سیگارهای قاچاق بین ۵۰ تا صددرصد و سیگارهای داخلی بیش از ۱۲۰ درصد و در برخی موارد سیگارهای پرفروش تا ۲۵۰ درصد افزایش قیمت یافته است. مصرفکنندگان سیگار به مزاح میگویند: انصاف قاچاقچیان از شرکت دخانیات به مراتب بیشتر است و ما مجبوریم که قاچاقچیان را ترجیح دهیم. با این حال مدیرعامل شرکت دخانیات در گفتوگو با جوان گفت: هیچ شرکتی افزایش قیمت نداشته، دلالان قیمتها را گران کردند.
اما مگر میشود در بازار انحصاری تولید سیگار عوامل توزیع دخانیات در داخل مانند گذشته توزیع را کنترل کنند و دلالان خود سرانه سیگار را چند برابر قیمت سه ماهه گذشته گران کنند؟
همزمان با افزایش قیمت دلار در دو ماه گذشته؛ قیمت سیگارهای ایرانی و قاچاق خارجی بین دو تا سه برابر افزایش یافت، این درحالیست که سیگارهایی که سال گذشته با دلار ارزان تولید شده بودند نیز گران شده است. مدیرعامل شرکت دخانیات تأخیر در واردات مواداولیه و کاهش تولید را دلیل افزایش قیمت سیگار میداند و وعده میدهد که به زودی کاهش تولید جبران شده و قیمتها نیز کاهش مییابد.
شرکت دخانیات ایران در سال ۱۳۰۷ با هدف توسعه و پیشرفت صنعت دخانیات کشور به صورت انحصاری تأسیس گردید و مهرماه سال ۱۳۱۶ بود که اولین کارخانه تولید سیگار در ایران راهاندازی شد. شرکت دخانیات ایران دارای هفت مجتمع بزرگ در استانهای تهران، کردستان، آذربایجان غربی، اصفهان، گیلان، مازندران و گلستان است و از سال ۱۳۸۱ سیستم تولید خود را متحول و به روز کرد. در طول این سالها این شرکت تلاش کرده دور از فضای رسانهای و خبری فعالیت کند و همواره مدعی بوده که سیگارهای ایرانی در داخل تولید و بستهبندی میشود. همزمان با تولید داخل، سیگارهای قاچاق و وارداتی با قیمتهای مناسب نیز بازار را قبضه کردند تا اینکه قیمت دلار گران شد. هر چند پیشتر و قبل از آغاز سال ۹۷ نیز دلالان به بهانه افزایش مالیات اقدام به خرید سیگار کرده بودند و ناگهان با جهش قیمت در ابتدای سال مواجه شدند، اما با افزایش قیمت دلار بار دیگر سیگارهای ایرانی و خارجی تا سه برابر گران شدند و سیگارهایی که پیش از این ادعا میشد که در داخل تولید و بستهبندی میشوند نیز با افزایش قیمت مواجه شدند.
در این میان در بازه زمانی دو هفتهای، قیمت سیگارهای خارجی و قاچاق اندکی کاهش یافت، اما قیمت سیگارهای داخلی همچنان بر روند گرانی خود اصرار دارند. فعالان بازار معتقدند که کارخانجات داخلی تولید سیگار در طول این سالها به اصطلاح مونتاژکار بودند، نه تولیدکننده و از آنجایی که واردات بیش از تولید صرفه اقتصادی دارد، در حیاط خلوتی که برای خودشان درست کردهاند به تولید مشغول بودند.
مقصر گرانی سیگار کیست؟
اگرچه استعمال دخانیات مضر است و هیچ کارشناسی از پایین بودن قیمت آن دفاع نمیکند، اما افزایش سه برابری قیمت آن در دو ماه اخیر غیرمنطقی است؛ چراکه کارخانهای با قدمت بیش از هشت دهه به جای تولید داخل، همچنان واردکننده و بستهبند است و با نوسانات قیمت دلار قیمتهای این کالای داخلی نیز تغییر میکند.
برخی از فعالان بازار معتقدند که دلالان و عمدهفروشان مستقر در میدان مولوی تهران قیمتها را روزانه تغییر میدهند. یکی از فروشندگان سیگار در گفتوگو با «جوان» میگوید: سازمان دخانیات ماهها پیش تولیدات خود را پیشفروش کرده و عمدهفروشان سیگارهای تولید داخل را در انبارها دپو کردند و به صورت قطرهچکانی عرضه میکنند تا هم سطح با سیگارهای خارجی، قیمت سیگارهای ایرانی نیز گران شود. همچنین سیگارهای داخلی که تاریخ تولیدشان، بهمن ماه سال ۹۶ است نیز با قیمت گران فروخته میشود. ظاهراً دلالان بازار که اخبار پشتپردهای از افزایش قیمت دلار در ماههای ابتدایی امسال داشتند، سیگارهای تولیدی در سال گذشته را با قیمت گران میفروشند.
این اظهارات در حالیست که برخی دیگر از فروشندگان سیگار معتقدند که فقط ۱۰ درصد تولید داخلی طبق روال گذشته توزیع و ۹۰ درصد دیگر فقط به افراد خاص در بازار فروخته شده و به انبارها منتقل میشود؛ چراکه شایعه افزایش قیمت دلار در ماههای آینده موجب کاهش عرضه سیگارهای ایرانی و خارجی شده است. علاوه بر این حدود ۲۰ روز است که کارخانجات پخش سیگار را متوقف کردهاند و همین امر موجب افزایش قیمتها شده است.
این فعالان از تغییر قیمت روزانه این کالا انتقاد میکنند و میافزایند: قیمت تنباکو نیز در دو ماه اخیر افزایش یافته، بهطوریکه هر کارتن تنباکو خوانسار از ۲۰۰ هزار تومان به ۲۵۰ هزار تومان و تنباکو کاشان از ۸۵ به ۱۸۵هزار تومان افزایش یافته است.
اخبار رسیده از بازار عمدهفروشی سیگار حاکی از آنست که قیمت سیگار ۲۵ بهمن در بستههای ۲۵ تایی از ۶۵هزار تومان به ۱۱۰ هزار تومان، هر کارتن سیگار کنت نیز از ۳۷ هزارتومان به ۶۰ هزار تومان، هر بوکس وینیستون از ۴۱ هزار تومان به ۷۰هزار تومان افزایش یافته است. سیگار خارجی مارلبروگلد ۶۵ در بستههای ۱۰ تایی نیز از ۶۵ هزار تومان به ۱۲۲ هزار تومان رسیده است. قیمتهای فوق، قیمتهای عمدهفروشی است و خردهفروشان با سوءاستفاده از فضای بازار بیش از ۱۰درصد بر قیمتها میافزایند و گاهاً با کاهش عرضه در یک برند خاص، قیمت را دو تا سه برابر افزایش میدهند. به نظر میرسد نهادهای نظارتی و بازرسان اصناف که در یک هفته اخیر به شدت فعال شدهاند، باید به انبارهای عمدهفروشان سیگار در مولوی و اطراف بازار سری بزنند و از دپو شدن و احتمالاً فاسد شدن آنها جلوگیری کرده و متخلفان و محتکران را به مراجع قضایی معرفی کنند.
هیچ شرکتی افزایش قیمت نداشته، دلالان قیمتها را گران کردند
مدیرعامل شرکت دخانیات در گفتوگو با «جوان» گفت: بخشی از افزایش قیمتها به دلیل نوسانات نرخ ارز طبیعی است، اما هیچ شرکتی اجازه افزایش قیمتها را نداشته و باید کالای تولیدیشان را با قیمتهای مصوب عرضه کنند.
عطاءالله معروف خانی با اشاره به اینکه فقط ۲۰درصد تولیدمان از توتون داخلی تأمین میشود، میافزاید: مدتی است که به دلیل ترخیص نشدن مواداولیه و کمبود آن تولید سیگار کاهش یافته و همین امر عرضه و تقاضا را به هم ریخته است، اما تمهیداتی اندیشیدیم که هم مواداولیه ثبت سفارش شده به دست کارخانجات برسد و هم اینکه نهادهای نظارتی با بازرسی از انبارها و عملکرد دلالان و واسطهها ما را در تنظیم بازار سیگار کمک کنند.
وی با تأکید بر اینکه واردات سیگار خارجی متوقف شده و سیگارهای موجود در بازار به صورت قاچاق وارد کشور میشود، میافزاید: قیمتهای فعلی مورد تأیید ما نیست و شرکتها اجازه هیچگونه افزایش قیمتی را ندارند و به زودی با افزایش تولید، قیمتها کاهش یافته و انبار محتکران نیز خالی خواهد شد.
گفتنی است از زمان گفتوگو با مسئولان دخانیات (روز چهارشنبه) تا لحظه تکمیل گزارش سیگار بهمن که قبل از عید هزار و ۵۰۰ تومان و هفته پیش به ۳ هزار و ۵۰۰ تومان رسیدهبود، هم اکنون در مغازهها ۵ هزار و ۳۰۰ تومان عرضه میشود. خردهفروشان همچنین میگویند سیگار سهمیهبندی و عرضه محدوده شده است.