بعد از شش سال از رونمایی فیلم «گامهای شیدایی» در جشنواره فیلم فجر، این فیلم از چهارشنبه گذشته بر پرده سینماها اکران شد. گامهای شیدایی از جمله معدود آثار سینمای ایران است که به مسائل بینالمللی پرداخته است. حمید بهمنی کارگردان این فیلم در گفتوگو با «جوان» به چرایی بیمهری به سینمای استراتژیک پرداخته است.
چرا «گامهای شیدایی» اینقدر دیر اکران شد؟
فیلم در ابتدای دولت تدبیر و امید به جشنواره فیلم فجر رفت و آن زمان گفتوگوهای ۱+۵ و برجام مطرح بود و به دلیل مفهوم استراتژیک و استکبارستیزانه فیلم گامهای شیدایی، تا حد زیادی با بیمهری در اکران روبهرو شد و از دادن فرصت اکران مناسب به آن خودداری کردند، البته پخش کننده فیلم در آن زمان هم خیلی کوتاهی کرد و همین مسئله باعث شد تا فرصت اکران عمومی از آن گرفته شود. آنقدر برای اکران «گامهای شیدایی» اذیت شدم که دو بار گریه کردم.
مگر فیلم درباره چه چیز صحبت میکند که آن زمان امکان اکران به آن ندادند؟
«گامهای شیدایی» به نقد حضور امریکا در عراق میپردازد و به تروریسم منطقه و حضور داعش در عراق اشاره دارد.
این موضوع را که به دلیل همزمانی با مذاکرات برجام بهتر است فیلم اکران نشود، به صراحتاً به شما گفتهاند؟
نه به طور رسمی به ما اعلام نشد ولی در واقع به صورت پنهانی این گونه تدبیر کردند که فیلم دیده نشود و مسائلی را که میتوانست به جریان مذاکرات لطمه بزند کنار بگذارند.
در سالهای اخیر به همه فیلمهای سینمای استراتژیک به نحوی بیمهری شده، به نظرتان این اتفاق چه دلیلی دارد؟
دلیل اصلی آن به جشنواره فیلم فجر باز میگردد، این جشنواره و ساختار آن به گونهای طراحی شده بود که در خدمت سینمای انقلاب باشد ولی در عمل میبینیم آثاری در آن پررنگ میشود که برای جشنوارههای آن سوی آب جذاب است و به اصطلاح آثاری جشنوارهپسند هستند. فیلمهایی که سیاه نمایی دارند در فجر دیده میشود و به جای سینمای استراتژیک، سینمایی تلخ و گزنده در صدر جوایز جشنواره فجر قرار میگیرد. جریانی در جشنواره وجود دارد که میخواهد به هر نحو فیلمهای استراتژیک را بزند، من منکر ضعفهای «گامهای شیدایی» نیستم، اما زمانی که در برج میلاد، محل برگزاری جشنواره، داشتم وضو میگرفتم، شنیدم چند نفر با هم صحبت میکردند و میگفتند باید پنبه این فیلم را بزنیم و قرار گذاشتند با شروع فیلم شروع به کف زدن و سوت کشیدن کنند. همین کار را با فیلم «فرشتگان قصاب» که زاویه نگاه جدیدی به حضور امریکا در منطقه داشت و از نظر استکبارستیزی نگاهی نو و بکر را مطرح میکرد، تکرار کردند. این اتفاقها ناخواسته باعث یک اسپاسم در میان سازندگان فیلمهای استراتژیک میشود.
معمولاً نهادهایی که حامی ساخت فیلمهای استراتژیک هستند، در جریان اکران آنها دخالتی نمیکنند، اگر همان نهادها به کمک بیایند میشود امیدوار بود اکران خوبی به این فیلمها برسد؟
یکی از مشکلات ما همین است که نهادهایی که برای ساخت این فیلمها حمایت میکنند، برای آنها اکران فیلم چندان اهمیت ندارد و فکری برای آن ندارند، برای همین میبینیم که به سادگی فیلمهای استراتژیک به محاق میروند. برای اکران گامهای شیدایی پیگیریهای زیادی کردیم و معتقدم به برکت ایام اربعین و نظر امام حسین (ع) بود که شرایط اکران به وجود آمد.
وفور اکران فیلمهای کمدی باعث نمیشود ذائقه مخاطبان سینما نسبت به فیلمهای استراتژیک تغییر پیدا کند و با آن ارتباط برقرار نکنند؟
وجود فیلمهای سطحی و مبتذل فقط برای خالی کردن جیب مردم است. آنهایی که برای سینما تصمیم میگیرند میخواهند سلیقه مردم عوض شود. زمانی که میخواستم فیلم «گامهای شیدایی» را بسازم به همینها مراجعه کردم، گفتند این حرفی که تو میخواهی در فیلم بزنی را که صداوسیما در اخبار میگوید! چرا میخواهی آن را بسازی؟ گفتم آن خبر است و فیلم تاثیر خودش را دارد. نتیجه سیاستگذاریهای آنهاست که سینمای استراتژیک دیده نشود. برعکس میبینیم که در دنیا اولویت با سینمای استراتژیک است. در هالیوود فیلمهای استراتژیک در رأس حمایتها قرار دارد ولی در ایران میبینیم که در پایینترین سطح توجه قرار میگیرند.
علت اینکه دوست ندارند فیلم استراتژیک ساخته شود چیست؟
وقتی ما در حال جنگ اقتصادی، رسانهای، روانی و سیاسی با امریکا هستیم، نمیگذارند فیلم ضد امریکایی ساخته یا اکران شود و اگر ساخته شد به آن اکران بلند مدت نمیدهند. مدیرانی در ارشاد این را طراحی کردهاند که مردم به دیدن فیلمهای استراتژیک عادت نکنند. من وقتی بخواهم درباره دفاع مقدس و حوزه استراتژیک فیلم بسازم یا سراغ مطالبات رهبری در حوزه فرهنگ بروم، چه کسی باید کمک کند؟ بخش خصوصی که اصلاً سراغ چنین موضوعاتی نمیرود، باید فارابی، بسیج، سپاه، صداوسیما و بنیاد مستضعفان به کمک بیایند ولی میبینم فیلمهای سطحی و زیاد ساخته و پول زیادی برای ساخت آنها صرف میشود و کمکهای زیادی پشت آنها قرار میگیرد. نتیجه آن هم این میشود که سینمای ایران به جای اینکه به موضوعات بکر در منطقه یا حتی درباره مسائل داخلی که استراتژیک هستند بپردازد مثل پرداختن به ریشه مسائلی که اقتصادمان را به نابودی کشانده، «هزارپا» میسازد.
به نظرتان گامهای شیدایی میتواند بعد از یک غیبت شش ساله اکران خوبی داشته باشد؟
شش سال پیش گامهای شیدایی علمدار پرداختن به مسائل سوریه و عراق بود، اما نگذاشتند اکران شود. بعد از آن «به وقت شام» ابراهیم حاتمیکیا و «امپراتور جهنم» پرویز شیخطادی ساخته شد ولی سؤالم این است که چرا در این سالها هیچ فیلمی درباره شهید حججی و شهدای مدافع حرم نساختهایم؟ وظیفه ساخت چنین فیلمی مگر جز بر عهده وزارت ارشاد یا نهادی مثل بنیاد شهید است؟ چرا آنها در این شش سال ورود نکردهاند؟ درباره گامهای شیدایی، به رغم وجود برخی از مشکلات معتقدم فیلم خوشساختی است و قصه مناسبی دارد و یک فریم آن به کل فیلمهای مبتذلی که ساخته و اکران میشود میارزد. امیدوارم فیلم به خوبی دیده شود و دو هفته اول اکران را به خوبی پشت سر بگذارد.