تنها ۱۰ دقیقه زمان کافی است تا فردی سیگاری یک سیگار را تمام کند، اما درست در پایان همین ۱۰ دقیقه و با خاموش‌شدن آتش این سیگار شعله زندگی یکی از هموطنانمان بر اثر عوارض ناشی از مصرف این ماده دخانی هم خاموش می‌شود. اما در برابر چنین آماری در کشورمان کشور‌های ثروتمندی همچون انگلیس، فرانسه و امریکا توانسته‌اند با تدابیری تعداد افراد سیگاری را به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهند تا جایی که پیش‌بینی می‌شود در کشوری همچون انگلستان تا سال ۲۰۳۰ تعداد سیگاری‌ها به صفر برسد.
مرکز تحقیقات سرطان انگلیس اعلام کرده از ۱۰سال گذشته که ممنوعیت استعمال سیگار اعمال شده تعداد مصرف‌کنندگان سیگار در این کشور به یک میلیون و ۹۰۰هزار نفر کاهش پیدا کرده است. به گفته کارشناسان انگلیسی در دهمین سالگرد ممنوعیت استعمال سیگار در تمامی مناطق عمومی سرپوشیده همچون اداره‌ها، کارخانجات، رستوران‌ها و ایستگاه‌های راه‌آهن نرخ مصرف سیگار در این کشور به پایین‌ترین میزان خود رسیده است، اما روند کاهش تعداد افراد سیگاری تنها به انگستان محدود نمی‌شود. آمار مصرف‌کنندگان دخانیات در کشور‌هایی همچون امریکا و فرانسه هم به‌طرز چشم‌گیری در حال کاهش است. بر همین اساس کمپانی‌های بزرگ دخانی در دنیا همچون کمپانی فلیپ موریس تولیدکننده سیگار مالبرو به بازار‌های تازه‌تری می‌اندیشند. بازار‌های هدف تازه این کمپانی‌ها را می‌توان در قرارداد‌های تازه آن جست‌وجو کرد؛ تفاهمنامه‌هایی همچون تفاهمنامه‌ای که میان این شرکت و وزارت صمت ایران در اردیبهشت امسال برای ساخت کارخانه تولید سیگار مالبرو در ایران منعقد شد.
روند کاهشی در کشور‌های ثروتمند
بررسی‌ها نشان می‌دهد، همه‌گیری مصرف سیگار از کشور‌های ثروتمند به کشور‌هایی با درآمد پایین و متوسط منتقل شده است. به گزارش ایندیپندنت، آمار‌های مرکز تحقیقات سرطان انگلیس حاکی از آن است، تعداد بزرگسالان مصرف‌کننده سیگار در این کشور از ۱۰میلیون و ۲۰۰هزار نفر در سال ۲۰۰۷به ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرده است. انجمن ریه امریکا در گزارش سالانه‌اش گفت: درصد افراد سیگاری در بین بزرگسالان و نوجوانان به کمترین حد خود در تاریخ رسیده است. به‌طور میانگین، تنها کمی بیش از ۵/۱۵ درصد از بزرگسالان و ۸درصد از دانش‌آموزان دبیرستانی در امریکا سیگار می‌کشند. این اطلاعات از طرف مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) برای انجمن ریه امریکا مهیا ساخته شده که نشان می‌دهد، میزان مصرف دخانیات از ۹/۲۰ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۵/۱۵ درصد در سال ۲۰۱۶ کاهش یافته است. «کورین گرافاندر» مدیر بخش استعمال دخانیات و سلامت در مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در یک بیانیه که توسط سی دی سی منتشر شده، گفت: «خبر خوب این است که این داده‌ها به طور یکنواخت، نزول در مصرف دخانیات در بزرگسالان را در چند دهه گذشته نشان می‌دهد. این یافته‌ها همین‌طور نشان می‌دهد که افراد بیشتری دست به ترک سیگار زده‌اند و آن‌هایی هم که هنوز سیگار می‌کشند، مصرفشان کمتر شده است.» بررسی‌ها نشان می‌دهد، تعداد مصرف‌کنندگان روزانه سیگار در فرانسه کاهش چشم‌گیری داشته است. در این بررسی‌ها آمده، در فاصله سال‌های ۲۰۱۷ – ۲۰۱۶، یک میلیون نخ سیگار کمتر در فرانسه مصرف شده است و کاهش چشم‌گیری در تعداد افرادی مشاهده شده که روزانه سیگار می‌کشند. همچنین کاهش استعمال سیگار در میان نوجوانان و افرادی با میزان درآمد پایین هم مشاهده شده است. کارشناسان معتقدند، دلیل کاهش آمار مصرف‌کنندگان سیگار می‌تواند اقداماتی باشد که برای مقابله با استعمال این ماده دخانی اعمال شده است. آمار‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۷ میلادی ۹/۲۶ درصد از افراد ۱۸تا ۷۵ساله مصرف روزانه سیگار داشته‌اند. در حالی که این آمار در سال قبل آن ۴/۲۹ درصد بوده، در واقع در این‌بازه زمانی آمار مصرف‌کنندگان سیگار از ۲/۱۳ میلیون به ۲/۱۲ میلیون نفر رسیده است. آنطور که ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت می‌گوید: سالانه ۱۰هزار میلیارد تومان صرف خرید سیگار در کشور می‌شود که هزینه‌های درمانی مستقیم ناشی از مصرف سیگار بین ۲۰تا ۳۰هزار میلیارد تومان و همچنین هزینه‌های غیر‌مستقیم آن که شامل از دست رفتن سال‌های عمر، کاهش کیفیت زندگی و خروج از کار و خانه‌نشینی، مبلغی حدود ۴۰هزار میلیارد تومان است. علاوه بر این، حدود ۸۰درصد از مرگ و میر‌های زودرس ناشی از مصرف دخانیات در کشور‌های کم‌درآمد یا درآمد متوسط و با ایجاد مشکلات و موانعی برای تحقق اهداف توسعه رخ می‌دهد. اما بازار ۱۰هزار میلیاردی مصرف سیگار در کشورمان، آنقدر برای شرکت‌های چندمیلتی امریکایی و اروپایی جذابیت دارد که سال‌هاست از راه‌های مختلف محصولاتشان را به بازار ایران گسیل می‌کنند و حالا هم شرکت مالبرو بعد از چند سال کش‌و‌قوس بالاخره توانست تفاهمنامه تولید محصولاتش را با شرکت دخانیات کشورمان امضا کند.
سیگار در فهرست تحریم‌ها نیست
شرکت‌های دخانیاتی در امریکا سال‌هاست حق تبلیغ محصولات خود را ندارند و مجبور به پرداخت جریمه‌های چند میلیارد دلاری به شاکیانی شده‌اند که آن‌ها را به پنهان‌کردن مضرات سیگار متهم کردند. از سوی دیگر تلاش گسترده‌ای در جهت کاهش مصرف سیگار در بسیاری از کشور‌های پیشرفته انجام شده است. بر‌اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی ایران برای کمپانی‌های چندملیتی تولید سیگار به ویژه شرکت‌های دخانیات امریکایی از اهمیت زیادی برخوردار است. اطلاعات اداره آمار امریکا نشان می‌دهد، حداقل نیمی از حدود ۱۰۰میلیون دلار کالایی که شرکت‌های امریکایی در سال ۲۰۰۵ به ایران صادر کرده‌اند، سیگار بوده است. سیگار‌های امریکایی در فهرست تحریم‌های ایران قرار ندارد؛ چراکه کنگره امریکا مدت‌ها پیش دارو، موادغذایی و محصولات کشاورزی را از فهرست تحریم‌های ایران خارج کرد. سیگار نیز در گروه موادغذایی قرار گرفت و از فهرست تحریم‌ها خارج شد. مت مایرز، کارشناس صنعت دخانیات در واشنگتن درباره این تصمیم کنگره می‌گوید: سیگار نه یک محصول کشاورزی است و نه یک کالای اساسی. کنگره به اصرار شرکت‌های دخانیاتی تصمیم به مستثنی‌کردن آن از فهرست تحریم‌ها گرفت. مت مایرز درباره چرایی استثناشدن سیگار از فهرست تحریم‌های ایران معتقد است: مصرف سیگار در امریکا و بیشتر کشور‌های توسعه یافته سیر نزولی را طی می‌کند. شرکت‌های دخانیاتی مجبور هستند محصولات خود را در کشور‌های دیگر بفروشند. به همین علت ایران برای آینده شرکت‌های تولیدکننده سیگار بسیار مهم است.
