مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که پیشتر وعده داده بود سازو کار مالی ویژه برجام قبل از اجرای دور دوم تحریمهای امریکا علیه ایران عملی میشود، حالا پس از چند روز از اجرای این تحریمها از پاسخ به زمانبندی راهاندازی سازو کار مذکور طفره رفت تا بروکسل عملاً و به زبان قانونی به صورت دوفاکتو (درعمل/رویهای) از برجام خارج شده باشد. از سوی دیگر، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان گفت: هنوز هیچ کشوری حاضر نشده میزبانی سازوکار مالی بین ایران و اروپا را قبول کند؛ اتریش و لوکزامبورگ قبول نکردند و اروپا ناتوان از ثبت SPV است.
«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز چهار شنبه در آغاز نشست وزرای خارجه اروپایی در بروکسل درباره سازو کار ویژه مالی بین ایران و اروپا در پاسخ به سؤال خبرنگار والاستریتژورنال درباره زمان ایجاد این سامانه به گفتن اینکه «هر چه زودتر، بهتر است» بسنده کرد تا نشان داده باشد امیال دونالد ترامپ و مشاورانش مهمتر از حقیقت اتحادیه اروپاست. موگرینی ضمن خودداری از پاسخ درباره زمان دقیق اجرای این سازو کار طی روزها و هفتههای آینده، گفت: «فعالیت ما و انگلیس، فرانسه و آلمان درباره ساز و کار مالی ویژه ادامه دارد و ما از آنها حمایت میکنیم. مشارکت وزرای دارایی سه کشور اروپایی در این موضوع بسیار مهم است. آنها سرسختانه میکوشند آن را نهایی کنند. من نمیتوانم به شما تاریخ دقیقی را اعلام کنم، اما میتوانم بگویم کار در حال انجام و در مسیر مثبت در حال پیشرفت است. مشارکت وزرای دارایی این سه کشور و دیگر اعضا، گام مهمی است که من فکر میکنم زودتر از قبل به نتیجه منجر شود.» موگرینی همچنین گفت: «برای ما مهم است که به همه چالشها و شرایط پیچیدهای که ناشی از رفتار ایرانیان در خاک اروپا یا منطقه است، بپردازیم.»وی در عین حال از توافق هستهای با ایران حمایت کرد.
عراقچی: اروپا ناتوان است
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در همایش تحولات منطقه و نظام بینالملل ضمن تشریح روند مذاکرات هستهای ایران با ۱+۵ و سپس با ۱+۴ به مذاکرات عمان که در پشت صحنه به مذاکرات مستقیم ایران و امریکا منجر شد اشاره کرد و گفت: در آن مذاکرات امریکاییها قبول کردند بدون تعلیق غنیسازی و استفاده از حق غنیسازی مذاکره کنند. در ادامه مذاکرات ژنو در سال ۹۲ این بحث مطرح شد و امریکا گفت: بدون تعلیق غنیسازی و با غنیسازی حاضر به مذاکره هستند. از نزدیک شاهد شوک به اروپاییها بودم و مجبور بودند مذاکرات با ایران را بپذیرند. یکی از آنها به شدت عصبانی شد و شاید روی ۸۰ درصد آن خط کشیده بود. دو کشور دیگر، اما خیلی مقاومت نکردند و در نهایت با اکراه پذیرفتند ایران غنیسازی داشته باشد. در ادامه مذاکرات مواضع اروپاییها سختتر از مواضع امریکا بود و در نهایت که توافق به دست آمد وزارت خزانهداری امریکا و اوفک شروع به بدقلقی کردند، در حالی که اروپاییها سعی کردند از مزایای تعامل با ایران استفاده کنند.
وی با اشاره به خروج امریکا از برجام بالعکس دورههای قبل اظهار کرد: اروپاییها در این مرحله سفت و سخت ایستادند و با اقدام امریکا مخالفت کردند. ابتدا ترامپ تمامی تلاشش را کرد ما را در موضعی قرار دهد خودمان از برجام خارج شویم، اما این اتفاق نیفتاد. بعد سراغ کنگره رفت، اما اروپاییها در کنگره امریکا لابی کردند و کنگره تصمیم به خروج از برجام نگرفت. ترامپ بعد از آن وارد مذاکرات دوجانبه با اروپاییها شد، اما آنجا هم مقاومت کردند و در نهایت ترامپ جز اینکه رأساً از برجام خارج شود، راهی برایش نماند.
عراقچی تأکید کرد: در دولت ترامپ قویاً معتقد بودند که امریکا در برجام ضرر کرده و امتیازات زیادی داده بدون اینکه امتیازی بگیرد به ویژه مواضع منطقهای ایران و سیاستهای ضد استعماری تغییر نکرده و فروش نفت هم ادامه دارد از این رو از برجام خارج شد. معاون ظریف در ادامه تصریح کرد: از وقتی امریکا از برجام خارج شد اروپا تلاش کرده است خواستههای ایران در حوزههای مختلف از جمله نفت و بانک تأمین شود و تا الان به طور جدی به کار ادامه دادند.
عراقچی گفت: به لحاظ مواضع سیاسی، اروپا در این شش ماه کم نگذاشته، اما این مدت کم نیست که نتوانند اقدامات عملی را پیدا کنند و هنوز قادر نیستند SPV را رسماً اعلام کنند که یکی از دلایل آن فشار امریکا است که بسیار سنگین بوده است. امریکاییها هر کشوری که SPV در آن مستقر شود یا بانکهایی را که با آن کار کند تهدید کردهاند. با این حال اروپاییها تلاششان را متوقف نکردهاند. اما هنوز هیچ کشوری حاضر نشده میزبانی این ساز و کار را قبول کند. اتریش و لوکزامبورگ قبول نکردند و اروپا ناتوان از ثبت SPV است.
معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: چه اروپا نخواهد با ما کار کند و در حال بازی با ما باشد و چه بخواهد و قادر نباشد، در نتیجه فرقی نمیکند. نتیجه این است که اروپاییها یا نخواستند یا نتوانستند کاری انجام دهند. اما ما تا زمانی که باقی ماندن در برجام به نفع کشور باشد در آن میمانیم و اگر این نباشد ماندن در برجام فایدهای ندارد. اگر تا الان ماندیم به این دلیل است که در ابعاد سیاسی و اقتصادی ماندن به نفع ماست. در حال حاضر شرایط مطلوبی است، اما این حتماً پایدار نخواهد ماند و اروپاییها باید بدانند این وضعیت نمیتواند به این شکل ادامه پیدا کند. وی ادامه داد: هزینه تحریم برای ایران کم نیست، اما ما در نهایت راه خود را پیدا خواهیم کرد. آنها باید بدانند کسی در ایران به خاطر تحریمهای امریکا دست خودش را بالا نمیبرد. الان اجماع جهانی به نفع ماست و همه اعتراف دارند که برنامه هستهای ایران صلح آمیز است و سیزده گزارش آژانس سند حقانیت ایران است که به تعهداتش پایبند بوده است. انشاءلله اگر انسجام داخلی که محل بحث است باشد بهتر از گذشته با مسائل کنار خواهیم آمد.
وی با بیان اینکه اروپا باید مراقب صدمات و فشارهای تحریمهای امریکا به شرکتها و کشورهای اروپایی باشد، تصریح کرد: چند مقام اروپایی به خود من گفتند که بعد از برجام فهمیدیم چقدر به دلار وابسته هستیم و شرکتهای ما به جای دستور گرفتن از دولتهایشان از وزارت خزانهداری امریکا دستور میگیرند و اینکه امریکا میگوید همه پشت اراده او بایستند برای اروپاییها قابل قبول نیست. در جلساتی در کمیسیون مشترک که مقامات اروپایی به مقامات امریکایی میگفتند خروج شما (امریکا) از برجام اعتباری برای ما و شورای امنیت نمیگذارد چرا که خروج امریکا نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است. وی گفت: بنابراین اگر اروپاییها کوتاه بیایند حاکمیت، اعتبار و امنیت آنها زیر سؤال میرود. اگر اروپا فکر میکند منطقه غرب آسیا بدون برجام امنتر است میتواند امتحان کند. منطقه ما کلکسیونی از مسائل و مشکلات دارد. آیا اروپا تحمل موج جدید تروریسم و مهاجرت و شروع بحران هستهای را دارد! بی شک هزینه از بین رفتن برجام برای اروپا بیش از امریکاست. عراقچی در پایان تأکید کرد: اگر اروپا تصور میکند برجام برای حاکمیت و امنیت و اعتبارش مهم است باید آماده پرداخت هزینه برای آن باشد.
نشست اروپایی ساز و کار مالی برجام
اروپاییها علاوه بر وعده ظاهراً فعلاً خود را مشغول بررسی و مذاکره حمایت از برجام نشان دادهاند. در همین مسیر هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صبح دو شنبه به وقت وین جلسهای را با مقامات خارجه انگلستان، آلمان و فرانسه با هدف بررسی ساز و کار ویژه مالی برجام برگزار کرد.
خبرنگار والاستریت ژورنال خبر داده که هدف از این دیدار بررسی ساز و کار ویژه مالی اتحادیه اروپا برای حفظ تعاملات مالی با ایران ذیل توافق هستهای وین بوده است. این در حالی است که رایزنی درباره برجام یکی از محورهای مذاکرات سفر روز گذشته جرمی هانت، وزیر خارجه انگلستان به کشورمان بوده است. برخی کارشناسان معتقدند که مأموریت فعلی که امریکا به اروپا داده است، گیر انداختن ایران در مسیر مذاکره کشدار و وعده دروغین حمایت دادن است تا ایران ضمن حفظ تعهدات برجامی و عدم خروج متقابل از این توافقنامه، زیر ضرب تحریمها کم کم نرم شده و آماده امتیازدهی شود.