جوان آنلاین: شيوع آفت ، سرما وخشكسالي از جمله مشكلاتي است كه در چند سال اخير به جان زيتون طارم دراستان زنجان افتاده است ، اين مهم موجب شده تا بهره برداران از اين محصول كه از شهرت خوبي نيزبرخوردار است نتوانند سود آنچناني از زحمات چند ساله خود ببرند.
با وجود اينكه در چند سال اخير سعي شده تا مشكلات موجود تا حدودي رفع شود وحتي گام هاي خوبي براي رفع دراين زمينه برداشته شده است حالا خبرها حكايت ازآن دارد كه واردات اين محصول وروغن آن با هم ارزدولتي كه قرار است اجرايي شود موجب شده تا توليد كنندگان با وجود توليد بهترين محصول آينده تاريكي را درمقابل خود ببينند موضوعي كه در صورت بي توجهي مي تواند توليد زيتون طارم را به خاطرات تبديل كند.
********
زیتون به عنوان یکی از باارزشترین میوه های خوراکی و روغنی جهان شناخته می شود كه دراين ميان شهرستان طارم، به عنوان یکی از شهرستان های هفتگانه استان زنجان، قطب تولید زیتون کشور محسوب می شود.
اين محصول از میان 70 نوع محصول زراعی و باغی که از باغات و مزارع شهرستان طارم برداشت می شود، شهرت، ویژگی و کیفیت بی نظیری دارد که آن را به محصولی استراتژیک در سطح استان زنجان و منطقه تبدیل کرده است.
عبور رودخانه قزل اوزن به عنوان شاهرگ حیاتی از شهرستان طارم توانمندیهای کشاورزی را دو چندان كرده و باعث رشد،توسعه و رونق اقتصادی منطقه به شمار می رود.
موضوعي كه موجب شده تا طارم در استان زنجان با توليد بیش از 90 درصد زیتون قطب اصلی تولید اين محصول در کشور محسوب شود .
اين شهرستان رکورد دار تولید زیتون در دنیا و از نظر وسعت باغات بارور و تولید محصول زیتون، جایگاه برتری در کشور دارد.
در واقع طارم یکی از قطب‌های اصلی زیتون کاری کشور محسوب می‌شود که با وجود درختان کهنسال از قدمتی چند صد ساله نیز برخوردار است.
در حال حاضر پس از گذشت چند سال از آغاز طرح توسعه کشت زیتون در کشور، سطح زیرکشت این محصول در این منطقه به نحو مطلوبی افزایش یافته و کشاورزان نسبت به کاشت زیتون راغب هستند.
با توجه به استراتژیک بودن این شهرستان برای کاشت زیتون، به منظور توسعه و گسترش علمی باغات این محصول، اصلاح باغات قدیمی و افزایش کمی و کیفی روغن زیتون در منطقه، ایستگاه تحقیقات زیتون طارم بر اساس سیاست‌های راهبردی وزارت کشاورزی سابق و با مساعدت و همکاری مقامات استان در سال 1374 در منطقه طارم احداث شد،تاتولید 150 هزار تن محصول زیتون در افق 1404، محقق می‌شود.
میانگین تولید زیتون در باغهای مثمر شهرستان طارم دو برابر میانگین کشوری است، به طوری که چند سال پيش یکی از باغهای این شهرستان با برداشت 27.5 تن زیتون در هر هکتار رکورد برداشت زیتون در جهان را شکست.
تولید سالانه بیش از یک میلیون تن محصولات کشاورزی مازاد بر نیاز استان زنجان موجب شده است تا استان زنجان در زمینه تولید زیتون مقام نخست کشور را به خود اختصاص دهد.
هنچنين میزان روغن استحصالی از محصول زیتون تولیدی دراطارم به طور متوسط شش درصد بیش از دیگر نقاط کشور است که در افق 1404، سالانه بیش از 150هزار تن محصول زیتون در باغهای مثمر شهرستان طارم تولید می‌شود.
یک سوم محصول زیتون استان به صورت کنسروی مصرف و بقیه برای روغن‌کشی استفاده می‌شود.
اين درحالي است كه مزيت هاي موجود دراين زمينه موجب شده تا کلکسیون بین‌المللی از ژنو تیپ‌های زیتون درشهرستان طارم با هدف جمع‌آوری ارقام زیتون از سراسر دنیا در یک مجموعه ایجاد شود.
بدون شک این اقدام گام بزرگی در کشت و گسترش زیتون در منطقه است، چرا که ارتقای ارزش ژنتیکی گیاهان یا به نوعی افزایش تنوع ژنتیکی هر گیاه در بقای آن تاثیر به سزایی دارد و گیاه زیتون در کشور به شدت نیاز به چنین بررسی‌هایی برای کشت بهینه و افزایش کیفی و کمی محصول خود دارد.
به گفته كارشناسان ،ایجاد این کلکسیون باعث می‌شود تحقیقات در زمینه زیتون در یک نقطه متمرکز شده در زمان بروز یک آفت در باغات، عملکرد و سازگاری گونه‌های مختلف شناسایی شده و رقم مناسب برای کاشت انتخاب شود.
یکی از مهم‌ترین فاکتورها که در کشت و گسترش زیتون اهمیت بسیاری دارد، ارقام یا غنای ژنتیکی محصول مورد نظر در منطقه است.
این نکته قابل ذکر است، که افزایش غنای ژنتیکی گیاهان یا به عبارت بهتر افزایش تنوع ژنتیکی هر گیاه در بقای آن تاثیر به سزایی دارد، زیرا این تنوع موجب رشد گیاهان مقاوم به آفات و بیماری‌ها از یک سو و همچنین ظهور ارقام متحمل به استرس‌های محیطی همانند سرما، شوری و خشکی از سوی دیگر می‌شود.
در حال حاضر در بیشتر مناطق زیتون‌کاری ایران، تعداد اندکی رقم تجاری وجود دارد، لذا یکی از ضروری‌ترین فعالیت‌های لازم، جمع‌آوری و ارزیابی ژرم پلاسم بومی کشور و ارزیابی سازگاری ارقام وارداتی از کشورهای دیگر و معرفی ارقام و ژنو تیپ‌های سازگار با مناطق زیتون کاری‌های ایران است.
واردات روغن زیتون معضلی جدی
با وجود توليد بهترين زيتون در باغات طارم واردات بي رويه اين محصول و بیش از آن روغنش، یکی از معضلات جدی این محصول کشور است که آسیب زیادی به تولید داخلی وارد می‌کند.اين در حالی که در زمینه تولید آن غنی هستیم.
واردکنندگان دلیل اقدام خود را وجود پالم در روغن‌زیتون داخلی عنوان کرده و اقدام خود را موجه می‌کنند.
رئیس شورای ملی زیتون ایران با انتقاد از حاشیه‌سازی برخی واردکنندگان زیتون و روغن‌زیتون در خصوص وجود پالم در روغن زیتون توليدي شهرستان طارم، دراين خصوص مي گويد:« موضوع پالم در روغن‌زیتون به‌هیچ‌وجه صحت ندارد.»
مهدی عباسی با اشاره به وضعیت حال حاضر بازار زیتون و چالش‌هایی که پیش روی این محصول وجود دارد، مي افزايد: « واردات زیتون ممنوع است، بااین‌حال این محصول به‌صورت قاچاق از مبادی غربی کشور وارد می‌شود که متأسفانه قابل رصد نیست.»
وی با بیان اینکه سالیانه بین ۱۲ الی ۱۵ هزار تن مصرف روغن‌زیتون در کشور است، تصریح مي كند: «پیش‌بینی برای تولید روغن‌زیتون در سال جاری بین ۵ الی ۶ هزار تن است که بالطبع برای جبران کمبود روغن‌زیتون در داخل کشور باید نسبت به واردات آن اقدام کنیم اما مهم این است که با کدام گروه کالایی این واردات انجام شود.»
دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات روغن زیتون!
با وجود اينكه امسال دولت ارز 4200 توماني را براي ورود كالاهاي اساسي ازجمله دارو مواد اوليه در اختيارواردكنندگان قرار داد، اما بررسي ها نشان مي دهد كه برخي از واردكنندگان دراين زمينه مرتكب سوء استفاده شدند كه دراين زمينه مي توان به برنامه ريزي براي واردات زيتون وروغن آن اشاره كرد.
رئیس شورای ملی زیتون ایران با تاييد اين موضوع و با بیان اینکه متأسفانه اخیراً وزارت صنعت، معدن و تجارت، بحث واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی را مطرح کرده است که این موضوع، روغن‌زیتون را در زمره کالاهای گروه اول قرار می‌دهد، مي گويد:« این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی کاملاً با این موضوع مخالف است، و علاوه برآن کمیسیون کشاورزی مجلس، کمیسیون صنعت، معدن و تجارت مجلس، انجمن‌های استانی، شورای ملی زیتون ایران، کمیسیون اصل ۹۰، اتاق بازرگانی ایران و ... نیز با این کار مخالف هستند.»
عباسی با اشاره به اینکه از دلیل اصرار وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی بی‌اطلاع هستیم، درحالی‌که واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی کاملاً با سلامت‌محور بودن روغن‌زیتون منافات دارد، مي افزايد:« قطع یقین در کشورهای توسعه‌یافته برای تولیدکننده روغن‌زیتون یارانه پرداخت می‌کنند نه اینکه برای واردکننده یارانه پرداخت کنند».
طارم از بزرگ‌ترین بانک ژن‌های زیتون خاورمیانه است
ایستگاه تحقیقات زیتون طارم که از سال 1373 در زمینی به مساحت 15 هکتار کار خود را آغاز کرد و در سال 1376 کارهای تحقیقاتی بطور رسمی در این ایستگاه آغاز شد.
با ادغام وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی و با مساعدت ریاست وقت سازمان اراضی، زمین‌های ضلع جنوبی به ایستگاه واگذار شد تا وسعت نهایی ایستگاه تحقیقات طارم به 42 هکتار برسد.
هم اکنون یکی از بزرگ‌ترین بانک ژن‌های زیتون خاورمیانه در شهرستان طارم احداث شده است که ارقام و ژنو تیپ‌های موجود در آن به 93 رقم می‌رسد، که حدود 70 رقم و 130 ژنو تیپ کاشته شده و در دست ارزیابی است.
1440 میلیارد ریال درآمد ناخالص از برداشت زیتون در طارم
شرايط خوب ومستعد توليد زيتون در شهرستان طارم زنجان سبب شده تا همواره توليد اين محصول در بين تنوعي از محصولات باغي كه دراين منطقه توليد مي شود درآمد بالايي را نصيب مردم منطقه كند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان طارم با تاييد اين موضوع مي گويد:« بر اساس پیش بینی های انجام شده در سال زراعی جاری یکهزار و 440 میلیارد ریال درآمد ناخالص از برداشت زیتون کنسروی عاید کشاورزان این شهرستان می شود.»
مجتبی اسکندری روز مي افزايد:« زیتون با سطح زیر کشت 19 هزار و 806 هکتار در بین محصولات باغی و زراعی نخستین سطح زیر کشت شهرستان طارم را دارد.»
به گفته وی، از این میزان 14 هزار و 6 هکتار شامل باغ های بارده و پنج هزار و 800 هکتار نیز غیربارده و جوان است.
با توجه به خسارت های وارد شده به محصول زیتون در سال زراعی جاری پیش بینی می شود 30 هزار تن از این محصول برداشت شود.
از مهترين ارقام زیتون داخلی کشت شده در شهرستان طارم مي توان به زرد زیتون، روغنی، شنگه، ماری و گلوله زیتون و ارقام خارجی را کنسروالیا، مانزانیلا، کرونائیکی و آربکین اشاره كرد كه با توجه به سازگاری ارقام خارجی زیتون با منطقه، عملکرد بالا و خصوصیت های مطلوب در این ارقام در حال توسعه است.
اين مهم موجب شده تا حدود 80 درصد از زیتون به صورت کنسروی و 24 هزار تن نیز برای فرآوری کنسرو برداشت شود.
بیشترین رقم برداشت زیتون در شهرستان طارم زیتون زرد است، به طوري كه ۳۰ هزار تن از زیر کشت زیتون زرد است و ۹۵ درصد سطح زیرکشت را به خود اختصاص داده است.
همچنين ۷۰ درصد زیتون در شهرستان طارم کنسروی و ۳۰ درصد به صورت روغن زیتون وارد بازار می شود.
از آنجا كه شهرستان طارم بیشترین تولید کننده زیتون در کشور را به خود اختصاص داده است لذا اين مهم مي طلبد تا توسعه صنایع تبدیلی و فروش بازار زیتون نیزيابد به طورجدي در دستور کار قرار بگيرد.
اين موفقيت سبب شده تا ۵۵ درصد زیتون تولیدی در شهرستان طارم به کشورهای ترکیه، آلمان، ترکمنستان و کشورهای خلیج فارس صادر می شود.
به همين دليل توسعه صنایع تبدیلی زیتون در دستور کاری جهاد كشاورزي استان زنجان قرارگرفته است و سیاست اين سازمان بر این است که وقتی صنایع تبدیلی و مواد غذایی فرآوری می‌شود، ارزش افزوده بیشتری داشته باشد و ظرفیت واحدها بالا رود.
لذا به همين منظور زیتون سیاه طارم در هفت کارخانه فرآوری شده و بیش از هشت هزار و ۵۰۰ تن روغن زیتون نیز تولید می شود.
همچنين مجوزلازم برای فرآوری در واحدها داده شده و در رابطه با فرآوری زیتون برای تعداد واحدهای روغن‌کشی در طارم پروانه صادر شده است.
رئیس جهاد کشاورزی استان زنجان درتاييد اين مهم مي گويد:« توان بسته‌بندی و فرآوری، دو میلیون و۵۰۰ هزار تن در سال است که یک‌سوم آن در استان مصرف می‌شود و مابقی به‌صورت خام صادر می‌شود.»
حسین جعفری مي افزايد :« سیاست سازمان بر این است که وقتی صنایع تبدیلی و مواد غذایی فرآوری می‌شود، ارزش افزوده بیشتری داشته باشد و ظرفیت واحدها بالا رود که برای ۵۰۰ هزار تن در کل استان مجوز صادر شده و یک‌پنجم آن تولید استان است.»
زیتون شهرستان طارم طبیعی بوده و از سموم شیمیایی استفاده نمی شود و تنها از سموم غیر شیمیایی استفاده می شود.
این مسئول به توسعه باغات زیتون در شهرستان طارم تاکید می کند و ادامه مي دهد: «طرح گستر ش باغ زیتون در شهرستان طارم اجرا شد و با این طرح سطح زیر کشت این محصول به ۲۵ هزار هکتار رسیده است.»
از آنجا كه شهرستان طارم به قطب زیتون کشور معروف است و زیتون زرد وروغنی و ماری از باغات این شهرستان برداشت می شود، لذا باغاتی دراين منطقه وجود دارد که نهال غیر بارور دارند و سالهای آینده تولید زیتون مي كنند .
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان مي گويد:« فرآوری روغن فراتر از ظرفیت داریم و برای کنسرو زیتون طی سال گذشته کارخانه دو هزار تنی در شهرستان طارم راه اندازی شد و حداقل ۱۵ الی ۱۶ واحد فرآوری زیتون در شهرستان طارم وجود داردو بقیه فرآوری خانگی است.»
جعفري با بیان اینکه سرو سامان دادن به واحدهای موجود سیاست مهم سازمان است، مي افزايد:« واحدهای و غیر فعال در حال شناسایی هستند و حذف خواهند شد و البته واحدهای جدید برای فرآوری مجوز می گیرند. »
وی خاطر نشان مي كند:« واحدهای فرآوری باید به صنایع بسته بندی مجهز شوند و با برند فعالیت انجام دهند و در این راستا هماهنگی هایی با شرکت های ترکیه انجام شده تا با این برند تولیدات را ارائه بدهیم».
عرضه زیتون طارم با برند شرکت های ترکیه ای و ایتالیایی
از آنجا كه شركت هاي تركيه اي وايتاليايي در زمينه توليدوصادرات زيتون داراب موفيت هاي بسياري در بازار جهاني هستند لذا اين مهم موجب شدتا دست اندركاران اين صنعت براي رونق صادرات زيتون طارم با آنها مشاوره كرده وبه طربقي زمينه صادرات محصول توليدي را فراهم كنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در تاييد اين موضوع مي گويد:« در صورت امکان تلاش خواهیم کرد تا محصول زیتون طارم را تحت برند شرکت های معروف ترکیه ای به بازار عرضه کنیم.»
جعفري مي افزايد:« با دو شرکت ایتالیایی صحبت شده و آنها از ما پروپوزل خواستند که ما در حال تهیه این پروپوزل هستیم تا در صورت امکان زیتون طارم با برند این شرکت ها هم به بازار عرضه شود.»
.
