از چین تا هند و از آنجا تا عراق و سوریه تا قلب اروپا با دور جدید تحریمهای امریکا علیه ایران مخالفت کردند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا ساعاتی بعد از امضای تحریمها هشدار داد که از این به بعد کسانی که با ایران معامله کنند نمیتوانند سهمی در بازار امریکا داشته باشند.
دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا ساعاتی بعد از امضای فرمان تحریمهای جدید علیه ایران، در توئیتر خود نوشت: «تحریمهای ایران رسماً اعمال شد. این تحریمها شدیدترین تحریمهایی است که اعمال شده و تازه در ماه نوامبر باز هم تشدید خواهد شد. هر کس با ایران معامله کند، با امریکا معامله نخواهد کرد. من به دنبال صلح جهانی هستم و کوتاه نمیآیم.» ترامپ تهدید کرده که از این به بعد کسانی که با ایران معامله کنند نمیتوانند سهمی در بازار امریکا داشته باشند ولی در عین حال، گفته که آماده است با رهبران ایران برای رسیدن به توافقی تازه مذاکره کند. به جز نخست وزیر رژیم صهیونیستی که در اولین دقایق فرمان ترامپ، از احیای تحریمهای امریکا استقبال کرد، کسی از آن استقبال نکرده است. فرهان حق سخنگوی سازمان ملل متحد دیروز در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که از تمام کشورها میخواهد به برجام که سال ۲۰۱۵ میان ایران و ۱+۵ امضا شد، پایبند بمانند و تأکید کرد که به اعتقاد آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، توافق هستهای با ایران طرحی جامع و نمونهای خوب از تلاش دیپلماتیک برای حل و فصل بحرانهای جهانی است. وزارت امور خارجه روسیه نیز دیروز در بیانیهای با تأکید بر اینکه تجربه نشان داده نمیتوان با فشار از تهران امتیاز گرفت، تحریمهای ضدایرانی امریکا را محکوم کرد. وزارت خارجه روسیه گفته که امریکا با خروج از برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ و اصول و معیارهای بینالمللی را زیر پا گذاشته است: «هر گونه تحریم یکجانبه خارج از چارچوب تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل را به ویژه در شرایطی که فراملی به کار گرفته میشوند و منافع کشورهای ثالث را دربر میگیرد همانند وضعیت کنونی علیه ایران از سوی امریکا محکوم میکنیم.» روسها گفتهاند: «جامعه جهانی نباید اجازه دهد، چنین دستاورد مهمی که با تلاش دیپلماتیک چندجانبه به دست آمده، فدای سعی امریکا برای تسویهحساب با ایران درباره مسائلی شود که هیچ ارتباطی به برجام ندارد.» فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز دیروز در جریان سفر خود به نیوزیلند به خبرنگاران گفت: اتحادیه اروپا بر این باور است که ترغیب به تجارت با ایران برای حفظ توافق هستهای ضروری است و ما از شرکتها و سرمایهگذاران میخواهیم تجارت خود با ایران را افزایش دهند. موگرینی در ادامه گفت که اروپاییها خود درباره اینکه با چه کسی تجارت کنند تصمیم میگیرند. موگرینی گفته از آنجا که تهران تاکنون به همه تعهدات خود در برجام پایبند بوده است، اتحادیه اروپا ضمن اینکه طرفهای تجاریاش از جمله ایران را خود انتخاب میکند و توجهی به دیکتههای امریکا در این زمینه ندارد، از شرکتهای بینالمللی و دولتهای دیگر نیز میخواهد برای حفظ برجام به تعاملات تجاری خود با ایران بیفزایند. «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان نیز به روزنامه آلمانی «وستفالیشه روندشاو» گفت که به شرکتهای اروپایی که در ایران فعال هستند در زمینه حمایت در برابر اعمال مجدد تحریمهای امریکا علیه ایران و پیامدهایی که متوجه این شرکتهاست، اطمینانخاطر داده میشود. وی گفت: «ما مصمم هستیم از شرکتهای اروپایی که به شیوهای قانونی در ایران کار میکنند، حمایت کنیم و سخت کوشش میکنیم تا رابطه تجاری و رابطه اقتصادی امکانپذیر باشد.»
دیروز چین و ترکیه، حالا عراق و هند و بقیه
هفته قبل، چین و ترکیه به صراحت اعلام کرده بودند تحریمهای امریکا علیه ایران را اجرا نخواهند کرد ولی دیروز به شمار کشورهایی که علنی یا غیررسمی گفتهاند به تحریمهای امریکا پایبند نخواهند ماند اضافه شد. «فواد معصوم» رئیسجمهور عراق که براساس آمار سال ۲۰۱۶، ایران سومین شریک تجاری آن بوده است دیروز گفت: ایران براساس آمار سال ۲۰۱۶ سومین شریک تجاری عراق بوده و برای بغداد دشوار است با توجه به شرایط موجود، به تحریمهای تحمیلی امریکا علیه ایران پایبند باشد. معصوم در بخشی از مصاحبهاش با شبکه «الحره» در پاسخ به سؤالی درباره تحریمهای تحمیلی امریکا علیه ایران گفت: «شرایط عراق و ماهیت روابطش با ایران و منافع مشترک و بسیاری از مسائل دیگر، موجب میشود که پایبندی بغداد به تحریمهای واشنگتن علیه تهران، دشوار باشد.» فواد معصوم افزود: «نظر من به طور کلی درباره منازعاتی اینچنین این است که نباید همراه با یک طرف علیه سایر طرفها باشیم زیرا فشار زیاد کنونی بر ایران میتواند آن را به واکنش وادار کند و این امر بر عراق و سایر کشورهای همسایه ایران تاثیر میگذارد.» وزارت خارجه سوریه نیز در بیانیهای تأکید کرد که این تحریمهای یکجانبه، بار دیگر بر گرایش سلطهطلبانه سیاستهای امریکا تأکید میکند. سوریها گفتهاند که دولت امریکا با خروج از برجام و عقبنشینی از توافق هستهای با ایران، اعتبار خود را در میان جهانیان از دست داده و با انتقادهای گستردهای در سطح جهان مواجه شده و بر همبستگی دولت سوریه با جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با سیاستهای خصمانه دولت امریکا تأکید کردهاند. همچنین «هیروشیگ سکو» وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن روز سهشنبه با اعلام اینکه عرضه انرژی کشورش نباید از تحریم نفت ایران توسط امریکا تاثیر بپذیرد، خواستار معافیت از این تحریمها شد. وی در یک کنفرانس خبری در مورد آنچه ژاپن در جریان مذاکرات هفته گذشته در واشنگتن به امریکا گفته است، اظهار کرد: در طول دور دوم گفتوگوها در واشنگتن در روزهای اول و دوم اوت (۱۰ و ۱۱ مرداد) طرف ژاپنی روی این اصل اولیه که تحریمهای امریکا نباید بر واردات انرژی یا بر فعالیت شرکتهای بزرگ این کشور (در ایران) تاثیر منفی گذارد، پافشاری کرده است.
«ریو مینامی» مدیرکل نفت، گاز و منابع معدنی در وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن گفت: تأمین امنیت انرژی و نیاز پالایشگاههای کشور به نفت ایران، اصل اساسی دولت در اخذ معافیت است. وی اضافه کرد: ژاپن در نظر دارد به واردات نفت خام از ایران ادامه دهد و این موقعیت را به امریکا انتقال میدهد و خواهان درک موقعیتش از سوی امریکاست. منابع امریکایی میگویند که هندیها و همچنین چین، به مذاکره با امریکا برای ادامه مبادلات نفتی با ایران ادامه میدهند. دنیس راس از مقامات ارشد سابق وزارت خارجه امریکا هرچند تأکید کرده که مردم ایران از وضعیت اقتصادی آسیبدیده و خشمگین هستند ولی به گفته او چین احتمالاً به خرید نفت ادامه میدهد، اما خواستار تخفیف خواهد شد و هند هم همچنان نفت ایران را خریداری میکند، اما به احتمال زیاد پیشنهاد پرداخت روپیه در ازای نفت را خواهد داد.
روزنامه فایننشال اکسپرس دیروز نوشت: اگر درخواست واشنگتن از دهلی نو برای قطع واردات نفت از ایران قانونی بود و مانند دور قبلی تحریمهای امریکا علیه ایران در زمان باراک اوباما رئیسجمهوری سابق امریکا، از برخی حمایتهای بینالمللی برخوردار میشد، هند با مشکلات و چالشهای بزرگتری روبهرو میشد، اما اکنون وضعیت فرق میکند. این روزنامه با اشاره به اینکه ایران یک صادرکننده بزرگ نفت به هند است، خاطرنشان کرد: بندر چابهار در جنوب شرق این کشور که توسط سرمایهگذاری هند در حال ساخت است و کنترل بخشی از آن به کنسرسیومی از شرکتهای هندی واگذار شده است برای دهلی نو منافع راهبردی دارد. این بندر پس از تکمیل و راهاندازی یک مسیر جایگزین برای تجارت با افغانستان بدون نیاز به پاکستان برای هند خواهد بود.