گِلفشان گلستان را کمتر کسی میشناسد. اتفاقی نادر که به شکل مخروط های کوچک آتشفشانی از جنس گل یا ماسه رخ میدهد و چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند. ظرفیتی که هم میتواند گردشگری باشد و هم به توسعه توریست درمانی کمک کند؛ با این حال آنچنان که باید طی این سالها به آن توجه نشده است. البته در بین سه گلفشان گلستان، دریاچه لفشان نفتلیجه به تازگی به دلیل ید بسیار بالا در این منطقه به رنگ بنفش تغییر یافته و میتوان ادعا کرد که جاذبهای دیگر در منطقه ایجاد شده است. با این حال در گمنامی این ظرفیت این تنها بومیان هستند که از خواص درمانی و جاذبههای زیبایی آن بهره میبرند. ظرفیتی که میتواند به توسعه گردشگری گلستان کمک بزرگی کند.
نام گِلفشان را کمتر کسی شنیده است، یا اگر شنیده باشند هم بیشتر این پدیده را متعلق به استان سیستان و بلوچستان میدانند. این نیز درحالی است که گلستان هم از این جاذبه شگفتانگیز برخوردار است و نام سه گلفشان استان نیز در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. گلفشانها همانند آتشفشانهای کوچکی هستند که از دهانه آنها آب شور به همراه گل رس و گاز با فشار و غلظت خاصی خارج میشود و دور تا دور آنها را رسوبات میگیرد. رسوباتی که خود حکایت از این دارند که سالهاست این پدیده کمنظیر در استان گلستان رخ میدهد و کمتر کسی از آن خبردار شده است. پدیدهای که نه تنها به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری استان شناخته میشود و میتواند گردشگران بسیاری را در صورت اطلاع رسانی به سمت استان بکشاند، بلکه به این دلیل که بومیان معتقدند این گلها خواص درمانی دارند و میتوانند مشکلاتی همچون دردهای مفصلی، ستون فقرات و سفتی مفاصل، بیماریهای عصبی، تنگی عروق و انقباضات عضلانی را تا حدودی درمان کنند، به عنوان ظرفیتی برای توسعه توریست درمانی هم شناخته میشوند. با این حال در گمنامی این پتانسیلهای گردشگری طبیعی و سلامت، تنها این بومیان هستند که از این امکانات بهرهمند میشوند. در حال حاضر استان ساحلی گلستان ۱۵۰۰ جاذبه تاریخی و فرهنگی دارد که مضاف بر این جاذبهها از ظرفیتهای گِلفشانها هم برخوردار است و میتواند بر تعداد گردشگران خارجی و داخلی که از این مناطق بازدید میکنند؛ بیافزاید. لازم به ذکر است که در استان گلستان سه گلفشان فعال هستند که شامل گلفشان «قارنیارق» در شرق گمیشان، «نفتلیجه» در شمال شرق گمیشان و «اینچه» در کنار تالاب اینچهبرون که همگی با خروج گاز، آب حاوی کلرید سدیم و مواد نفتی آروماتیکی همراه هستند.
ظرفیتهای ناشناخته ارزآور گِلفشان
در حال حاضر کارشناسان معتقد هستند که گلفشانهای استان گلستان به این دلیل که کانیهای با ارزشی نظیر ید را از اعماق زمین به سطح هدایت میکنند به لحاظ اقتصادی نیز دارای ارزش هستند و میتوان بخشی از یدها را هم استخراج کرد. لازم به ذکر است که قیمت هر کیلو از این ماده ارزشمند در سالهای اخیر بین ۲۵ تا ۶۵ دلار در نوسان بوده و با توجه به صادرات سالانه آن میتوان به ارز مناسبی هم دست یافت. البته این به این معنا نیست که باید تمام ید منطقه را استخراج و صادر کرد. چراکه با چنین کاری، جاذبه منطقه هم از دست میرود. اکنون در بین سه گلفشان استان، گِلفشان نفتلیجه به تازگی به دلیل افزایش سطح ید در حوضچه آب به رنگ بنفش تغییر یافته است. اتفاقی بینظیر که به طور قطع چشم هر گردشگری را به خود خیره میکند و مسئولان باید با معرفی و برنامهریزی کامل، گردشگران را از هر سو به سمت گِلفشان نفتلیجه هدایت کنند. در این خصوص عباس پیرمرادیان، عضو هیئت رئیسه جامعه حرفهای راهنمایان گردشگری کشور با اشاره به مزایای ورود هر گردشگر خارجی به کشور میگوید: «طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، هر گردشگر قریب به یک هزار و ۵۰۰ دلار به کشور مقصد میبرد.» بنابر این با معرفی چنین جاذبههایی علاوه بر اینکه میتوان به توسعه گردشگری کشور کمک کرد، میتوان به اقتصاد و اشتغال منطقه هم کمک بزرگی کرد. در این خصوص معاون سرمایهگذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان به اهمیت این عارضه طبیعی در جذب گردشگر اشاره میکند و میگوید: «ساماندهی گِلفشان و آب گرمها یکی از برنامههای جدی و محوری ستاد اقتصاد مقاومتی گلستان است، اما تاکنون اقدامی برای رونق بخشی این مناطق در استان انجام نشده است.»
مجید رحمانی با تأکید بر اینکه سازمان میراث فرهنگی آماده هر نوع حمایتی از سرمایهگذاران این بخش است، ادامه میدهد: «اگر بخش خصوصی علاقمند به سرمایهگذاری در این بخشها باشد به طور کامل از آنها حمایت میکنیم، اما تاکنون پیشنهادی برای فعالیت در این بخش توسط آنها ارائه نشده است.»
صنعتی که با عنصر ید به حرکت در میآید
با اینکه در سنوات گذشته کارشناسان به ارزشهای تفریحی و تفرجی و درمانی گِلفشانهای گلستان اشاره کردهاند، اما نبود سرمایهگذاری در حوزه اکوتوریسم سبب شده تا امکان بهرهوری کافی از این اتفاق کم نظیر فراهم نشود. علاوه بر این هومن هادیان معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان نیز با اشاره به خواص این ماده معدنی و فرصتهایی که برای استان فراهم میکند، تأکید میکند: «حداقل ۲۴ نوع ماده یددار در جهان وجود دارد و این ماده معدنی در صنایع داروسازی، صنایع پتروشیمی، ساخت داروهای ضدعفونی کننده دامی و مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرد.»
این ماده معدنی در ساخت اسید استیک، کائوچو، رنگدانه، مواد آلی، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، لاستیک اتومبیل، صنایع هوافضا و الکترونیک نیز به کار میرود. با این تفاسیر ضروری است هرچه سریعتر مسئولان با اطلاعرسانی مناسب، سرمایهگذاران را به این سمت هدایت کنند و فرصت بهرهمندی از این ماده و جاذبه ارزشمند را چه به لحاظ صنعتی و چه به لحاظ گردشگری فراهم کنند.