لرزه‌ای که نتیجه آن فروریختن شکوفه‌های پسته ۱۲ هزار هکتار از باغات استان و خالی شدن دستان باغداران بود. مسئله‌ای که تنها راه چاره آن توسعه باغات در کنار جوان‌سازی درختان عنوان شد و بالاخره امسال مسئولان آستین بالا زده و با کاشت ۸ هزار هکتار نهال تازه‌نفس دست به توسعه باغات پسته زدند. از این رو علاوه بر کاهش خطراتی که تولید پسته سمنان را تهدید می‌کند؛ پیش‌بینی می‌شود برداشت این محصول طی دو سال آینده تا دو برابر افزایش یابد.
پسته به عنوان یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین تولیدات باغی کشور شناخته می‌شود که برای تولید آن به منابع آبی کمتری نسبت به محصولات باغبانی دیگر نیاز است. علاوه بر این پسته نقش بسزایی هم در ارزآوری و افزایش صادرات محصولات کشاورزی دارد چراکه از کل محصول تولیدی در ۱۷ استان کشور، تنها ۵ درصد آن به مصرف داخلی می‌رسد و مابقی صادر می‌شود. با این حال سال‌هاست درختان پسته اغلب استان‌های قطب تولید این محصول پیر و فرتوت شده‌اند و توان مقابله با خشکسالی، تغییرات اقلیمی، تغییرات ناگهانی آب و هوایی و... را ندارند. از این رو روز به روز از میزان تولید این محصول کاسته می‌شود. در این راستا طی بررسی‌های کارشناسان روند تولید پسته در دهه ۹۰ نسبت به دهه ۸۰ کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است.
تولید این محصول ارزآور در سال ۸۶، حدود ۲۶۰ هزار تن بوده و حالا گفته می‌شود در سال گذشته یعنی ۱۰ سال پس از این تاریخ تولید پسته به ۱۲۰ هزار تن کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال جاری هم با افت شدیدی مواجه شود، فرصت برای صادرات و ارزآوری از طریق آن به حداقل برسد. محصولی که کشور‌های بسیاری در سراسر دنیا خواهان حذف شدن ایران از این عرصه رقابتی هستند. از این رو تا دیر نشده، کارشناسان کشاورزی توسعه باغات با نهال‌های تازه‌نفس، جوان‌سازی درختان را که در مقابل انواعی از تغییرات هم مقاوم هستند پیشنهاد می‌کنند.
سمنان پیشتاز در توسعه باغات
استان سمنان با پیشتازی در توسعه باغات خود با نهال‌های جوان، اولین گام را در حفظ بازار بین‌المللی محصول پسته برداشته است. در این رابطه رئیس جهاد کشاورزی استان سمنان می‌گوید: «پسته استان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و از این رو می‌توان با صادرات و فرآوری آن علاوه بر ارزآوری بالا، به اقتصاد کشاورزان نیز کمک شایانی کرد.» سیدحسن میرعماد از وجود حدود ۱۲ هزار هکتار باغ پسته بارور در سمنان خبر می‌دهد و می‌افزاید: «علاوه بر این بالغ بر ۸هزار هکتار نهال پسته نیز در استان کشت شده که ظرف دو سال آتی با به بار نشستن این نهال‌ها و روند رو به رشد توسعه باغات پسته در استان، میزان برداشت این محصول ارزشمند در سمنان به دو برابر می‌رسد.»
اتفاقی که در تمام استان‌های تولیدکننده این محصول بخصوص قطب تولید پسته یعنی کرمان باید مد نظر قرار بگیرد چراکه تا مادامی که باغات توسعه نیابند و نهال‌های جوان جای درختان تنومند پیر را پر نکنند، هر روز از میزان برداشت پسته کاسته می‌شود. این مقام مسئول با بیان اینکه پسته دامغان به عنوان مرغوب‌ترین پسته جهان شناخته می‌شود، ادامه می‌دهد: «پسته از جمله درخت‌هایی است که نیاز آبی کمی دارد لذا توسعه باغات پسته و دیگر محصولات باغی با نیاز آبی کم از اولویت‌های جهاد کشاورزی در استان است.» وی با اشاره به معضل کم‌آبی در کل کشور بیان می‌کند: «درخت‌های پسته در شرایط خشکسالی نیز دوام بسیار بالایی دارند و اگرچه کمبود آب در میزان برداشت محصول آن مؤثر است، با این حال این درخت‌ها می‌توانند به حیات خود ادامه دهند.»
ایستادگی نهال‌های جوان در مقابل خشکسالی
با این تفاسیر پسته محصولی است که در شرایط تغییرات اقلیمی و خشکسالی هم تولید آن استمرار دارد و می‌تواند کمک بزرگی به اشتغالزایی، تولید و اقتصاد مقاومتی کند. به رغم اینکه طی سه، چهار اخیر با توسعه سیستم‌های نوین آبیاری، اقدامات خوب و ماندگاری در سمنان به گفته مسئولان انجام شده است، با این حال توسعه باغاتی همچون پسته، زیتون و... که نیاز آبی کمتری دارند و تغییر الگوی کشت از زراعی به باغی علاوه بر صرفه‌جویی در منابع آبی به افزایش بهره‌وری و بهبود اقتصاد بهره‌برداران نیز کمک شایانی می‌کند. بنابراین این مورد باید به عنوان یکی از اهداف مسئولان جهاد کشاورزی مدنظر قرار گیرد. رئیس جهاد کشاورزی استان سمنان در این باره می‌گوید: «تنها در سال گذشته بالغ بر ۶۷۰ میلیارد ریال در پروژه‌های آب و خاک استان اعتبار هزینه شده است.» میرعماد می‌افزاید: «سال پیش بیش از ۷هزار هکتار از باغات و مزارع استان به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده‌اند و این سیستم در استان دوبرابر شده است.»
لازم به ذکر است سالانه ۷ هزار میلیارد ریال از محصول پسته دامغان، ثروت تولید می‌شود که می‌توان با تکیه بر علم و دانش آن را افزایش داد. همچنین در سمنان ۴۵ هزار بهره‌بردار در بخش‌های مختلف کشاورزی تا باغداری فعالیت دارند که با جوان‌سازی و توسعه باغات می‌توان معیشت آن‌ها را ماندگار کرد. اتفاقی که در دیگر استان‌های کشور هم باید مورد توجه قرار گیرد.
