک مفهومی و عملی ایجاد نشده است.
وحدت حوزه و دانشگاه، برکات و دستاورد‌های بسیاری را برای نظام اسلامی در جهت تأمین استقلال و پیشرفت علمی و معنوی، اجرای مطلوب برنامه‌ها، حاکمیت قانونگرایی نه جناح‌گرایی، ارائه چهره خدمتگزار از دولت اسلامی و بسته شدن راه بر عناصر نفوذی و تربیت نسل دانش‌آموخته متعهد به مبانی دینی و اسلامی به همراه دارد. به‌خصوص در این شرایط اقتصادی و فرهنگی حاضر که دشمن سعی دارد با اجرای برنامه‌های مختلف، کشور را در محاصره اقتصادی قرار دهد، تحقق این امر بسیار ضروری‌تر از گذشته است؛ چرا که در واقع این دانشجویان متعهد هستند که با به‌کارگیری علم در مسیر تولید و پیشرفت و نیز روحانیون با جهاد فرهنگی و دینی، مبارزه‌ای همگانی را در مقابل جبهه دشمن شکل می‌دهند.
در عین حال نباید فراموش کرد که جهت تحقق درست و کارگشای این وحدت، ضروری است که سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های عملی و اجرایی مختلف طراحی گردد تا موجبات وحدت و همکاری میان این دو نهاد فراهم شود. در حقیقت، نه یک وحدت فیزیکی و شکلی بلکه تقارب و یکی شدن در مبانی معرفت‌شناختی، ارزش‌های فرهنگی و دغدغه‌ها و حساسیت‌های سیاسی اجتماعی است که زمینه رشد و تبلور اندیشه دینی و انقلابی را می‌تواند در این دو نهاد تأثیرگذار فراهم نماید. در این صورت است که هر یک از این دو نهاد علمی و معرفتی را در جایگاه واقعی خود قرار می‌دهد. با توجه به این جنبه از معنای وحدت است که مقام معظم رهبری، خواستار اجرای برنامه‌های عملیاتی با روش‌های جدید و امروزی در میان حوزه و دانشگاه شده‌اند؛ چنانکه می‌فرمایند: «تأکید بر وحدت حوزه و دانشگاه و اینکه روی آن اصرار می‌کنیم، به‌خاطر آثار و برکات آن است. این دو نهاد با تبادل روش‌ها، یکدیگر را کامل کنند و مجهز به روش‌های علمی جدید و سنتی شوند.».
اما تحقق وحدت نیازمند توجه به الزامات و اقداماتی است که می‌تواند زمینه‌ساز هموارسازی وحدت حوزه و دانشگاه باشد. این الزامات توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار طلاب و دانشجویان در ۲۷ آذرماه ۱۳۷۳ چنین مورد تأکید قرار گرفته است:
۱. تبادل، ترکیب و تکمیل روش‌های علمی حوزه و دانشگاه
۲. حضور عالمانه روحانیون در دانشگاه‌ها
۳. ارتباط مستمر و منظم متناسب با نیاز حوزه و دانشگاه
۴. ترویج ارزش‌های معنوی و دینی در دانشگاه‌ها
۵. تبادل دانشجو بین حوزه و دانشگاه
۶. تشکیل جلسات همفکری مشترک حوزه و دانشگاه
در صورت تحقق این الزامات و اقدامات است که می‌توان انتظار دستاورد‌های بزرگ نه‌تن‌ها در محیط دانشگاه و حوزه، بلکه در کل جامعه، نتایج آن را دید که از جمله این دستاورد‌ها و برکات، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. تقویت جنبش نرم‌افزاری و تولید علم بومی
از مهم‌ترین دستاورد‌های وحدت این دو نهاد مقدس، حرکت نظام اسلامی در جهت تقویت جنبش نرم‌افزاری و تولید علم بومی است. امروز انقلاب اسلامی در آستانه دهه پنجم خود به مقوله پیشرفت کشور می‌اندیشد و در این مسیر الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت را طرح‌ریزی کرده است. ابعاد عملیاتی تحقق همه‌جانبه این الگو و حرکت روزافزون در مسیر استقلال علمی – اقتصادی – تکنولوژیکی تنها با وحدت جامعه نخبگان کشور اعم از حوزه و دانشگاه ممکن خواهد بود.
۲. تحقق تمدن اسلامی و ارائه الگوی سبک زندگی اسلامی – ایرانی
تلاش برای شکل‌گیری تمدن بزرگ اسلامی نیز از دیگر عرصه‌های مهمی است که تحقق آن در گرو همفکری این دو مرکز راهبردی تولید علم است. در همین راستا به مقوله الگوی سبک زندگی ایرانی – اسلامی می‌رسیم که ارائه آن نیز در گرو هم‌اندیشی استادان حوزه و دانشگاه است. ضرورتی که در دوران تهاجم همه‌جانبه فرهنگی غرب بیش از پیش اولویت یافته و به شرط لازم برای استقلال کشور بدل شده است. در عصری که رسانه‌ها در حال ترویج سبک زندگی غربی و تسخیر نرم قلب‌ها و ذهن بشر هستند و در زمانه‌ای که بازگشت به خویشتن و هویت دینی با محوریت نهضت اسلامی ملت ایران به محور مقاومت در برابر این تهاجم بدل گردیده است، تحقق الگوی تمدن اسلامی و شتاب گیری در این مسیر یک واقعیت الزام‌آور است.
۳. دستیابی به علوم انسانی اسلامی
مسئله تولید علم ابعاد مختلفی دارد که بار‌ها شاهد سفارش رهبر معظم انقلاب و تأکید بر مقوله تولید علوم انسانی اسلامی بوده‌ایم. پشتوانه غنی تمدن اسلامی و آموزه‌های دینی در این زمینه، معدن عظیمی است که نیازمند کشف و استخراج بوده و ما را از بهره‌برداری منابع غیردینی غرب که آلوده به فرهنگی است که هیچ قرابتی با فرهنگ دینی ندارد، مستغنی خواهد کرد. تحقق این امر مهم و ایجاد تحول در حوزه علوم انسانی بدون شک نیازمند همکاری تمام عیار حوزه و دانشگاه است. رسیدن به منطق و فهم مشترک از علوم انسانی و تلاش همسو برای رسیدن در این حوزه، ضرورتی است که تنها با اراده‌ای استوار و همتی بلند محقق خواهد شد.
۴. اسلامی شدن دانشگاه‌ها
یکی از چالش‌های جدی در نظام اسلامی، مسئله اسلامی شدن دانشگاه‌هاست. واقعیت آن است که دانشگاه نهادی غربی است که در دل گفتمان اومانیسمی (انسان محوری) غربی خلق گردیده و با مفاهیمی، چون سکولاریسم و پوزیتویسم و ساینتیسم و لیبرالیسم عجین است. این دانشگاه با دانشگاه تراز انقلاب اسلامی فاصله فراوان دارد که در مسیر دستیابی به آن الگوی مطلوب، همگرایی و معاشرت و مؤانست با حوزه‌های علمیه یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها خواهد بود.
۵. روزآمدسازی حوزه‌های علمیه
معاشرت و همگرایی برای حوزه‌های علمیه نیز برکات ارزشمندی را به همراه خواهد داشت. در اثر وحدت، امکان آشنایی حوزه‌های علمی با مسائل و مناقشات علوم جدید و دستاورد‌های علمی به دست آمده فراهم خواهد شد که این مسئله هم موجب ارتقای علمی حوزه‌های علمیه در علوم جدید شده و هم با دقت بیشتر حوزه‌های علمیه را با مسائل کمتر پرداخته شده در این محیط، آشنا خواهد ساخت. مسائلی که حوزه‌های علمیه مبتنی بر آموزه‌های دینی باید برای آن پاسخ‌هایی را ارائه دهند، چرا که عدم این آشنایی منجر به فاصله افتادن حوزه‌ها از جامعه خواهد شد.
علاوه بر نکات برشمرده، موارد متعدد دیگری را نیز می‌توان افزود که اهمیت راهبرد وحدت حوزه و دانشگاه را بیش از پیش آشکار می‌سازد. بنابراین برای تحقق این امر باید تلاش نمود و ضمن رفع موانع پیش رو، گام‌هایی، چون؛ شکل‌گیری فضای گفتوگو و تعامل، اعتمادسازی، کنار گذاشتن سوءبرداشت‌ها، فراموش کردن اختلافات، به حاشیه راندن افراطیون، تأکید بر نقاط اشتراک، توجه به نیاز‌های امروز کشور و انقلاب و ... را در مسیر وحدت این دو بال تولید علم در کشور را برداشت.
