جامعه سینمایی ایران در یک روز دو تن از مردان بزرگ خود را از دست داد. ابتدا خبر فوت آقای بازیگر سینمای ایران عزتالله انتظامی روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت و به فاصله یکیدو ساعت خبر رسید که ضیاءالدین دری کارگردان سریال جنجالی کیف انگلیسی و مجموعه کلاه پهلوی دار فانی را وداع گفت. برای هیچ کدام از این عزیزان سفر کرده به راحتی نمیتوان جایگزینی متصور بود.
اگر عزتالله انتظامی طی سالهای اخیر به دلیل ضعف قوای جسمانی ناشی از سن بالا توان نقشآفرینی درسینما و تلویزیون را نداشت و خبر درگذشتش زیاد برای جامعه سینمایی کشور و مردم غافلگیرکننده نبود، اما سیدضیاءالدین دری تا همین یک ماه پیش در مصاحبه با رسانهها از ادامه تلاشهایش برای ساخت چند پروژه ملی سخن به میان میآورد. او سال پیش در گفت و گویی تفصیلی با «جوان» از اینکه انقلاب اسلامی در آستانه ۴۰ سالگی هنوز هیچ اثری درباره بانوی کربلا نساخته است ابراز گلایه میکرد و از تلاش برای ساخت اثری در این باره سخن میگفت. همچنین سریال سنجرخان با همکاری مرکز کردستان قرار بود به زودی به کارگردانی او کلید بخورد. ساخت سریالی درباره خلیج فارس با محوریت شخصیت رئیسعلی دلواری و همکاری کشور هندوستان نیز یکی دیگر از پروژههایی بود که ذهن دری را برای ساخت به خود مشغول کرده بود. فوت کارگردان کیف انگلیسی را از این بابت باید یک ضایعه هنری و سینمایی قلمداد کرد. گرایش و فهم بالای دری از تاریخ معاصر ایران در کنار تسلط او در فیلمسازی از وی فیملسازی ششدانگ و کم نظیر ساخته بود.
ضایعهای برای سینمای ایران
اما درگذشت آقای بازیگر نیز به طور قطع ضایعهای بزرگ در سینمای ایران تلقی میشود. مرحوم انتظامی تنها کسی بود که سینمای ایران نزدیک به سه دهه پیش لقب آقای بازیگر را به او داده بود. بازیهای او در برخی از آثار ماندگار سینمای ایران فراموش ناشدنی است. استاد انتظامی تقریباً با اغلب فیلمسازان بزرگ همدورهاش همکاری داشته و در آثار آنها بازی کرده است. او با داریوش مهرجویی و فیلم «گاو» آغازگر سینمای موج نوی ایران بود؛ فیلمی که امام راحل از آن به نیکی یاد کرد. پیش از انقلاب همکاری با مرحوم علی حاتمی را در فیلم حاجی واشنگتن تجربه کرد و پس از انقلاب هم در اغلب آثار حاتمی حضوری درجه یک داشت و در آخرین همکاریاش با کارگردان هزاردستان، سریال جهان پهلوان تختی را کار میکرد که بیماری سرطان علی حاتمی را از سینمای ایران گرفت. اشکهای عزت الله انتظامی برای از دست دادن حاتمی و درد ناتمام ماندن سریال تختی فراموش نشدنی است. او به غیر از هزاردستان با علی حاتمی در کمال الملک هم همکاری داشت و نقش ناصرالدین شاه را بازی کرد. آقای بازیگر پس از انقلاب با داریوش مهرجویی اجارهنشینها، مهمترین کمدی تاریخ سینمای ایران را بازی کرد و در هامون در کنار خسرو شکیبایی ستاره تازه وارد سینمای ایران قرار گرفت. اوایل دهه ۷۰ در خانه خلوت باز هم خوش درخشید. در روسری آبی نقشی ماندگار را برای رخشان بنیاعتماد و سینمای ایران ایفا کرد. او در اواخر دهه ۷۰ با بهروز افخمی در گاو خونی همکاری داشت. استاد پیش از آن و در اوایل دهه ۷۰ در فیلم روز فرشته نیز برای افخمی بازی کرده بود. مسعود کیمیایی نیز در فیلم حکم او را دعوت کرد و پذیرای نقش آفرینی او بود.
اعتراض به جنایات رژیم صهیونیستی
انتظامی جزو هنرمندانی محسوب میشد که همواره در برابر اتفاقات انسانی داخل ایران و حتی بیرون از مرزها بیاعتنا نبود. او چند سال پیش زمانی که مردم مظلوم غزه در فلسطین زیر حملات وحشیانه رژیمصهیونیستی قرار داشتند تمام خانواده خود از جمله پسرش مجید انتظامی همراه با عروس و دو نوهاش را مقابل دفتر سازمان ملل در تهران جمع کرد تا به طور نمادین به این جنایت بشری اعتراض کند. در مقدمه کتاب شناخت نامه عزتالله انتظامی زیر عنوان «من عزتم، بچه سنگلج» که توسط نشر سخن در سال ۱۳۹۲ منتشر شد، یادداشتی از ژان- کلود کریر، فیلمنامهنویس و بازیگر فرانسوی، با عنوان «عزت انتظامی: یک شمایل» به چشم میخورد که آورده است: «هیچ دستوری برای ستاره شدن و ستاره ماندن وجود ندارد. باید دارای یک نگاه، یک حضور، جذابیتی آنی و چهرهای آشنا، حتی پیش از نخستین دیدار، بود. باید دارای یک دم، یک حس و تمام ویژگیهایی که لغت روح را معنی میکند، بود.»
فقدان دو تن از پنج تن سینمای ایران
از پنج بازیگر پیشکسوت سینمای ایران که مرحوم علی حاتمی آنها را در سریال هزاردستان دور هم جمع کرده بود تنها سه تن دیگر همچنان در قید حیات هستند. داوود رشیدی سال گذشته و جلوتر از همه حیات را به درود گفت. عزت سینمای ایران هم به دلیل کهولت سن و دست به گریان بودن با بیماری تقریبا یک دهه بود که جلوی دوربین ظاهر نمیشد. در میان این پنج نفر عزتالله انتظامی تقریبا یک دهه از همدورهایهایش مسنتر بود. انتظامی متولد ۱۳۰۳ بود و ۹۴ سال از خدا عمر گرفت. از این میان تنها علی نصیریان همچنان توان حضور جلوی دوربین و البته صحنه تئاتر را دارد. جمشید مشایخی مدتی است که در بیمارستان به سر میبرد و محمدعلی کشاورز نیز چندسالی است که توان کار ندارد.
تسلیت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی درگذشت عزتالله انتظامی را تسلیت گفت. در پیام سیدعباس صالحی آمده است: این هنرمند فرهیخته و مردمی، قریب به هفت دهه از عمر پرثمر خویش را وقف ایفای نقشهای گوناگون و متنوع در عرصه تئاتر و سینمای ایران نمود و با خلق خاطراتی به یادماندنی در ذهن همه ایرانیان هنردوست، چهره ماندگار هنر این سامان شد. مردمی که با خندههای او شاد شدند و با اشکهای او گریستند از عزتالله انتظامی جز ادب، وقار و احترام ندیدند و هنرمندانی که در این عرصه همنفسی با او را تجربه کردند، همواره به نیکی و بزرگی از عزت سینمای ایران یاد میکنند.
اما رئیس سازمان سینمایی نیز طی پیامی زندهیاد انتظامی را شریک سختیها، روایتگر شادیها، همراه و همدم همه لحظات هممیهنانش دانست.
در پیام رئیس سازمان سینمایی آمده است: «انسانی شریف، مردی بزرگ، هنرمندی توانا و مردمی، جهان خاکی را به سوی منزلگاه ابدی خویش ترک کرد. همه عمر، شریک سختیها، روایتگر شادیها، همراه و همدم همه لحظات هم میهنانش بود. چه بسیار به جای مردم گریست تا بدانند شریکی بر آلامشان وجود دارد و چه سخاوتمندانه خنداند بیترس از ملامت دیگران تا بدانند امید معبر آینده است. خدای مهربان جزای مهربانیهایش را مزید فرماید و به خانواده محترم به ویژه پسر بزرگوارش و جامعه شریف هنری، صبر واجر عنایت فرماید.»
مراسمهای تشییع
طبق اعلام، مراسم تشییع پیکر عزتالله انتظامی بازیگر سینما و تئاتر فردا یکشنبه (۲۸ مرداد ماه) ساعت ۹:۳۰ از جلوی در تالار وحدت آغاز میشود، اما پیکر «سیدضیاءالدین دری» امروز بعد از وداع با حرم شاهچراغ و زیارت به تهران منتقل میشود. به گفته خانواده آن مرحوم، از آنجایی که ضیاءالدین دری قبل از عمل پیوند، علاقه زیادی داشت به شاهچراغ برود به همین خاطر امروز ابتدا پیکر او را به حرم شاهچراغ برای وداع میبرند و بعد از زیارت به تهران منتقل میشود.