رئیسجمهور امریکا به عنوان تنها کسی که روایت سعودیها را از قتل جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد سعودی باورپذیر توصیف کرده و از عربستان به عنوان متحد ضد ایرانی واشنگتن یاد کرده بود، در کمتر از ۲۴ ساعت با چرخشی قابل توجه از موضع خود اعلام کرد که توضیحات مقامات ریاض او را قانع نکرده است، اما ترامپ حاضر نشد قرارداد ۱۱۰ میلیارد دلاری با عربستان را فدای سیاستهای حقوق بشری کند و گفت که لغو این قرارداد به ضرر واشنگتن است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا که در نحوه برخورد با پرونده قتل جمال خاشقجی رویه متفاوتی از جامعه جهانی در پیش گرفته و در چرخشی ۱۸۰ درجهای از اظهارات قبلی خود عقبنشینی کرد. دونالد ترامپ، شنبه شب پس از سخنرانی انتخاباتی در ایالت نوادا اعلام کرد که توضیحات عربستان درباره مرگ جمال خاشقجی، او را متقاعد نکرده است. به گزارش روزنامه واشنگتنپست، رئیسجمهور امریکا گفت که به طور بدیهی در روایت مقامات عربستانی درباره مرگ روزنامهنگار منتقد سعودی فریب و دروغهایی وجود دارد. ترامپ در خصوص بیانیه ریاض درباره مرگ خاشقجی اعلام کرد «تا زمانی که به جواب نرسیم از شیوه تعامل عربستان با پرونده خاشقجی راضی نیستم، اما باید بگویم گام اولیه بزرگی برداشته شده که گام خوبی است، اما من میخواهم به جواب برسم.» ترامپ همچنین تأکید کرد: «به نظر میرسد هیچ کسی اطلاعی از محل اختفای جسد خاشقجی ندارد.» رئیسجمهور امریکا همچنین تحریمهای ضد عربستان را یکی از گزینههای دولتش در این ماجرا عنوان کرد. ترامپ بهرغم تغییر موضع خود در قبال عربستان، بار دیگر مخالفت خود را با لغو فروش سلاح به عربستان سعودی ابراز داشت و گفت: «طرح تعلیق قرارداد تسلیحاتی با عربستان سعودی به ارزش ۱۱۰میلیارد دلار بیشتر از آنکه به ضرر ریاض باشد به ضرر ما خواهد بود.» بر اساس این گزارش، ترامپ، عربستان را یک شریک فوقالعاده برای امریکا دانسته و درباره این احتمال که آیا محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در جریان قتل خاشقجی بوده است یا نه، گفت: «هیچکس هنوز به من گزارش نداده که او مسئول این اتفاق است و هیچکس هم نگفته او مسئول این اتفاق نیست؛ ما هنوز درگیر این مسئله نشدهایم. من دوست دارم او مسئول این ماجرا نبوده باشد.»
چرخش موضع ترامپ درحالی است که او تقریباً تنها کسی بود که روایت عربستان از مرگ خاشقجی را باورپذیر عنوان کرد. او پس از اذعان مقامات ریاض به کشته شدن خاشقجی در کنسولگری این کشور گفت که به تفسیر سعودیها از این ماجرا اعتماد دارد و گمان نمیکند رهبران عربستان به او دروغ گفته باشند. ترامپ همچنین از سعودیها به عنوان متحد واشنگتن یاد کرده بود که برای مقابله با تحرکات ایران در منطقه به آنها نیاز دارند. به نظر میرسد تغییر موضع ترامپ ناشی از فشارهای داخلی مقامات امریکایی باشد که به دنبال تنبیه عربستان سعودی در این پرونده ضد حقوق بشری هستند. نمایندگان کنگره گفتهاند که عربستان باید به خاطر این اقدام پاسخگو باشد و اگر دولت نقش پیشتازی در این زمینه ایفا نکند، کنگره باید چنین نقشی را برعهده بگیرد. باب کورکر، سناتور جمهوریخواه در توئیتر خود نوشت: «آنها (سعودیها) میتوانند تحقیقات خود را انجام دهند، اما دولت امریکا باید به طور مستقل و معتبر و به موجب قانون درباره مسئولیت قتل خاشقجی تحقیق کند.» ترامپ رابطه ویژهای با پادشاه و ولیعهد سعودی دارد و در دو سال گذشته قراردادهای چند صد میلیاردی با عربستان امضا کرده است و حاضر نیست به خاطر سیاستهای منطقهای و حقوق بشری عربستان در روابط واشنگتن و ریاض خللی ایجاد شود. سعودیها در دوره ترامپ با قراردادهای تسلیحاتی و پرداخت دلارهای نفتی، دهان انتقادی ترامپ و دیگر مقامات واشنگتن را در مقابل جنایت خود در یمن، مسائل حقوق بشری بستهاند. ترامپ بارها گفته است که سعودیها بدون واشنگتن دو هفته دوام نمیآورند و مقامات ریاض باید هزینه حضور امریکا در سوریه و منطقه را پرداخت کنند. دونالد ترامپ از روابط خود با بنسلمان به عنوان محوری برای سیاستهای خود در خاورمیانه استفاده کرده و وی را در ماجرای متحد کردن اعراب در برابر ایران و همچنین ایجاد صلح در فلسطین اشغالی به کار گرفته است. اکنون ماجرای قتل روزنامهنگار واشنگتنپست منجر به آن شده که دولت ترامپ در مورد روابط سطح بالایی که با ولیعهد عربستان ایجاد کرده، دچار تردید و نگرانی شود.
واکنشهای داخلی در امریکا
به دنبال تغییر موضع رئیسجمهور امریکا در قبال روایت عربستان از قتل روزنامهنگار منتقد سعودی، وزرای دولت ترامپ هم این روایت را ناکافی توصیف کردند. به گزارش خبرگزاری رویترز، استیو منوشین، وزیر خزانهداری امریکا روز شنبه با بیان اینکه «هنوز زود است درباره وضع تحریم علیه عربستان صحبت کنیم» توضیحات حکومت سعودی درباره قتل خاشقجی را ناکافی دانست. به گزارش المیادین، او گفت که «به عنوان گام ابتدایی این توضیحات خوب بوده است». منوشین همچنین بار دیگر تأکید کرد که در کنفرانس سرمایهگذاری عربستان موسوم به «داووس صحرا» در ریاض، شرکت نخواهد کرد. با این حال وزیر خزانهداری امریکا گفت که به منظور گفتوگو با همتای سعودی خود در راستای بررسی تلاشهای مشترک جهت مقابله با منابع مالی گروههای تروریستی مطابق با برنامهریزی قبلی به ریاض خواهد رفت. او اضافه کرد: «این سفر از ضرورت قابلتوجهی برخوردار است، زیرا واشنگتن خود را برای اعمال مجدد تحریمها علیه ایران آماده میکند.»
علاوه بر مقامات فعلی امریکا، مقامات سابق این کشور هم خواهان برخورد جدی با پرونده قتل خاشقجی هستند. به گزارش پایگاه خبری هیل، جو بایدن معاون، رئیسجمهور سابق امریکا با رد روایت سعودی از نحوه قتل روزنامهنگار سعودی، از نحوه تعامل ترامپ با این حادثه انتقاد کرد و گفت: «حالا موضوع محمد بن سلمان و عربستان سعودی که من آنها را میشناسم، خدای من! او دارد بهانهتراشی میکند. شما این مثل را شنیدهاید که طرف برای یک دعوا بیش از حد آماده شده و در دعوا با چاقو، تفنگ با خودش آورده؟ شما برای دعوا کردن ارههای استخوانبر با خودتان نمیبرید. چه خبر است؟ خیلی خجالتآور و البته خطرناک هم است.» همچنین ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی امریکا دیروز در توئیتر خود نوشت: «اصول اولیه سیاست خارجی امریکا درباره عربستان باید محدود کردن تأمین سلاح و ارائه اطلاعات توسط امریکا در جنگ یمن با هدف پایان دادن به این جنگ و همچنین دلسرد کردن عربستان در آغاز درگیری با ایران باشد.» وی در ادامه پیام توئیتری خود نوشت: «دوره چکهای حمایتی سفید امریکا باید پایان یابد، چون محمد بنسلمان خیلی بیمحاباتر از آن خودش را نشان داده که مستحق چنین حمایتی باشد.»