تغییر غیرقانونی و مخدوش کردن پلاک خودرو و حتی موتورسیکلت از جمله جرائمی است که در سالهای اخیر به ویژه در شهرهای بزرگ افزایش یافته است. بیشک همه ما مشاهده کردهایم این پلاکهای ماشینی را که هنگام عبور از دوربینهای زوج و فرد به انواع مختلف ترفندها مخدوش میشود و حتی بعضاً دیده شده که برخی افراد با دستکاریهای حرفهای اقدام به تغییر چند روزه پلاک خودرو میکنند. حالا سؤال این است که قانون به تخلف این افراد رسیدگی میکند و آیا اصلاً مبحثی در این زمینه در نظر گرفته شده است یا خیر؟
پاسخ مثبت است. طبق ماده ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی «هر کس ارقام و مشخصات پلاک وسایل نقلیه موتوری زمینی، آبی یا کشاورزی را تغییر دهد یا پلاک وسیله نقلیه موتوری دیگری را به آن الصاق کند یا برای آن پلاک تقلبی به کار برد یا چنین وسایلی را با اعلام به تغییر یا تعویض پلاک تقلبی مورد استفاده قرار دهد و همچنین هر کس به نحوی از انحا در شماره شاسی، موتور یا پلاک وسیله نقلیه موتوری یا پلاکهای موتور و شاسی که از طرف کارخانه سازنده حک یا نصب شده بدون تحصیل مجوز از راهنمایی و رانندگی تغییر دهد و آن را از صورت اصلی کارخانه خارج کند به حبس از شش ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»
بر اساس این ماده، هر نوع تغییر ارقام و مشخصات پلاک وسایل نقلیه موتوری، الصاق پلاک وسیله نقلیه موتوری دیگر، به کار بردن پلاک تقلبی، تغییر شماره شاسی، تغییر شماره موتور و تغییر پلاک موتور بدون کسب مجوز قانونی جرم میباشد و برای مرتکب آن مجازات شش ماه تا یک سال حبس تعیین شده است.
اما موضوعی که از سوی برخی حقوقدانها مطرح شده این است که آیا مخدوش کردن پلاک خودرو توسط افراد به هر منظور جرم است یا تخلف؟
این افراد معتقد هستند وقتی سخن از قتل و صدمات غیرعمدی ناشی از تخلفات رانندگی میشود، این عنوانهای مجرمانه جزو جرائم به معنی خاص و واقعی کلمه به شمار میرود ولی عنوانهایی مانند رانندگی بدون پروانه یا تغییر و مخدوش کردن پلاک وسیله نقلیه به عنوان تخلف رانندگی شناخته شده و تعریف قانونی پیدا میکنند، نه جرم ناشی از تخلف رانندگی. این قبیل از رفتارها از نظر شدت قابل مقایسه با قتل و صدمات بدنی ناشی از رانندگی نیستند، بنابراین رفتاری مانند دست بردن در پلاک خودرو را باید جزو تخلفات صرف رانندگی محسوب کنیم نه جرائمی که از رانندگی ناشی میشود. به عبارت دیگر، جای عنوان مخدوش کردن پلاک خودرو در قانون مجازات اسلامی نیست و باید در قوانین خاص راهنمایی و رانندگی پیشبینی شود. در واقع باید گفت: ایراد قانون مجازات اسلامی این است که بین جرائم ناشی از تخلفات رانندگی با تأکید بر قتلها و صدمات بدنی غیر عمدی ناشی از رانندگی و تخلفات صرف رانندگی مثل رانندگی بدون پروانه یا تخلفات مربوط به پلاک خودرو تمایزی از نظر سیاست جنایی و قانونگذاری کیفری قائل نشده و مرز میان این دو دسته عنوانهای مجرمانه را نادیده گرفته است.
به طور کلی باید بین فردی که برای مثال به منظور استفاده از طرح زوج و فرد به وسیله ماژیک پلاک اتومبیل خود را تغییر میدهد با فردی که به خرید و فروش پلاک تقلبی به شکل باندی و شبکهای عمل میکند، تفاوت قائل شد، زیرا فردی که با ساختن پلاک تقلبی کسب و کار راه انداخته، یک بزهکار حرفهای است و ما نمیتوانیم چنین شخصی را با فردی که برای مثال به دلیل طرح زوج و فرد پلاک را مخدوش میکند، مقایسه کنیم.