محمدرضا سوري
تنوعي از توليدات گلها وگياهان آپارتماني كه با بالاترين كيفيت در مازندران توليد مي شود سبب شده تا اين استان همواره در رتبه هاي برتر دراين زمينه قرار بگيرد. آمارهاي جهاد كشاورزي اين استان نشان مي دهد،سالانه430 میلیون گیاهان آپارتمانی، ۲۱ میلیون گلدان، ۲۶۶ میلیون گل شاخه بریده، ۸۵ میلیون اصله درخت و درختچه زینتی، ۵۳ میلیون بوته گل‌های فصلی و نشایی و پنج میلیون پیازو پیازچه توسط بهره برداران تولید می‌شود. موضوعي كه سبب شدتا دبیر برگزاری نمایشگاه گل و گیاه مازندران با اعلام اينكه اين استان در تولید گل و گیاه آپارتمانی و گیاهان شاخ و برگ بریده تولید رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است ازمسئولان تقاضاي حمايت بيشتر از اين صنعت را كند.
******
توليد سالانه 430 میلیون گیاهان آپارتمانی، ۲۱ میلیون گلدان، ۲۶۶ میلیون گل شاخه بریده، ۸۵ میلیون اصله درخت و درختچه زینتی، ۵۳ میلیون بوته گل‌های فصلی و نشایی و پنج میلیون پیازو پیازچه در شهرهاي مختلف مازندران موجب شده تا اين استان دراين زمينه صاحب رتبه اول كشور باشد.
اين درحالي است كه موفقيت دراين عرصه سبب شده تا رتبه نخست در تولید درخت و درختچه زینتی و گل‌های آپارتمانی و رتبه سوم را در تولید گل‌های شاخه بریده کشوررا به دست آورد.
مجری طرح‌های گلخانه‌ای جهاد کشاورزی مازندران گفت:میزان صادرات گل و گیاه به خارج از کشور ۰.۵ درصد معادل دو میلیون اصله، شاخه، گلدان به کشورهای آسیای میانه، حوزه خلیج فارس و عراق است.
درحال حاضر در یک‌هزار و ۳۳ هکتار سطح زیرکشت گلخانه در استان برای ۱۰ هزار نفر ایجاد اشتغال شده است.
موضوعي كه موجب شده تا میزان ارزآوری در گلخانه‌های مدرن ۱۰۰ هزار دلار و گلخانه معمولی ۲۰ تا ۵۰ هزار دلار در هر هکتار در تغيير باشد.
میزان صادرات گل و گیاه به خارج از کشور ۰.۵ درصد معادل دو میلیون اصله، شاخه، گلدان به کشورهای آسیای میانه، حوزه خلیج فارس و عراق است.
اين درحالي است كه از يك هزارو33هكتار شطح زير كشت گلخانه دراين استان ۳۰۲ هکتار در فضای بسته و ۷۳۱ هکتار در فضای باز صورت مي گيرد.
رتبه برتر توليد گل وگياه در مازندران
مازندران با توجه به شرایط مناسب آب و هوایی، نیروی کار متخصص بالقوه و خاک حاصلخیز یکی از استان های مستعد جهت توسعه صنعت کشاورزی به شمار مي رود.
طبق آمار اکنون حدود 6 هزار و 500 هکتار مزرعه گل و گیاه زینتی در کشور وجود دارد که بیش از 2 هزار هکتار از این میزان در قالب گلخانه و بیش از 4 هزار هکتار نیز به صورت فضای باز تعریف می شود. اگرچه در کل کشور تولید گل و گیاه با ضعف هایی همراه است اما در این میان استان مازندران به عنوان یکی از قطب های تولید گل و گیاه زینتی به شمار می رود.
براساس تحلیل های آماری ارائه شده صادرات انواع گل و گیاهان زینتی در سال 1396 از نظر ارزش 24 میلیون دلار و از لحاظ وزن 5200 تن بوده است که این ارقام هر دو نسبت به سال قبل خود دچار کاهش شده اند. با وجود اینکه در کشور بیش از 60 درصد محصولات در کشور صادراتی هستند، این آمار در مازندران بیش از 80 درصد محصولات را شامل می شود. یعنی قابلیت استان های شمالی برای صادرات محصولات کشاورزی بسیار بالاتر از متوسط کشوری است.
باوجود علاقه مندی که در میان مردم کشور به گل وجود دارد، اما بر اساس آسیب شناسی انجام شده نسبت به دنیا در سرانه مصرف گل اختلاف فاحشی وجود دارد. میزان مصرف گل هم اکنون در دنیا 150 شاخه گل، اما در ایران 18 شاخه گل در سال است.
نگاهي به مشكلات گلكاران
با وجود تمامي مزايايي كه توليدات گل در مازندران دارد ، آما برخي از مشكلات موجب شده تا بهره برداران با مشكلات بسياري در زمينه توليد وفروش داشته باشند.
هم اكنون ، ناسب نبودن سیستم ناوگان ترابری و حمل و نقل گل و گیاه برای صادرات، عدم منفعت سیستم بانکی برای تولید، بروکراسی اداری از جمله مشکلات صنعت و گیاه در مازندران است كه نياز است تا هرچه زودتر رفع گردد.
دبیر اجرایی نمایشگاه گل و گیاه مازندران یکی از مهمترین مشکلات در این عرصه را زیرساخت‌های صنعت گل و گیاه در این استان عنوان کرده ومي گويد:«با توجه به اینکه این زیرساخت‌ها باید به‌گونه‌ای فراهم باشد تا بتوانیم از لحاظ قیمت و کیفیت با رقبای خارجی رقابت کنیم و به توسعه و رشد در این صنعت برسیم در مازندران وجود ندارد.»
الیاس لاریجانی مي افزايد:« ناسب نبودن سیستم ناوگان ترابری و حمل و نقل گل و گیاه برای صادرات، عدم منفعت سیستم بانکی برای تولید، بروکراسی اداری از جمله مشکلات صنعت و گیاه در مازندران است، كه برپایی این نمایشگاه‌ها می‌تواند توجه مسئولان را برای رفع مشکلات این صنعت در استان دوچندان کند.»
به گفته وي ،اگر صادرات گل و گیاه علاوه بر داخل براي خارج از كشور نيز تقویت شود، مي توان این تولیدات را به کشورهای سی آی اس، افغانستان، بلاروس، روسیه، عراق و حاشیه‌های خلیج فارس صادر كرد.
از آنجا كه تا 80 درصد گلخانه‌های مازندران سنتی است لذا اين مهم بايد در كمترين زمان ممكن به صنعتي تبديل شود چرا كه درغير اين صورت تا 10 سال آینده با سونامی ریزش گلخانه‌ها مواجه خواهیم شد.
نقش نمايشگاه گل در تقويت صادرات وفروش
از آنجا كه نمايشگاه ها به عنوان يكي از مراكز مهم عرصه به شمار مي آيند لذامستمر بودن وتقويت انها مي تواند نقش مهمي را در زمينه توسعه وگتسرش صنعت گل وگياه به خوبي بازكند.
نایب رئیس اتحادیه گل و گیاه مازندران با اشاره به نقش نمایشگاه‌های گل در افزایش صادرات و بازاریابی مي گويد: «برپایی نمایشگاه‌های گل و گیاه نقش موثری در بازار دارد اما نه به این شکلی که در حال حاضر وجود دارد، نمایشگاه باید ترویج فرهنگ گل و گیاه را در پی داشته باشد در حالی که شرکت‌های نمایشگاهی گل و گیاه که الان وجود دارد به دست افراد خصوصی است و تنها به دنبال دریافت پول هستند.»
لاریجانی با بیان اینکه سودآورترین و ارزان‌ترین بخش کشاورزی در ایران مربوط به گل و گیاه است، مي افزايد:« گل و گیاه را با نفت، صنایع لاستیک‌سازی و ماشین‌سازی مقایسه نکنیم بلکه هر چیزی باید در خانواده خود مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد.»
وی ادامه مي دهد: « از لحاظ تولید گل و گیاه در مازندران مشکلی وجود ندارد بلکه باید حمایت‌های لازم در قوانین گمرکی برای صادرات انجام شود و نوع خاکی که مورد قبول دنیا است باید با کمترین قیمت به دست تولیدکننده برسد.»
نایب رئیس اتحادیه گل و گیاه مازندران، درباره کیفیت پایین عطر و بوی برخی از گلها با توجه به ظاهر زیبای آن مي گويد:« نحوه کاشت، داشت و برداشت و نحوه نگهداری در منزل تاثیر بسزایی در کیفیت دارد ضمن اینکه اگر ادوات حمل گل پس از برداشت به سردخانه دارای کیفیت مناسبی نباشد افت کیفیت و کمترین ماندگاری عمر گل را خواهیم داشت.»
لاریجانی گران‌ترین گل را "ارکیده" به دلیل تولید کمتر نام برده ومي افزايد:« پرفروش ترین گل در دنیا که مصرف عامه پسند دارد گل رز و در ایران آنتوریوم، رز، داوودی و گلایول است.»
نگاهي به وضعيت صادرات گل
از آنجا كه كيفيت بالاي گل وگياه توليدي در مازندران به شدت نيازمند بازار صادراتي است لذا اين مهم مي طلبد تا دراين زمينه برنامه ريزب كرد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی مازندران با تاييد اين مهم مي گويد: «میزان صادرات به خارج از کشور، 4 درصد تولیدات این بخش معادل 14میلیون اصله، شاخه و گلدان به کشورهای ترکمنستان، آذربایجان، اوکراین، امارات متحده عربی و کویت می‌باشد که با احتساب میزان صادرات به خارج از استان، معادل 70 تا 80 درصد کل تولید است .»
شکوهی با بیان اینکه سرانه مصرف سالانه گل در ایران ۱۰ شاخه است که در مقایسه با سایر کشورها مانند روسیه و آلمان ۱۴۰ شاخه کمتر می‌باشد، مي افزايد:« برابر آمار اعلام شده از سوی سازمان‌های مختلف بین المللی، بیش از ۸۲ درصد صادرات جهانی گل از کشورهای آلمان با سهم ۲۲ درصد، آمریکا ۱۵ درصد، فرانسه و انگلیس۱۰ درصد می باشد.»
وی ادامه مي دهد: «آلمان با واردات گل از کشورهای آفریقایی و با استفاده از تجهیزات فرآوری نوین، رتبه برتر دنیا را در میزان تولید و صادرات گل، به خود اختصاص داده است.»
اين كارشناس باغباني با اشاره به اینکه ایران با تولید سالانه 3 میلیارد و ۲۵ میلیون و ۸۰۰ هزار شاخه گل و درآمد ۱۰۰میلیون دلاری، رتبه ۲۶ دنیا را بعد از آلمان، هلند، فرانسه، ایتالیا، بلژیک، ژاپن و روسیه داراست، مي گويد:« ۴۵ هزار تولیدکننده گل در ایران تنها یک درصد از بازارهای جهانی گل را در اختیار دارند که با حمایت‌های دولت امکان افزایش تا بیش از ۱۰ درصد وجود دارد.»
شکوهی با اشاره به برخي مشكلات وموانع در زمينه صادرات مي افزايد: «گل‌های شاخه بریده در ایران به دلیل نداشتن خریدار، کم بودن سرانه مصرف، فقدان امکانات صادراتی و بالا بودن هزینه تولید به ضایعات تبدیل می‌شود.»
وی به مهمترین مشکلات در حوزه صادرات صنعت گل و گیاه اشاره کرد و بيان مي كند: «نبود پایانه‌های صادراتی گل و گیاه در کشور، ناآگاهی از سلیقه بازارهای جهانی به لحاظ اندازه شاخه، تعداد و غنچه‌های گل و رنگ، نبود هواپیمای اختصاصی باری ویژه حمل گل و گیاه، گرانی کرایه حمل هوایی و عدم انسجام بین تشکل‌های مرتبط با گل و گیاه در کشور از جمله مشکلات صادرات گل و گیاه است.»
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی با بيان اينكه واردات گل بسیار ناچیز است و به دلیل عدم توجیه اقتصادی و بالابودن قیمت تمام شده گل‌های وارداتی نسبت به گل‌های تولید داخل، این مسأله چندان قابل توجه نیست مي افزايد:« واردات تنها در زمینه پایه‌ها و بوته‌های مادری رواج داشته که آن هم با نظر سازمان حفظ نباتات کشور قابل انجام است.»
به گفته وي ،اگر بتوانیم کشور هدف و نوع سلیقه مصرف مشتریان را در آن کشورها شناسایی کرده و بر اساس آن تولید انبوه ورت بگیرد، می‌توانیم صادرات موفقی داشته باشیم. مازندران از نظر کیفیت برای صادرات گل و گیاه از آمادگی خوبی برخوردار است اما باید در کمیت و تداوم آن تلاش کرد تا قابلیت صادر شدن پیدا کند.
جشنواره اي با تنوعي از گلهاي معطر كشور
تنوع ويژگي ممتاز گلهاي توليدي در استان مازندران از جمله دلايلي است كه سبب شده تا هرساله جشنواره بين المللي گل وگياه دراين استان سرسبز برگزارشود.
دبیربرگزاری نمایشگاه گل و گیاه مازندران دراين خصوص مي گويد: «ازآنجا مازندران در تولید گل و گیاه آپارتمانی و گیاهان شاخ و برگ بریده تولید اول را در کشور دارد، لذا اين مهم سبب شده تا هرساله نمايشگاه وگل وگياه هرساله دراين استان برگزارشود.»
الیاس لاریجانی با اشاره به ويژگي اين جشنواره مي افزايد:« جشنواره ملی گل و گیاه مازندران در آمل با حضور 15 شهر از 6 استان کشور و با 139 غرفه در این شهرستان برگزاری مي شود كه تولیدکنندگان گل و گیاه و صنایع وابسته، گلدان های سنگی و پلاستیکی و ماشین آلاتی که برای مصرف گل و گیاه وجود دارد برای علاقمندان به نمایش مي گذارند.»
اين درحالي است كه دراين نمايشگاه بیش از 100ها گونه کاکتوس، بنفشه آفریقایی و بیش از 100 نوع گیاهان آپارتمانی وجود دارد که همه از تولیدات داخل کشور است.
