قیمت نفت به پایین‌ترین سطح در 6ماه گذشته رسید
عربستان سعودی که در راستای سیاست‌های آمریکا گام بر می‌داشت و آلت دست ترامپ بود، در آستانه تحریم‌های ایران، تولید نفت خود را افزایش داد تا جایی‌که قیمت نفت در معاملات روز جمعه، ۱۸آبان(۹نوامبر) به پایین‌ترین سطح خود در حدود 6ماه گذشته رسید و با ادامه روند نزولی قیمت طی چند ماه اخیر، بهای نفت برنت از مرز بشکه‌ای ۷۰دلار هم پایین‌تر رفت. نفت برنت در یک هفته گذشته سه‌و‌نیم درصد و در سه‌ماه اخیر بیش از ۱۵درصد کاهش یافته است. قیمت نفت سبد اوپک نیز در سه ماهه اخیر کاهش یافته و به مرز ۷۰دلار رسیده است.
جلسه اضطراری
این کاهش کم‌سابقه قیمت نفت سبب شد تا روز یکشنبه، ۲۰آبان(۱۱نوامبر)، کمیته مشترک وزارتی برای نظارت بر بهای نفت خام با شرکت وزیران نفت و نمایندگان کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) و چند کشور عمده نفتی غیرعضو به رهبری روسیه در ابوظبی تشکیل جلسه دهد تا روند نزولی بهای نفت خام در چند ماه اخیر و نحوه مقابله با آن را بررسی کند.
وزیر نفت عربستان سعودی، به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت عضو اوپک، و وزیر نفت روسیه، به‌عنوان مهم‌ترین صادرکننده غیرعضو، رهبری این کمیته را در دست دارند و بررسی میزان تولید و صادرات در ماه‌های آینده در دستور کار این نشست قرار دارد.
این گروه در ۲۳ژوئن موافقت کرده بودند تولیدشان را مجموعاً یک میلیون بشکه در روز از سطح تولید ماه مه، افزایش دهند و با جبران افت تولید برخی از کشورها، نرخ پایبندی به توافق کاهش تولید را به ۱۰۰درصد بازگردانند. یک نماینده اوپک هفته گذشته در مصاحبه با «پلاتس» از استراتژی تولید عربستان سعودی انتقاد کرده و گفته بود این کشور که بزرگترین تولیدکننده ائتلاف اوپک و غیراوپک است، باید ضرر ۱۵دلاری در هر بشکه را که تحمیل کرده، جبران کند.
پیشنهاد کاهش روزانه یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت
روز گذشته «رویترز» به نقل از دو منبع آگاه خبر داد عربستان سعودی در حال مذاکره با اوپک و متحدان این گروه درباره پیشنهاد کاهش روزانه یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت است. این منابع اظهار کردند این مذاکرات هنوز نهایی نشده و به کاهش صادرات ایران بستگی دارد. یکی از این منابع گفت: یک بحث کلی در این باره وجود دارد اما سؤال این است که چه میزان عرضه باید کاهش داده شود.
تکرار بحران نفتی 2014
کاهش بهای نفت به‌گونه‌ای است که کارشناسان در برخی کشورهای صادرکننده نفت در این مورد ابراز نگرانی کرده‌اند که ممکن است روند نزولی کنونی به تکرار «بحران نفتی» سال۲۰۱۴ منجر شود که در جریان آن، بهای نفت خام ظرف چند ماه به شدت سقوط کرد.
با آغاز روند نزولی بهای نفت در تابستان سال۲۰۱۴، سقوط قیمت تا تشکیل کمیته مشترک نظارت بر بازار با عضویت اعضای اوپک و چند کشور غیراوپک و تصمیم آنان به کاهش تولید تا اوایل سال۲۰۱۷ ادامه داشت. کاهش تولید باعث شد که بهای نفت خام که به زیر ۳۰دلار در بشکه رسیده بود به تدریج افزایش یابد. در پی تصمیم رییس‌جمهوری آمریکا برای از سرگیری تحریم نفتی ایران در ماه مه سال جاری، نگرانی در مورد کمبود عرضه و افزایش قیمت باعث شد تا برخی تولیدکنندگان عمده به‌خصوص عربستان سعودی، صادرات نفت خود را به‌منظور جبران کمبود احتمالی افزایش دهند. ظاهراً کمیته نظارت به این نتیجه رسیده است که بالا بودن سطح تولید در‌حال‌حاضر مفید نیست.
نشست کمیته برای بررسی کاهش احتمالی تولید نفت در حالی برگزار می‌شود که چند روز پیش، آقای بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در نامه‌ای به دبیرکل اوپک خواستار انحلال این کمیته شد. زنگنه با اشاره به تصمیم قبلی کمیته برای افزایش تولید به منظور جبران کمبود ناشی از تحریم ایران، گفته بود که این کمیته از هدف اولیه خود فاصله گرفته و دیگر حافظ منافع جمعی تولیدکنندگان نیست. ایران پیش‌تر از شرکت در برخی از نشست‌های این کمیته خودداری کرده بود. البته عربستان در حالی برای جایگزینی نفت ایران در بازار جهانی تلاش کرد و تولید خود را یک میلیون افزایش داد که این افزایش از طریق استفاده از ذخایر نفتی سعودی انجام شده و با توجه به نزدیکی فصل سرما، عربستان تنها سه تا 6ماه می‌تواند کمبود نفت ایران را از طریق ذخایر نفتی‌اش جبران کند و پس از آن بازار نفت با کمبود مواجه شده و ثبات آن بر هم می‌ریزد.
اعتراف آمریکا به افزایش قیمت نفت در پی تحریم‌های ضد ایرانی
عربستان که برای خوشایند ترامپ دست به فروش ذخایر نفتی‌اش زده، حالا با مشاهده روند کاهشی قیمت نفت، تصمیم به رویگردانی از آمریکا دارد تا شاید بتواند تا حدی درآمدهای نفتی خود را حفظ کند، بر اساس اعتراف اداره اطلاعات انرژی آمریکا درصورت تحریم‌های نفتی ایران قیمت جهانی نفت به کانال 90دلار می‌رسد و برخی حتی نرخ 100دلار برای هر بشکه را پیش‌بینی کرده‌اند.
همچنین اداره اطلاعات انرژی آمریکا، با استناد به وضع تحریم‌های این کشور ضد ایران، برآورد خود از قیمت دو شاخص نفت خام «دبلیو تی‌آی» و «برنت» را افزایش داد. این نهاد در گزارش «دورنمای کوتاه‌مدت انرژی» خود اعلام کرد میانگین قیمت شاخص نفت خام برنت در سال۲۰۱۸میلادی به ۷۴دلار و ۴۳سنت و میانگین قیمت شاخص دبلیو تی‌آی آمریکا به ۶۹دلار و ۵۶سنت می‌رسد.
این اداره همچنین اعلام کرد سال آینده میلادی، میانگین قیمت شاخص نفت خام برنت به ۷۵دلار و ۶سنت و میانگین قیمت شاخص دبلیو تی‌آی به ۶۹دلار و ۵۶سنت می‌رسد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد اگر کاهش تولید نفت و صادرات نفت ایران بیش از انتظارها باشد، اختلال در بازار نفت در سه ماه چهارم سال۲۰۱۸ میلادی می‌تواند موجب افزایش قیمت نفت شود.
به نظر می‌رسد که تمام برنامه‌های آمریکا برای به صفر رساندن فروش نفت ایران به بن‌بست خورده است چراکه در این‌صورت قیمت جهانی نفت افزایش بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کند که چندان هم به‌نفع ترامپ نخواهد بود و بحران نفتی را به‌دنبال خواهد داشت، از سویی دیگر بزرگترین تولیدکننده نفت اوپک یعنی عربستان علاوه‌بر این‌که اعلام کرده قادر به جبران کاهش نفت ناشی از تحریم‌های ایران نیست، با مشاهده کاهش تاریخی قیمت نفت و نگرانی برای از دست دادن درآمدهایش عطای وعده‌های آمریکا را به لقای نفت بخشیده و به‌دنبال کاهش عرضه خود و بازگرداندن شرایط قبل است.
